Medya ve Stereotipletirme Stereotip Bilimsel manada ilk olarak

Medya ve Stereotipleştirme

Stereotip • Bilimsel manada ilk olarak Walter Lipmann (1922) tarafından tanımlanan ve etimolojik olarak stereos (sağlam, dayanıklı) ve typos(karakter) sözcu klerinden oluşan ve zihindeki basitleştirilmiş imgeler olarak göru len stereotipler; sosyal du nyanın o bu yu k çeşitliliğini yorumlamaya yardımcı olan kalıplardır. • Herhangi bir kişi, grup, olay ya da konu u zerine du şu nu rken, bunlar hakkında var olan (daha önceden u retilmiş) ve hazır şekilde alınıp kullanılan, “alışılagelmiş, basmakalıp ve genellikle aşırı basitleştirilmiş” izlenim, kanaat ve inançları stereotipler olarak adlandırabiliriz.

Stereotip • Stereotipler gerçeklik veya öteki insanlar hakkında u retilmiş, genellikle hatalı ve basit yapıdaki aşırı genelleştirmelerdir. • Çu nku insanlar stereotipler dolayımıyla, normal sosyal hayatlarında diğerlerine dair edindikleri izlenimleri, kategorize ederek ve belli kalıplar içine yerleştirerek genelleşmiş bir biçime sokmaktadırlar. • İyi konuşan biri çini; ağzı iyi laf yapmak, iyi avukat olur demek • Trafikte bir araba yavaş gidiyorsa; sürücünün kadın olmasını düşünmek • Sarışın kadınlar için; aklı azdır, kafası pek çalışmaz vb. gibi

Stereotip • Stereotipler, ayrıca du şmanlık duygularının sıradanlaştırılıp, içselleştirilmesi ve meşrulaştırılması amacıyla da kullanılabilmekte, azınlık gruplarının u yeleri ile kurulacak etkileşim için bir çerçeve sunmaktadır. • Kızdığınız birine; kötü sözler sarfetmek (gavurun dölü, yunan tohumu vb. ) • Rakip takım oyuncuları için; dikkat edilmesi gereken düşmanmış gibi davranmak!

Stereotip • Dış du nyanın karmaşık yapısı, gu nu mu zu n teknolojiyle öru lmu ş hızlı ve yoğun hayat akışı içerisinde, bir şeyi bireysel olarak tanımak yerine, ku ltu rlerinin kendileri için önceden tanımladığı basmakalıplaşmış biçimleri seçme ve algılama şeklinde ifadesidir. • Stereotipler, onları kullanan birey ve grupların kendi konumlarını meşrulaştıran savunma araçları olarak işlev görmelerinin yanı sıra, diğer taraftan objektif ve dengeli muhakemeyi engelleyen kör noktalar olarak da araçsallaşırlar. • Stereotip, temsil ettiği gerçeklerle tam olarak örtu şmeyen ve önce tanımlayıp sonra gözlemlediklerimizden çıkan sabit bir izlenim anlamına gelen bir tu r inanç olarak tanımlanabilir.

Stereotip • Stereotipler zamanın ruhuna ve kullanıldığı toplumun sosyo-ku ltu rel yapısına göre yer farklı biçimlenimler ve işlevsellikler gösterirler. • Bireyin gu nlu k yaşamı ve çevreyi algılamasında, kategorileştirme ve tipoloji kalıbı olarak işlevsel rol alırlar. • Hem davranışları yönlendirip, hem de gerçeği etkileme ve yeniden u retme fonksiyonunu yerine getirirler.

Medya ve Stereotip • Medya araçları, modern dönemdeki yaygınlığı, sosyal, politik, ku ltu rel, ekonomik ve eğitimsel yapılardaki etkinliği göz önu ne alındığında; stereotiplerin u retimi, dağıtımı ve toplumca benimsenip kalıp yapılara dönu şmesi su reçlerinde en etkin araç konumunda olduğu göru lmektedir. • Sosyal medya ortamlarında bu su recin daha da hızlanıp, kapasitesini de arttırdığına şahit olunmaktadır. Adeta stereotiplerin popu lerliklerinde bir boyut sıçraması meydana gelmektedir.

Medya ve Stereotip • Medyada yer alan temsiller, dış grupların ve bunların u yelerinin özellikleri ve sosyal konumlarına ilişkin iç grup u yelerinin algılamaları u zerinde su rekli ve dayanıklı bir etkiye sahip olmaktadır. Çu nku kitle iletişim araçları, stereotipleştirme su reci içerisinde yabancılar hakkındaki basmakalıp inançları ve klişeleri u reten ve destekleyen muhtemel gu çlu enformasyon kaynakları ve imaj fabrikaları olarak kolaylıkla erişilebilen ve toplumda geniş ölçu de kullanılan araçlardır. • Kitle iletişim araçlarının stereotipleştirme su recinde işlevsel bir rol oynamasının bir başka nedeni de stereotiplerin yalnızca iletilmekle kalmayıp, aynı zamanda işlenmesi ve pekiştirilmesi olarak kendini göstermektedir.

Medya ve Stereotip • Medya, egemen sosyal grupların du nyayı anlamlandırma biçimlerinin de inşa edildiği ve desteklendiği daha geniş bir toplumsal su recin parçası durumundadır.

Önyargı ve Stereotip • Önyargı, belirli bir grubun u yesi olunması nedeniyle diğer insanlara karşı makul olmayan çoğunlukla negatif tutumlar şeklinde ifade edilebilir. Önyargılar, insanları grup u yelikleri ve aidiyetleri u zerinden ele alma ve buna göre değerlendirmeye yönelik geliştirilen tutumların ana işlevsel araçlarındandır. Önyargının gruplar arası bir olgu olmasının nedeni, toplumsal biraradalığın, toplumsal bağımlılığın sonucudur. Kısaca, önyargının bir nedeni de gruplar arası rekabettir. • Önyargılar, diğer kişilere ve gruplara karşı hoşgöru su z, haksız ve ayırımcı tutumlara işaret etmesinin yanında, dogmatik kanaatleri içermesi yönu nden değiştirilmesi oldukça zor bir yapıya sahiptirler.

Önyargı ve Stereotip • Önyargı ve stereotipler arasındaki farka gelecek olursak; • stereotipler, kalıplaşmış nitelikleri ile algı, bellek ve temsilleri etkileyen bir bakış çerçevesi sunarken, • önyargılar ise deneyimden önce var olan peşin yargılar olarak kanaatleri etkileyen bir hareket noktası oluşturmaktadır. Daha da somutlaştırmak gerekirse, stereotipler, algı du zleminde yer almak suretiyle algılamayı etkilerken, ondan bir sonraki aşamada ortaya çıkan önyargılar ise kavram oluşumuyla ilgili olmaktadır. Bu bağlamda, stereotipler, önyargıları taşıyarak onlar için bir temel oluşturmaktadır

Önyargı ve Stereotip • Stereotipler ve önyargılar bilişsel ve duygusal su reçler de olsalar algı, yargı ve davranışları etkilediklerinden dolayı, önemli sonuçlara neden olmaktadırlar. • Herhangi bir kişiyle ilgili edinilen bilgi, o kişinin ait olduğu toplumsal gruba ilişkin stereotiplere uyumlu veya uyumsuz olabilir. Bu durumda genellikle stereotiplerle uyumlu bilgi hatırlanıp uyumsuz olan hatırlanmayacaktır. • Yapılan çeşitli araştırmalar, insanların bazı durumlarda stereotiplere uygun bilgileri anımsamakla kalmayıp, edinecekleri yeni bilgileri de bu streotiplerden kaynaklanan beklentiler doğrultusunda biçimlendirme eğiliminde olduklarını göstermiştir (Kartarı A. , Farklılıklarla Yaşamak - Ku ltu rlerarası İletişim)

Stereotip • Stereotipin pozitif veya negatif olması arasında bir fark var gibi göru nse de ikisi de genellemedir ve bazen pozitif olarak göru len bir stereotip de negatif çağrışımlara yol açabilmektedir. • Stereotip ötekileştirme ve ayrımcılık için temel oluturabilmektedir.