MEDULLA SPNALS Substantia grisea Sinir hcreleri Dentritler ou

MEDULLA SPİNALİS • Substantia grisea – Sinir hücreleri – Dentritler – Çoğu miyelinsiz sinir aksonları – Nöroglia hücreleri – Kan damarları • Substantia alba – Uzunlamasına seyirli miyelinli sinir lifleri

• Columna dorsalis – Afferent duyu sinirleri (gövdeleri “dorsal kök gangliyonu” içinde) • Columna ventralis – Motor nöronlar • Columna lateralis – Simpatik sistem nöronları

Medulla spinalisin sinir hücreleri • • İnternöronlar Motor nöronlar Küçük/orta boy internöronlar

Medulla spinalisin fonksiyonları • Gövde ve ekstremite kaslarını kontrol eden refleks merkezi olarak iş görür. • Bu refleks merkezleri ile beyin merkezleri arasında bağlantı sağlayan yollar olarak iş görür.

• Refleks: reseptörlerin uyarılması sonucunda effektör organlarda meydana gelen istemsiz aktivitedir. • Refleks arkı: – – – Reseptör Afferent nöron Merkez Efferent nöron Effektör organ • Gerçek refleksler, Medulla spinalis ve Medulla Oblangata, fakat çoğu üzerine korteks serebrinin kontrolü var.

Spinal sinirler • Afferentler – Somatik • Eksteroreseptörlerden, • Proprioreseptörlerden, – Visseral • İnteroreseptörlerden, • Efferentler – Somatik • İskelet kaslarına, – Visseral • Otonom sinirler (iç organ kasları ve bezlere,

Spinal refleksler • • • Patella refleksi Fleksor refleks Ekstensor itme refleksi Çapraz ekstensor refleks Kaşınma refleksi Adım atma

Refleksler • Doğuştan (türe özgü) – MS ve MO refleksleri • Kazanılmış (şartlı refleksler) – Doğal – Yapay

Medulla spinalisin yolları • Traktus – Ascendes – Descendes • Funikulus

– Proprioseptiv yollar • Fasciculus gracilis • Fasciculus cuneatus • Tractus spinocerebellaris – Eksteroseptiv yollar • Tractus spinothalamicus anterior / lateralis • Efferent sistem yolları: – Kortikospinal yolla motonöronlara – Tektospinal yol – Vestibulospinal yol EZBERLEME !!! • Afferent sistem yolları:

Piramidal / Ekstrapiramidal sistem • Piramidal sistem – Corpus striatum, pallidulum, corpus subthalamicum, nuc. ruber, substantia nigra, nuc. dentatus gangliyonları, substantia reticularis Beyin – kaslar arasında planlı / farkında olunan • Ekstrapiramidal sistem Beyin – kaslar arasında planlı hareket yapılırken farkında olunmayanlar

BEYİN KÖKÜ • Medulla oblangata – Vejetatif fonksiyonların merkezleri • Solunum, sindirim, dolaşım, sekresyon, reprodüksiyon, absorpsiyon • Postür merkezleri • Pons cerebri • Mesencephalon – – Corpora quadrigemina Tegmentum Pedunculi cerebri Nucleus ruber

CRANIAL SİNİRLER I. N. olfactorius (koku siniri) II. N. opticus (görme siniri) Bu iki sinirin nukleusları beyin kökünde değildir. III. N. oculomotorius IV. N. trochlearis VI. N. abducens Bu sinirler göz kaslarına giderler ve göz hareketlerini sağlarlar. Üçü de motoriktir. III pupillanın sfinkter kaslarına ve m. ciliaris’lere gider. IV ve VI ise her iki gözün birlikte hareketini sağlarlar.

V. N. trigeminus: Pons cerebri’den çıkar ve en kalın sinirdir. Motorik ve sensorik tellerden oluşur. Motorik: çiğneme kaslarına (temporal, masseter ve pterygoid) giderler. Sensorik: baş derisinin ön kısmındaki alın ve yüzdeki, conjuctiva ve cornea’daki, burun ve ağız mukozasındaki, dilin ön kısmında bulunan lezzet tomurcuklarındaki duyu reseptörlerinden duyuları taşır.

VII. N. facialis: Motorik sensorik ve sekretorik lifler taşır. Motorik: yüzün mimik hareketlerini yaptıran kaslar, Sensorik: dilin ön kısım mukozasından, dilin ön kısmındaki lezzet tomurcuklarının duyularını taşırlar. Lezzet, temas, basınç, sıcaklık ve ağrı duyularını taşırlar. Sekretorik: parasempatik sinirlerdir. Gl. lacrimalis, yüzün ter bezleri ve dil ve çene altı tükrük bezlerine, ve burun mukozası bezlerine giderler. VIII. N. acusticus: Sensorik teller taşır. a) Radix cochlearis: işitme ilgilidir. b) Radix vestibularis: denge ilgilidir.

IX. N. glossopharyngeus: motorik, sensorik ve sekretorik tellerden oluşur. Motorik: yutma ile ilgili kaslara giderler. Sensorik: dilin arka kısmının tat duyusu ile pharynx ve ağız mukozasının temas, sıcaklık ve diğer duyularını alan afferent sinirlerdir. Sekretorik: parasempatik liflerdir. Gl. Parotidea’yı (kulak altı tükrük bezi) innerve eder. Bu sinirin bazı sensorik lifleri sinus caroticus’taki presso- ve chemoreceptor’lardan aldığı bilgileri merkezlere iletir.

X. N. vagus: motorik, sensorik ve sekretorik tellerden oluşur. Vejetatif fonksiyonların düzenlenmesinde çok önemli rol oynar. Motorik: dolaşım, solunum ve sindirim sistemi üzerine etkilidir. Kalp hareketlerini yavaşlatırken; bronş, özefagus, mide ve bağırsak kaslarının hareketlerini arttırır. Sensorik: akciğer, mide, ince bağırsaklardaki gerilme reseptörleri ve kalpteki baroreseptörlerin, ve epiglottisteki lezzet tomurcuklarının uyarılarını alan afferent duyu siniridir. Arcus aorticus’taki presso- ve chemoreceptor’lardan aldığı bilgileri merkezlere iletir. N. depressor cordis N. vagus’un efferent bir koludur ve kalp hızını frenler. Sekretorik: mide bezlerine ve pankreas’a giderler.

XI. N. accesorius: boyun kaslarına giden motor nöronlardan oluşur. XII. N. hypoglossus: tamamen motorik nöronlardan oluşur. Bazı boyun, yutma ve konuşma ile ilgili kaslara giderler. III. , VII. , IX. ve X. sinirler parasempatik sinirlerdir.

FORMATIO RETICULARIS

Bazal gangliyonlar • • • Nuc. Caudatus Putamen Corpus striatum Globus pallidus Substantia nigra Corpus subthalamicus Nuc. ruber

Limbik sistem • Neocortex • Limbik sistem (ilkel beyin) – Amigdala – Hypothalamus – Thalamus – Hypocampus – Nuc. Mamillare – Gyrus cinguli – Gyrus hypocampi – Bazal gangliyonların bir kısmı

Hypothalamus 1. Somata-motor ve vissero-motor aktivitenin koordinasyonu 2. Endokrin sistemin kontrolü 3. Vücut su dengesi ve susamanın kontrolü 4. Vücut ağırlığının kontrolü: açlık, tokluk, iştah 5. Reprodüksiyon ve seksüel davranış 6. Vücut ısısının ayarlanması 7. Heyecan kontrolü, korku, hiddet

Thalamus 1. Spesifik thalamus nukleusları • Somatik ve özel duyular • • Cor. Geniculatum laterale/mediale Nuc. Lateralis posterior ve ventrobazal nukleuslar 2. Nonspesifik thalamus nukleusları • Med. Spinalis ve retikuler formasyondan gelen duyular 3. Motor fonksiyonlarla ilgili nukleuslar • Cerebellum ve bazal gangliyonları motor kortekse bağlayanlar 4. Assosiyatif fonksiyonlarla ilgili nukleuslar • Beynin assosiyatif fonksiyonları ile ilgili olanlar

Thalamus’un fonksiyonları 1. Exteroceptor’lerden gelen duyuları kortex cerebri’nin ilgili alanlarına yöneltir. 2. Retiküler formasyondan çıkan impulslar kortex’e thalamus üzerinden giderler.

Otonom (Vejetatif) sinir sistemi • 1. 2. 3. 4. 5. Otonom sinirler – somatik sinirler farklar: Orijin ve hedef İnhibisyon alanı Dejenerasyona cevap Hedef organları Çap ve hızları

Otonom sinir sistemi 1. Sempatik sistem • • • Thoracolumbal segment, ventral köklerinden çıkarlar, nöron gövdeleri lateral kolondadır. Turuncus sempatikus, kollateral gangliyonlar, hedef doku Noradrenalin (Adrenerjik sinirler) 2. Parasempatik sistem • • • Kranial (III, VII, IX ve X) ve sakral (2, 3 ve 4. segment) bölümleri vardır. N. Pelvicus Asetil kolin (Kolinerjik sinirler)

• Sempatik sistem – Stres durumlarında aktive olur. – Kaç / kavga et • Parasempatik sistem – Motorik aktivitede artış, sfinkterlerde gevşeme – Pupilada daralma – Göz yaşı ve tükrük bezlerinde sekresyon – Bronşlarda ve koroner damarlarda kasılma – Peniste vazodilatasyon ve ereksiyon

Kan damarları: Efektör Organ Sempatik Sist. Parasempatik Sist. Genel olarak Daralma Genişleme Dış genitaller Daralma Genişleme İç organ Daralma Genişleme Tükrük bezleri Daralma Genişleme Deri Daralma Hafif genişleme Genişleme İnnervasyon yok İskelet kası

Kalp: Sempatik Sist. Parasempatik Sist Hız Artma Azalma Kasılma gücü Artma Azalma

Sindirim sistemi: Sempatik Sist. Parasempatik Sist Motilite ve tonus İnhibisyon Stimülasyon Salgı İnhibisyon Stimülasyon Safra kesesi İnhibisyon Stimülasyon Sfinkterler Kasılma Gevşeme Karaciğer Glikojenolizde artma İnnervasyon yok

Solunum sistemi: Sempatik Sist. Bronşiyal tüpler Genişleme Parasempatik Sist Daralma Bronşiyal bezler İnnerve edilmez Sekresyonda artma Bronşiyal kaslar Gevşeme Kasılma

Deri: Sempatik Sist. Parasempatik Sist Sekresyonu uyarma İnnerve edilmez Kan damarları Daralma İnnerve edilmez Piloerektör kaslar Kasılma İnnerve edilmez Ter bezleri

Üriner ve genital sistem: Efektör organ İdrar kesesi Seks organları Böbrek üstü bezleri Sempatik Sist. Parasempatik Sist Gevşeme Kasılma Vazokonstrüksiyon (orgazm) Vazodilatasyon (ereksiyon) Epinefrin ve norepinefrin salgısı İnnerve edilmez

Kolinerjik ajanlar Parasempatomimetikler • Doğrudan etkililer – Effektör organ hücrelerindeki reseptörlere, • Bütün kolinerjik reseptörlere (asetilkolin), • Parasempatik postganglioner reseptörlere (muskarin), • Dolaylı etkililer – Asetilkolinesteraz inhibitörleri, • Dönüşümlü (neostigmin), • Dönüşümsüz (organik fosforlu bileşikler),

Antikolinerjik ajanlar Parasempatolitikler (atropin) • ACh’in muskarinik etkilerini ortadan kaldırırlar. • Parasempatik etkinliği azaltarak/önleyerek, dolaylı olarak adrenerjik etkilerin oluşmasına neden olurlar. • tükrük ve ter bezleri, solunum yolları salgı bezleri salgıları azalır, • midriyazis, akomadasyonda azalma, kalp vurumlarının hızlanması, • sindirim, idrar, bronş düz kaslarında gevşeme, mide HCl salgısında azalma,

Adrenerjik ajanlar Sempatomimetikler • Doğrudan etkililer – Kateşolaminler (adrenalin, noradrenalin, dopamin, izopranalin) • Dolaylı etkililer (amfetamin vb) – NA salınımını artırırlar – Amin pompalarını inhibe ederler.

Genel etkileri antihipotansif, bronkodilatatör, dekonjestan, MSS stimulanı Effektör reseptörler Damarlar Vazokonstriksiyon (deri, mukoza, iç organ) Vazodilatasyon (iskelet, koroner) Uterus Kasılma Gevşemec Barsaklar Gevşeme Miyokard - (+) inotrop, (+) kronotrop etki Bronşlar - Gevşeme Glukoz met. - Glukojenoliz Lipid met. - Lipoliz

Antiadrenerjik ajanlar Sempatolitikler • Adrenerjik nöron blokörleri – Kateşolamin sentezini, – Depo edilmesini, – Salınımını bozarak etkirler. • Adrenerjik reseptör blokörleri – adrenerjik blokörler • Etkileri: vazodilatasyon, hipotansiyon, bradikardi vb

Nöromusküler kolinolitikler • Asetilkolinokompetitifler: • Uzun süreli depolarizasyona neden olanlar • Kürarizan etki; Terminal plakta iletimi bloke ederek iskelet kaslarında gevşemeye neden olurlar. Baş-boyun bölgesi kasları, ekstremite kasları, en son diyafram ve interkostal kaslarda şekillenir.

Beyin • Serebrum – Sağ ve sol hemisferler • Diensefalon – – Talamus Hipotalamus Epitalamus Ventral talamus • Serebellum • Beyin sapı – Orta beyin – Pons – Medülla oblongata

Beynin beslenmesi • Beyin dokusu oksijen ve glikoza çok duyarlıdır. • Kan ile beyin arasında anatomik ve fizyolojik bir ağ-yapı bulunur. Buna kan beyin bariyeri denir. • Bu bariyerden yağda eriyen maddeler (Nikotin, kafein, alkol ve bazı ilaçlar) kolayca geçer. • Suda eriyen maddeler yardım olmadan geçemezler.

Serebrum • Sinir sisteminin en geniş ve en kompleks-gelişmiş yapısıdır. • Serebrumun dış yüzeyi serebral korteks olarak isimlendirilir. • Her bir serebral hemisfer (sağ-sol) 6 loba ayrılır. – – – Frontal: İstemli hareketlerin motor kontrolü, Parietal: Genel duyunun ve tat duyusunun değerlendirilmesi Oksipital: Görme duyusu Temporal: İşitme, denge duyusu ve hafıza Limbik: İçgüdüsel ve seksüel aktivite İnsula: Gastrointestinal ve diğer aktiviteler

Serebral Korteks: • Korteks kelimesi latince “kabuk” kelimesinden gelmektedir. • Kalınlığı 2 -6 mm arasındadır. • Serebral korteksin sağ ve sol yarısı korpus kallosum denilen, kalın bir band oluşturan sinir lifleri ile birbirine bağlanmıştır. • İnsanlarda serebral korteksin yüzeyi pek çok girinti ve çıkıntıyla kaplıdır. • Korteksteki çıkıntılara girus girintilere ise sulkus denir. • Yüksek seviyeli bir memeli olan insanlarda bu girinti ve çıkıntıların sayısı çok fazlayken fare, sıçan gibi düşük seviyeli memelilerde bu girinti ve çıkıntıların sayısı daha azdır. • Fonksiyonu düşünme, istemli hareket, dil, sonuç çıkarma, ve algılamadır.

Serebellum • Serebellum kelimesi latince “küçük beyin” kelimesinden gelmektedir. • Serebellum beyin sapının hemen arkasındadır. • Serebellum serebral korteks gibi hemisferlere ayrılır ve bu hemisferleri saran bir korteksi vardır. • Serebellumun fonksiyonu hareket, denge ve postürün sağlanmasıyla ilgilidir. • Kassal aktivitenin koordinasyon merkezidir.

• Lobus anteriyör – Pedinculus anteriyör • Proprioseptörlerden afferentler : : : vaziyet alma • Lobus posteriyör – Pedinculus posteriyör • Vestibular organ, semisürküler kanallar : : : Dengenin kurulması/sağlanması • Lobus medianus – Pedinculus medianus • Kortek ile afferent ve efferent : : : karışık hareketler

Ritimler (Chronobiology) • Diurnal, which describes organisms active during daytime • Nocturnal, which describes organisms active in the night • Crepuscular, which describes animals primarily active during the dawn and dusk hours (ex: white-tailed deer, some bats)

• • Circadian: ~ 1 d Circaseptan: ~ 1 w Circamensual: ~ 1 m Circannual: ~ 1 y • Infradian rhythms, which are cycles longer than a day • Ultradian rhythms, which are cycles shorter than 24 hours