MEDICINSKA RADIOLOGIJA radiografija dijaskopija Dr sc Dragica Obad

MEDICINSKA RADIOLOGIJA (radiografija, dijaskopija) Dr. sc. Dragica Obad Kovačević, KB Merkur, Zagreb

ZNAČENJE RIJEČI RADIOLOGIJA-ZNANOST O ZRAČENJU MEDICINSKA RADIOLOGIJA-PRIMJENA ZRAČENJA U DIJAGNOSTIČKE SVRHE 70 -TIH GODINA 20 ST. UVOĐENJE NOVIH METODA : CT, UZV, MR, KONTRASTNE METODE, INTERVENCIJSKA RADIOLOGIJA, PET-CT

RADIOLOŠKE TEHNIKE SNIMANJA RADIOGRAFIJA (rtg srca i pluća, kosti, nativna snimka abdomena stojeći, nativna snimka urotrakta) -snima se nativno tj. bez primjene kontrasta MAMOGRAFIJA - specijalni radiografski uređaj koji stvara "mekane" rtg zrake – 25 -30 Kv- za snimanje dojki -"tvrde" rtg zrake 120 Kv za snimanje pluća DIJASKOPIJA (rtg jednjaka i želuca barij/Gastrografin, akt gutanja, irigografija, iv. urografija, HSG, ERCP) -uz primjenu per os ili iv. kontrasta

“NOVE” METODE SNIMANJA U MED. RADIOLOGIJI UZV (vrat, abdomen, površinske strukture) DOPPLER (krvne žile vrata, ruku, nogu) CT (cijelo tijelo-koristi rtg zrake!) MR (cijelo tijelo-nema ionizirajućeg zračenja!) PET-CT (cijelo tijelo- koristi rtg zrake!)

DIJAGNOSTIČKI RENGENSKI UREĐAJI RADIOGRAFSKI DIJASKOPSKI UNIVERZALNI (radiografija+dijaskopija) SPECIJALNI (mamografija, angiografija, dentalni, konvencionalna tomografija-zamjenjuje se sa CTom)

RADIOGRAFIJA

UREĐAJ ZA RADIOGRAFIJU / RTG SNIMKE STOJEĆI / LEŽEĆI

GLAVNI DIJELOVI RENDGENSKOG UREĐAJA RENTGENSKA CIJEV-priključena na el. struju proizvodi elektromagnetske valove malih valnih duljina (λ=10 -6 -10 -9 cm) i visokih frekvencija (f=1017 -1018 Hz) koje su stoga velike energije i prodornosti kroz tkiva.

GLAVNI DIJELOVI RENDGENSKOG UREĐAJA ZRAČNIK-metalni oklop rtg cijevi s “prozorom” za prolaz rtg zraka SUSTAV ZASLONA (BLENDI) za određivanje širine snopa rtg zraka STATIV-stupovi na kojima stoji cijev (podni, stropni)

GLAVNI DIJELOVI RENDGENSKOG UREĐAJA UPRAVLJAČKI STOL GENERATOR-stvara električnu struju koja pokreće rtg cijev STOL ZA BOLESNIKA-stojeći, ležeći

GLAVNI DIJELOVI RENDGENSKOG UREĐAJA REŠETKA (absorbira raspršeno zračenje i propušta primarni/dijagnostički snop do filma/elektronskog pojačala) ELEKTRONSKO POJAČALO (uređaj koji rtg zrake koje su prošle kroz tijelo i rešetku, radi toga umanjenje energije pretvara u sjetlosne zrake koje će registrirati fotografska ili TV kamera) omogućuje rtg snimanja uz smanjeni intenzitet zračenja KASETA (pojačivačka folija i rtg film) TV LANAC (dijaskopija)

PRINCIP NASTANKA SLIKE NA RTG FILMU SLIKA NA RTG FILMU nastaje na temelju različite absorpcije rtg zraka u tijelu. Strukture koje sadrže elemente visokog rednog broja (Ca-kosti) absorbiraju više rtg zraka, manje ih dospijeva na film-manje zacrnjenje filma (na snimci bijelo). Strukture koje sadrže elemente niskog rednog broja (zrak- N 2, O 2) absorbiraju malo rtg zraka, više ih dospijeva na film-veće zacrnjenje filma (na snimci crno).

PRINCIP NASTANKA SLIKE NA RTG FILMU Kost-elementi visokog rednog broja (Ca)-više absorbira rtg zrake –slabo zacrnjenje filma-bijelo Zrak-elementi niskog rednog broja (N 2, O 2 ) malo absorbira rtg zrake-jako zacrnjenje filmacrno

MOBILNI RADIOGRAFSKI UREĐAJ ZA SNIMANJE NPR. NA ODJELIMA INTENZIVNE SKRBI KOD SNIMANJA OSOBLJE MORA IZAĆI IZ BOLESNIČKE SOBE

MAMOGRAFIJA-POSEBNA RTG CIJEV KOJA STVARA “MEKANE” RTG ZRAKE 25 -35 Kv

DENTALNA RADIOGRAFIJA

DIJASKOPIJA Snimanje motiliteta organa -TV lanac. Potrebna su kontrastna sredstva koja ispunjavaju šuplje organe ili krvne žile (angiografija).

DIJASKOPSKI UREĐAJ KOJIM SE UPRAVLJA SE IZ KABINE IV. UROGRAFIJA, RTG JEDNJAKA I ŽELUCA, IRIGOGRAFIJA, ERCP, HSG DIJASKOPSKA SLIKA NA EKRANU PRAĆNJE MOTILITETA OGRAN A

ERCP Endoskopska-retrogradna holangiopankreatografija Gastroskopija duodenoskopija kateteriziranje glavnog žučovoda injiciranje kontrasta u ž. vodove pod kontrolom dijaskopije -za prikaz žučnih vodova npr. kod kamenaca ili tm -u kratkotrajnoj općoj anesteziji na rtg stolu

ERCP

HSG Histerosalpingografija Pod kontrolom dijaskopije se kroz postavljen poseban kateter koji zatvara ušće uterusa, u uterus injicira kontrast koji prolazi pod tlakom kroz jajovode u slobodnu trbušnu šupljinu. Dijagnostički i terapijski zahvat kod steriliteta. Prikaz jajovoda i njihove prohodnosti, pod tlakom kontrasta “propuhivanje” jajovoda.

HSG

IV. UROGRAFIJA -injiciranje kontrasta u venu bolesnika i snimanje funkcije i morfologije bubrega i kanalnog sistema do punjenja mokraćnog mjehura -bolesnik se priprema uputama odjela za radiologiju -na snimanje dolazi s postavljenim venskim putem -poslije pretrage je važna dobra hidracija - ubrazanje eliminacije kontrasta -ne izvodi se kod alergije na kontrast (jod) i kod zatajenja funkcije bubrega (nalaz kreatinina!)

IV. UROGRAFIJA

DIJASKOPSKI UREĐAJ S C-LUKOM ZA ANGIOGRAFIJU ELEKTRONSKO POJAČALO RTG CIJEV

ANGIOGRAFIJA -dijagnostička npr. stenoze ili aneurizme arterija i vena, AV malformacije, AV fistule, tumori … -terapijska-intervencijski zahvati –PTA (perkutana transluminalna angioplastika), stent, aspiracija tromba kod DVT, embolizacija aneurizmi i AVM, kemoembolizacija tumora…. -najčešće se punktira femoralna arterija u preponi preko koje se uvode dijagnostički i terapijski kateteri

ANGIOGRAFIJA -izvodi se u angio-sali pod kontrolom dijaskopije -sterilno pokrivanje bolesnika i čišćenje kože prepone po pravilima asepse i antisepse što izvodi med. mestra -med. sestra tijekom zahvata asistira intervencijskom radiologu –izložena zračenju –obvezno nosi olovnu pregaču, olovni štitnik za štitnjaču, TLD -preko olovne pregače sterilni ogrtač -sterilne rukavice

ANGIOGRAFIJA AAA PTA + STENT

PITANJA? ? ?