MEDENI HUKUK AFAK PARLAK BR SOYBAININ HKMLER SOYBAININ

MEDENI HUKUK ŞAFAK PARLAK BÖRÜ

SOYBAĞININ HÜKÜMLERİ SOYBAĞININ VELAYET HAKKINA BAĞLI OLMAYAN HÜKÜMLERİ Soyadı • Çocuk ile ana ve babası arasında soybağı kurulduğunda, ana ve baba evli ise çocuk babanın soyadını alır. • Baba ile soybağı kurulmamışsa çocuk ananın soyadını alır. • Baba ile soybağı tanıma ve babalık davası sonucu kurulmuşsa çocuk babanın soyadını alır. Karşılıklı yükümlülükler «Ana, baba ve çocuk, ailenin huzur ve bütünlüğünün gerektirdiği şekilde birbirlerine yardım etmek, saygı ve anlayış göstermek ve aile onurunu gözetmekle yükümlüdürler. » Çocuk ile kişisel ilişki kurulması 1. Ana baba ile çocuk arasında kişisel ilişki kurulması: Çocuğun velayet hakkı ana ve babaya birlikte ait olmadığı durumlarda, ana ve babanın her ikisinin de çocuk ile uygun kişisel ilişki kurulmasını isteme hakkı vardır. 2. Üçüncü kişilerin çocukla kişisel ilişki kurması: «Olağanüstü hâller mevcutsa, çocuğun menfaatine uygun düştüğü ölçüde çocuk ile kişisel ilişki kurulmasını isteme hakkı diğer kişilere, özellikle hısımlarına da tanınabilir. »

SOYBAĞININ HÜKÜMLERİ Ana babanın çocukların bakım ve eğitim giderlerini karşılama yükümlülüğü 1. İçeriği: Çocuğun bakımı, eğitimi ve korunması için gerekli giderlerdir. 2. Süresi: Çocuğun ergin olmasına kadar devam eder. 3. Ana babanın çocuk mallarını harcama yetkisi: TMK m. 327/2’ deki şartların gerçekleşmesine bağlıdır. 4. Dava hakkı: Ana ve babadan birinin veya her ikisinin bakım ve eğitim giderlerine katılma yükümlülüğünü yerine getirmemeleri halinde, çocuk nafaka davası açma hakkına sahiptir. 5. Nafaka miktarının takdiri: Çocuğun ihtiyaçları, ana babanın hayat koşulları ve ödeme güçleri dikkate alınarak belirlenir. 6. Ana ve babanın güvence vermesi: «Ana ve baba nafaka yükümlülüklerini sürekli olarak ve ısrarla yerine getirmezlerse ya da kaçma hazırlığı içinde bulundukları, mallarını gelişigüzel harcadıkları veya heba ettikleri kabul edilebilirse hâkim, gelecekteki nafaka yükümlülüklerine ilişkin olarak uygun bir güvencenin sağlanmasına veya gerektiğinde diğer önlemlerin alınmasına karar verebilir. » 7. Nafaka davasında geçici önlemler • «Nafaka davası açılınca hâkim, davacının istemi üzerine dava süresince gerekli olan önlemleri alır. » • «Babalık davası ile birlikte nafaka istenir ve hâkim, babalık olasılığını kuvvetli bulursa, hükümden önce çocuğun ihtiyaçları için uygun bir nafakaya karar verebilir. » • «Soybağı tespit edilirse, davalının, uygun nafaka miktarını depo etmesine veya geçici olarak ödemesine karar verilebilir. »

SOYBAĞININ HÜKÜMLERİ SOYBAĞININ VELAYET HAKKINA BAĞLI HÜKÜMLERİ Velayet hakkının tanımı • Ana babanın, küçüklerin ve kısıtlıların bakım ve korunmalarının sağlanması amacıyla, onların kişilik ve malları üzerinde sahip oldukları görev, yetki ve hakların bütünüdür. Velayete tabi olan ve velayet hakkına sahip kişiler • Sadece çocuklar üzerinde söz konusu olur. Kural olarak ergin olmayan çocuklar, istisnai olarak da ergin çocuklar velayet altında bulunur. Velayet altındaki ergin çocuklar, hakimin vasi atanmasına gerek görmediği kısıtlanan ergin çocuklardır. • Çocuğun doğumu anında ana ve babası evli ise velayet hakkı doğumla kurulur. • Kural olarak evlilik devam ettiği sürece ana ve baba velayet hakkını birlikte kullanırlar. • Evliliğin boşanma ile sona ermesi veya ayrılığa karar verilmesi halinde velayet, çocuğun kendisine bırakıldığı tarafta kalır. • Çocuğun doğumu anında ana ile baba evli değilse, velayet anaya aittir. • Çocuk ile baba arasında soybağının kurulması halinde velayet hakkı babaya verilebilir.

SOYBAĞININ HÜKÜMLERİ Velayet hakkının kullanılması • Velayet hakkı kişiye sıkıya bağlı bir mutlak haktır. Hakkın devredilmesi ve haktan feragat edilmesi mümkün değildir. • Yasal sebepler olmadıkça ana ve babadan alınamaz. • Ana ve babaya birbirinden bağımsız ve bireysel olarak tanınmıştır ve birlikte kullanılacağı öngörülmüştür. • Ergin olmayan üvey çocuklara da özen ve ilgi gösterme yükümlülüğü getirilmiştir.

SOYBAĞININ HÜKÜMLERİ Velayet hakkının kapsamı 1. Velayet hakkının kullanılmasında çocuğun düşüncesi, çocuğun olgunluğu ölçüsünde, alınır. 2. Çocuğun ana ve babasının sözünü dinleme yükümlülüğü bulunur. 3. Velayet hakkının çocuğun medeni durumu ile ilgili hükümleri: Çocuğa öz ad ana ve babası tarafından konulur ve çocuğun yerleşim yeri ana ve babasının yerleşim yeridir. 4. Çocuğun eğitimi hem hak hem görevdir. 5. Çocuğun fiil ehliyeti vesayet altındaki kişininki gibidir. Çocuğun yasal temsilcisi ana ve babadır. 6. Çocuğun aileyi temsil etmesi belirli şartlarda mümkündür (m. 344). 7. Çocuk ile ana ve babası arasındaki hukuki işlemlerde çocuğun borç altına girebilmesi bir kayyımın katılmasına ve hakimin onayına bağlıdır.

SOYBAĞININ HÜKÜMLERİ 8. Ana ve babanın çocuk mallarına ilişkin hak ve yükümlülükleri 1. Ana ve babanın çocuk mallarını yönetme ve kullanma hakkı «Ana ve baba, velâyetleri devam ettiği sürece çocuğun mallarını yönetme hakkına sahip ve bununla yükümlüdürler; kural olarak hesap ve güvence vermezler. Ana ve babanın yükümlülüklerini yerine getirmedikleri durumlarda hâkim müdahale eder. Evlilik sona erince velâyet kendisinde kalan eş, hâkime çocuğun malvarlığının dökümünü gösteren bir defter vermek ve bu malvarlığında veya yapılan yatırımlarda gerçekleşen önemli değişiklikleri bildirmek zorundadır. » 2. Çocuk mallarının sarfı «Ana ve baba, çocuk mallarının gelirlerini öncelikle çocuğun bakımı, yetiştirilmesi ve eğitimi için; hakkaniyete uyduğu ölçüde de aile ihtiyaçlarını karşılamak üzere sarf edebilirler. » 3. 4. Ana ve babanın kısman veya tamamen yönetim ve kullanma hakkına sahip olmadığı çocuk malları 1. Çocuğa yapılan karşılıksız kazandırmalar 2. Saklı pay 3. Meslek veya sanat için verilen mal ve kişisel kazanç Yönetimin sona ermesi ve ana ile babanın sorumluluğu «Ana ve baba, çocuk mallarının geri verilmesinde vekil gibi sorumludurlar. Dürüstlük kuralına uygun olarak başkasına devrettikleri malların yerine sadece aldıkları karşılığı geri vermekle yükümlüdürler. Kanuna uygun olarak çocuk veya aile için yaptıkları harcamalardan dolayı tazminatla yükümlü tutulmazlar. »

SOYBAĞININ HÜKÜMLERİ 5. Çocuğun ana ve babasına karşı korunması 1. Çocuğun kişiliğinin korunmasına ilişkin önlemler • Herhangi bir ilgilinin başvurusu üzerine veya hakimin re’sen harekete geçmesiyle gerekli önlemler alınabilir. • Hangi önlemlerin alınacağı hakimin takdir yetkisine bırakılmıştır. • Koruma önlemlerinin alınması için; çocuğun menfaati ve gelişmesinin tehlikeye düşmesi, ana ve babanın duruma çare bulamamaları veya buna güçlerinin yetmemesi şartlarının gerçekleşmesi gerekir. • Ana ve babanın kusuru, alınacak önlemin niteliğini etkiler. • Koruma önlemleri yanında çocuk, hakim kararıyla ana ve babadan alınabilir. • «Çocuğun bedensel ve zihinsel gelişmesi tehlikede bulunur veya çocuk manen terk edilmiş hâlde kalırsa hâkim, çocuğu ana ve babadan alarak bir aile yanına veya bir kuruma yerleştirebilir. Çocuğun aile içinde kalması ailenin huzurunu onlardan katlanmaları beklenemeyecek derecede bozuyorsa ve durumun gereklerine göre başka çare de kalmamışsa, ana ve baba veya çocuğun istemi üzerine hâkim aynı önlemleri alabilir. »

SOYBAĞININ HÜKÜMLERİ 2. Çocuğun mallarına ilişkin önlemler • «Ana ve baba, çocuğun mallarını yönetmekte her ne sebeple olursa olsun yeterince özen göstermezlerse hâkim, malların korunması için uygun önlemleri alır. • Hâkim, özellikle malların yönetimi konusunda talimat verebilir; belirli zamanlarda verilen bilgi ve hesabı yeterli görmezse, malların tevdi edilmesine veya güvence gösterilmesine karar verebilir. • Çocuğun mallarının tehlikeye düşmesi başka bir şekilde önlenemiyorsa hâkim, yönetimin bir kayyıma devredilmesine karar verebilir. • Çocuğun, yönetimi ana ve babaya ait olmayan malları tehlikeye düştüğünde hâkim, aynı önlemlerin alınmasını kararlaştırabilir. • Çocuk mallarının gelirlerinin veya bu mallardan ayrılmış belirli miktarların kanuna uygun şekilde sarf edileceğinden kuşku duyulursa hâkim, bunların da yönetimini bir kayyıma bırakabilir. »

SOYBAĞININ HÜKÜMLERİ 6. Velayetin kaldırılması 1. Şartları 1. Ana ve babanın deneyimsizliği, hastalığı, özürlü olması, başka bir yerde bulunması veya benzeri sebeplerden biriyle velâyet görevini gereği gibi yerine getirememesi 2. Ana ve babanın çocuğa yeterli ilgi göstermemesi veya ona karşı yükümlülüklerini ağır biçimde savsaklaması 3. Velayet hakkına sahip ana veya babanın yeniden evlenmesi velayetin kaldırılması sebebi değildir. 2. Sonuçları • Velayet hakkı, ana ve babanın her ikisinden de kaldırılmışsa çocuğa bir vasi atanır. • Velayet hakkının kaldırılması için hakim, talep olmasa dahi re’sen harekete geçebilir. • Velayetin kaldırılması kararı, ana ve babanın mevcut ve doğacak tüm çocuklarını kapsar. • Karar ile velinin velayetten kaynaklanan tüm hak ve yükümlülükleri sona erer. • Velayete bağlı olmayan, çocukların bakım ve eğitim giderlerini karşılama ve nafaka yükümlülükleri devam eder. 7. Durumun değişmesi halinde, çocuğun korunmasına ilişkin önlemler yeni koşullara uyarlanır. Velayetin kaldırılmasını gerektiren sebebin ortadan kalkmasıyla da velayet geri verilebilir.

YARDIM NAFAKASI Nafaka yükümlüsü ve alacaklısı • Üstsoy ve altsoy kan hısımları ve kardeşler nafaka yükümlüsüdür. • Evlilik dışı doğum halinde nafaka ilişkisinin doğması için soybağının tanıma veya babalığa hüküm ile kurulmuş olması gerekir. • Evlat edinen ile evlatlık arasında da nafaka ilişkisi kurulur. • Evlatlığın gerçek ana babası ile arasındaki nafaka yükümlülüğü devam eder ancak ikinci derecededir. • Nafaka yükümlülüğü çift yönlüdür, alacaklı ve yükümlüler aynıdır. • Nafaka borçluları mirastaki sıraya göre tespit edilir. İlk sırada talepte bulunanın altsoyu, ikinci sırada ana ve babası, üçüncü sırada kardeşleri ve dördüncü sırada büyükanne ve büyük babaları bulunur.

YARDIM NAFAKASI Yardım nafakasının şartları 1. Talep edecek olan yönünden • Yardım edilmemesi halinde yoksulluğa düşecek olma tehlikesi bulunması gerekir. • Objektif olarak yardım talebinde bulunanın geçinebilmesi için gerekli vasıtalara sahip olup olmadığına bakılır. • Nafaka isteyen kişi iyiniyetli olmalıdır. İhtiyaçlarını karşılayacak imkanları bütün çabasına rağmen temin edemiyor olmalıdır. • Karı koca birbirlerinden, ergin olmayan çocuk da ana veya babasından bakım nafakası alma imkanına sahip olduğu sürece yardım nafakası isteyemezler. 2. Nafaka yükümlüsü yönünden • Nafaka yükümlüsü altsoy veya üstsoydan biri ise yardım nafakası istenebilmesi için ödeme gücünün bulunması yeterlidir. • Kardeşlerin nafaka ödemekle yükümlü olmaları için ise refah içinde olmaları gerekir.

YARDIM NAFAKASI Yardım nafakasının miktarının tespiti • Nafaka miktarının üst sınırı, nafaka talep edenin geçinmesi için zorunlu olan miktardır. • Alt sınır ise nafaka borçlusunun ödeme gücüdür. • Nafaka alacaklısının talep edebileceği miktar yalnızca hayatının devamı için zorunlu olan giderlerdir. • Nafaka alacaklısı içinde bulunduğu hayat şartlarına ve sosyal durumuna uygun bir nafaka isteyemez. • Sırf nafaka borçlusunun ödeme gücü yüksek diye nafaka alacaklısının geçiminin sağlanması için zorunlu olan miktardan fazlasına hükmedilemez. • Bu sınırlar içerisinde nafaka miktarının tespiti hakimin takdir yetkisine bırakılmıştır. • Tarafların durumunda değişiklik olması halinde, ilgilinin talebi üzerine hakim nafakanın azaltılmasına, artırılmasına veya kaldırılmasına karar verebilir.

YARDIM NAFAKASI Usul hükümleri • Yardım nafakası davaları, taraflardan birinin yerleşim yeri aile mahkemelerinde görülür. • Davacı, yoksulluğa düşmüş olan altsoy, üstsoy veya kardeştir. • Davalı ise nafaka yükümlüsü kişi veya kişilerdir. • Davacı, yoksulluğa düştüğünü ve davalı ile arasında nafaka gerektiren hısımlık bağı olduğunu ispat eder. • Davalı, ödeme gücü bulunmadığını iddia ederse bunu ispat eder. • Davalı, kendisinden önceki sırada bir nafaka yükümlüsü varsa bunu ispat eder.

YARDIM NAFAKASI Yardım nafakasının başlangıcı ve sona ermesi • Yardım nafakası, karar tarihinden değil; davanın açıldığı tarihten itibaren işlemeye başlar. • Nafakanın değiştirilmesi davalarında da nafakanın başlangıcı için dava tarihi esas alınır. • Nafaka talep eden veya ödeyenin ölmesi halinde, nafaka ödeme yükümlülüğü kendiliğinden sona erer. • Yoksulluğun sona ermesi veya nafaka ödeyenin ödeme gücünün kaybı halinde nafakanın sona ermesi için mahkeme kararı gerekir.

YARDIM NAFAKASI Özellikleri • Mirasçıya geçmez. • Kural olarak devredilemez. • Haczedilemez. • Takas edilemez. • Feragat edilemez. • Kamu düzeni ile ilgilidir.