Mc tiu bui tp hun Nng cao nng

Mục tiêu buổi tập huấn Nâng cao năng lực sản xuất và kết nối thị trường thông qua: • Hiểu khái niệm chuỗi giá trị • Hiểu các mối liên kết ngang/dọc trong sản xuất Chuỗi giá trị lúa gạo ĐBSCL

Kết cấu bài giảng Bài 1: Khái niệm chuỗi giá trị Bài 2: Liên kết trong chuỗi giá trị lúa gạo Chuỗi giá trị lúa gạo ĐBSCL

Bài 1: Khái niệm chuỗi giá trị

HOẠT ĐỘNG 1: CON ĐƯỜNG LÚA GẠO CÔNG ĐOẠN Gạo của bạn đã đi đến đâu? Chuỗi giá trị lúa gạo ĐBSCL CÔNG ĐOẠN

KHÁI NIỆM VỀ CHUỖI GIÁ TRỊ Một chuỗi các hoạt động của các bên để mang đến một sản phẩm hoặc dịch vụ từ giai đoạn sản xuất, chế biến đến tiêu dùng. Dọc theo chuỗi này giá trị sản phẩm cũng tăng lên. Sản phẩm lúa gạo Tiền

CÁC THÀNH PHẦN CỦA CHUỖI GIÁ TRỊ § Các bên tham gia § Các sản phẩm chính được tạo ra § Giá trị gia tăng tạo ra ở từng công đoạn Chuỗi giá trị lúa gạo ĐBSCL

CÁC BÊN THAM GIA CHUỖI GIÁ TRỊ Người cung cấp đầu vào Nông dân Thương lái Nhà máy chế biến xay sát Công ty thương mại Người tiêu dùng nước ngoài Nhà nhập khẩu Xuất khẩu Người tiêu dùng trong nước Bán lẻ Bán buôn

CÁC SẢN PHẨM LÚA GẠO Thóc Gạo trắng Thương hiệu Bao bì SP chế biến sâu 5000 đồng/kg 10000 đồng/kg Chuỗi giá trị lúa gạo ĐBSCL 25000 đồng/kg 50000 đồng/lít 1 tỷ đồng

GIÁ TRỊ ĐƯỢC QUYẾT ĐỊNH BỞI SẢN PHẨM TOÀN CHUỖI GẠO SẠCH Có mùi thơm tự nhiên Nấu cơm mùi thơm nhẹ Chuỗi giá trị lúa gạo ĐBSCL GẠO BẨN Mùi thơm nồng, khi nấu lên thì không còn mùi thơm nữa

HOẠT ĐỘNG 2: VẼ SƠ ĐỒ CHUỖI GẠO Ai làm CÔNG ĐOẠN Hoạt động GTGT thể hiện ở đâu Chuỗi giá trị lúa gạo ĐBSCL Hoạt động GTGT thể hiện ở đâu

SƠ ĐỒ CHUỖI GIÁ TRỊ LÚA GẠO Chuỗi giá trị lúa gạo ĐBSCL Đầu vào Giống, phân, thuốc Người nông dân Thương Lái, HTX Doanh nghiệp xay xát, lau bóng Doanh nghiệp thương mại Xuất khẩu Siêu thị Nhà bán buôn Chuỗi giá trị lúa gạo ĐBSCL Nhà bán lẻ Người tiêu dùng

HOẠT ĐỘNG 3: AI HỖ TRỢ CHUỖI GIÁ TRỊ Đầu vào Giống, phân, thuốc Người nông dân Thương Lái, HTX Doanh nghiệp xay xát, lau bóng Doanh nghiệp thương mại Xuất khẩu Siêu thị Nhà bán buôn Nhà nước DVC: Khuyến nông, XTTM Chính sách Thông tin Ngân hàng Tín dụng Công ty bảo hiểm Bảo hiểm nông nghiệp Nhà bán lẻ Người tiêu dùng Nhà khoa học Tổ chức quốc tế Giống, kỹ thuật Tài chính Hỗ trợ kỹ thuật

CÁC YẾU TỐ QUYẾT ĐỊNH THÀNH CÔNG CỦA CHUỖI GIÁ TRỊ • Đáp ứng được nhu cầu thị trường, người tiêu dùng truy suất được nguồn gốc sản phẩm • Chuỗi giá trị minh bạch, chia sẻ lợi nhuận trong chuỗi giữa người dân và các bên phải công bằng • Chuỗi giá trị được rút ngắn với ít bên tham gia để tăng lợi nhuận cho người nông dân

Bài 2: Liên kết trong chuỗi giá trị lúa gạo Chuỗi giá trị lúa gạo ĐBSCL

LIÊN KẾT NGANG Nông dân Khái niệm: Liên kết giữa các thành viên ở cùng 1 cấp trong chuỗi sản xuất, nông dân liên kết trong những câu lạc bộ, tổ hợp tác, hợp tác xã. . . , hiệp hội nông dân tỉnh, liên minh hợp tác xã. Lợi ích: Qui mô sản xuất lớn hơn, chất lượng sản phẩm đồng nhất, chi phí đầu vào thấp hơn do được hợp đồng trực tiếp với công ty cung cấp nguyên liệu với số lượng lớn, có chiết khấu cao, được công ty chế biến tư vấn và hỗ trợ kỹ thuật cũng như bao tiêu sản phẩm đầu ra, được cung cấp thông tin kịp thời, đáp ứng yêu cầu và chất lượng của thị trường. Chuỗi giá trị lúa gạo ĐBSCL

ĐIỂM MẠNH, ĐIỂM YẾU CỦA CÁC HÌNH THỨC LIÊN KẾT NGANG Loại hình Điểm mạnh Điểm yếu Tổ hợp tác, câu lạc bộ - Tổ chức bộ máy và - Không có tư cách pháp nhân, quản lý đơn giản khó ký được hợp động quy mô - Thủ tục thành lập đơn lớn và đảm bảo chất lượng giản Hợp tác xã - Có tư cách pháp nhân - Được hưởng nhiều chính sách ưu đãi Hiệp hội - Có tư cách pháp nhân - Thủ thành lập rất phức tạp - Có sức mạnh về vận - Tổ chức rất bộ máy rất phức động chính sách tạp Chuỗi giá trị lúa gạo ĐBSCL - Thủ tục thành lập phức tạp - Tổ chức bộ máy và quản lý phức tạp do số lượng xã viên đông

LIÊN KẾT DỌC Người mua Hợp tác xã Nông dân Khái niệm: Liên kết giữa hai hay nhiều bên tham gia chuỗi giá trị thông qua các hợp đồng nông sản được đảm bảo bởi pháp luật, như liên kết giữa nhà cung cấp đầu vào với người sản xuất, liên kết giữa nhà sản xuất nguyên liệu với công ty chế biến. Lợi ích: Qui mô sản xuất lớn hơn, chất lượng sản phẩm đồng nhất, chi phí đầu vào thấp hơn do được hợp đồng trực tiếp với công ty cung cấp nguyên liệu với số lượng lớn, có chiết khấu cao, được công ty chế biến tư vấn và hỗ trợ kỹ thuật cũng như bao tiêu sản phẩm đầu ra, được cung cấp thông tin kịp thời, đáp ứng yêu cầu và chất lượng của thị trường Chuỗi giá trị lúa gạo ĐBSCL

ĐIỂM MẠNH, ĐIỂM YẾU CỦA CÁC LOẠI LIÊN KẾT DỌC Mô hình Điểm mạnh Mô hình 4+1: Nông dân tự lo về đầu vào (phân bón, Nông dân không bị thuốc BVTV, tín dụng), đất đai, lao phụ thuộc vào doanh động, và quy trình sản xuất cam kết nghiệp bán sản phẩm cho doanh nghiệp. Mô hình 2+3 và 3+2: Doanh nghiệp cung cấp đầu vào (phân bón, thuốc BVTV, tín dụng), quy trình sản xuất và thu mua sản phẩm, nông dân lo đất đai, lao động. Doanh nghiệp và nông dân liên kết chặt chẽ, ít phá hợp đồng, đảm bảo quy trình. Điểm yếu Trong nhiều trường hợp nông dân không đảm bảo đúng quy trình sản xuất, doanh nghiệp dễ phá vỡ hợp đồng Nông dân bị phụ thuộc nhiều vào doanh nghiệp

LIÊN KẾT NHIỀU NHÀ Khái niệm: để phát triển bền vững chuỗi sản phẩm thì ngoài liên kết ngang và liên kết dọc còn có sự hỗ trợ từ bên ngoài về kỹ thuật từ các Viện, Trường, cán bộ khuyến nông, công ty cung ứng vật tư đầu vào, công ty chế biến về xúc tiến thương mại, kiểm soát thị trường và chất lượng; hoặc ngân hàng hỗ trợ về vỗn cho toàn chuỗi, chính sách từ chính quyền địa phương các cấp, … Lợi ích: giúp chuỗi phát triển ở bền vững ở quy mô lớn, do giải quyết kịp thời và hiệu quả các vấn đề phát sinh từ bên ngoài và các điểm yếu bên trong chuỗi Chuỗi giá trị lúa gạo ĐBSCL

QUYỀN LỢI VÀ TRÁCH NHIỆM CỦA NÔNG D N KHI THAM GIA CHUỖI LIÊN KẾT Liên kết ngang: - Tại các HTX: xã viên tham gia dưới dạng góp vốn và được trả dựa trên lợi nhuận kinh doanh hàng năm dựa trên sự tự nguyện, chia sẻ lợi ích và rủi ro, được hưởng các dịch vụ do HTX cung cấp Liên kết dọc: - Tuân thủ các quy trình sản xuất và yêu cầu sản phẩm do doanh nghiệp đưa ra - Không phá vỡ hợp đồng khi giá thị trường thay đổi Chuỗi giá trị lúa gạo ĐBSCL

MÔ HÌNH LIÊN KẾT THÀNH CÔNG 1: C Y XOÀI NHÀ TÔI Ở ĐỒNG THÁP Bán trước cho Hà Nội Nông dân có tiền ứng trước 3 triệu/cây Chuỗi giá trị lúa gạo ĐBSCL Khách hàng có quả ăn sạch, ngon

MÔ HÌNH LIÊN KẾT THÀNH CÔNG 2: LÚA SẠCH Ở ĐỒNG THÁP Gạo Tâm Việt bán ra TP Hồ Chí Minh, Đà Nẵng, Hà Nội. Trả tiền trước 28. 000 đồng/kg, mua trả ngay 32. 000 đồng/kg. Bí thư Tỉnh ủy Đồng Tháp: Lê Minh Hoan Võ Văn Tiếng khởi nghiệp trồng lúa sạch Chuỗi giá trị lúa gạo ĐBSCL Giám đốc công ty Cỏ May Phạm Minh Thiện,

MÔ HÌNH LIÊN KẾT THÀNH CÔNG 3: CÔNG TY LỘC TRỜI Chuỗi giá trị lúa gạo ĐBSCL

MÔ HÌNH LIÊN KẾT THÀNH CÔNG 3: CÔNG TY LỘC TRỜI Ký hợp đồng cung cấp giống, phân bón, thuốc BVTV – nợ không lãi 120 ngày Chuyển giao quy trình, kiểm soát quá trình canh tác Sấy miễn phí Gửi kho miễn phí 30 ngày Hỗ trợ thu hoạch Hỗ trợ vận chuyển về nhà máy Chủ động: - Giá bán - Thời điểm bán Nông dân bán lúa Chủ động nguồn gạo nguyên liệu, xác định được giá thành, truy xuất nguồn gốc Hình thành mối liên kết “nông dân nhỏ - cánh đồng lớn” Xuất khẩu gạo có thương hiệu Kinh doanh nội địa gạo có thương hiệu

MÔ HÌNH THÀNH CÔNG 4: HTX SU SU CÔNG THÀNH, L M ĐỒNG • HTX Su Su Công Thành liên kết nông dân trồng rau sạch, trang bị nhà sơ chế hiện đại theo chuẩn chứng nhận quản lý thực phẩm an toàn cho lĩnh vực sơ chế rau tươi… • HTX gồm 10 xã viên nòng cốt là thành phần chính trong hội đồng quản trị là những người đóng góp vốn chính để xây dựng các hạ tầng cơ bản và phụ trách các dịch vụ chính, và 300 xã viên. • Sản xuất 27 loại rau, mỗi ngày, HTX Su Su Công Thành xuất bán ra thị trường 10 tấn rau. Chuỗi giá trị lúa gạo ĐBSCL

MÔ HÌNH THÀNH CÔNG 5: HTX BÒ SỮA EVERGROWTH Ở SÓC TRĂNG • Xã viên được hỗ trợ: Gieo tinh nhân tạo cải thiện chất lượng con giống; khám và điều trị các bệnh trên bò sữa; hướng dẫn kỹ thuật trồng cỏ, các giống cỏ; hướng dẫn kỹ thuật chăn nuôi bò từng giai đoạn; cung cấp thức ăn tinh, thuốc thú y; cung cấp máy vắt sữa, máy cắt cỏ, … • Toàn bộ sữa tươi của thành viên được thu mua thông qua hệ thống do HTX đầu tư xây dựng và giao bán cho nhà máy sữa. Hiện tại HTX có 90 Tổ hợp tác trên địa bàn huyện Trần Đề, Mỹ Tú, Châu Thành, TP. Sóc Trăng. Hội đồng quản trị, Ban kiểm soát, nhân viên HTX luôn sắp xếp lịch để mỗi tháng trao đổi thông tin hoạt động cụ thể về thuận lợi, khó khăn, giải pháp và nắm bắt những tâm tư, nguyện vọng của xã viên. • Sau 14 năm hoạt động, HTX đã giải quyết công ăn việc làm của hơn 2. 000 hộ xã viên tương đương hơn 10. 000 nhân khẩu. Chuỗi giá trị lúa gạo ĐBSCL

MÔ HÌNH THÀNH CÔNG 6: HTX TIÊU L M SAN Ở ĐỒNG NAI • HTX thành lập năm 2005, xuất phát điểm với gần 30 nông hộ và hơn 50 ha trồng tiêu. Sau hơn một thập kỷ hình thành và phát triển, đến nay, HTX đã xây dựng được chuỗi liên kết 750 hộ nông dân (nằm trong 15 THT), với trên 1. 000 ha đất sản xuất, cung cấp hàng nghìn tấn tiêu phục vụ thị trường trong nước và XK mỗi năm. • HTX cung cấp tiêu giống, dịch vụ bảo vệ thực vật và giám sát việc thực hiện quy trình sản xuất của xã viên, bao tiêu sản phẩm của xã viên • Xuất khẩu (XK) thành công trên 450 tấn hồ tiêu chất lượng cao sang Đức và Hà Lan (trong hai niên vụ 2014 - 2015 và 2015 - 2016), HTX Nông nghiệp Lâm San (huyện Cẩm Mỹ, tỉnh Đồng Nai) trở thành HTX đầu tiên tại Việt Nam đưa hồ tiêu “chạm ngõ” thị trường châu u. Chuỗi giá trị lúa gạo ĐBSCL

ĐIỀU KIỆN THÀNH CÔNG CỦA LIÊN KẾT CHUỖI GIÁ TRỊ • Đảm bảo cả liên kết ngang, liên kết dọc và liên kết các nhà cùng hiệu quả • Có lãnh đạo tổ chức nông dân liên kết ngang tốt, có trình độ, có tâm huyết • Hợp đồng nông sản được nông dân hiểu rõ, và có các cơ chế ràng buộc để nông dân và doanh nghiệp thực hiện hiệu quả • Được chính quyền địa phương và các bên quan tâm hỗ trợ, có các dự án chính sách hỗ trợ tháo gỡ các khó khăn (đất đai, cơ sở hạ tầng) • Các sản phẩm có giá trị đặc thù hoặc có quy mô sản xuất tương đối lớn • Xây dựng được thương hiệu và các kênh phối thị trường ổn định Chuỗi giá trị lúa gạo ĐBSCL

TỔNG QUAN CHÍNH SÁCH VỀ LIÊN KẾT CHUỖI GIÁ TRỊ • Liên kết ngang: Luật HTX 2012, Luật dân sự 2015 (tổ hợp tác), Nghị định 45/2010 về hiệp hội • Liên kết dọc: Luật dân sự 2015 về hợp đồng dân sự, Nghị định 98/2018 về chính sách khuyến khích phát triển hợp tác, liên kết trong sản xuất và tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp, Nghị định 57/2018 về chính sách khuyến khích đầu tư vào lĩnh vực nông nghiệp Chuỗi giá trị lúa gạo ĐBSCL

Xin cảm ơn! Đã giành thời gian lắng nghe và tham gia cùng chúng tôi. RESEARCH PROGRAM ON Climate Change, Agriculture and Food Security CCAFS