Mbi Shtetin Prof Dr Bashkim Zahiti Koncepti i

Mbi Shtetin Prof. Dr. Bashkim Zahiti

Koncepti i shtetit • Nocioni i shtetit: ne doktrine hasim perkufizime te ndryshme mbi shtetin; nocioni i shtetit ka domethenie te ndryshe, mirpo kryesisht i dallojme 4 kuptime: - nga aspekti nderkombetaro-juridik: Shteti eshte nje ushtrim i pushtetit nepermjet te rregullave brenda nje territori te caktuar (Georg Jellinek, jurist, 1851 -1911) - nga aspekti sociologjik: shteti eshte nje bashkesi e cila brenda nje hapesire te caktuar me sukses e pretendon monopolin legjitim te dhunes fizike, pra eshte nje raport sundimi nga njerzit mbi njerzit i bazuar ne legjitimitet (Maximilian Carl Emil Weber, sociolog dhe jurist, 1864 -1920)

Koncepti i shtetit - nga aspekti politik: ne pergjithesi shteti eshte nje sistem i institucioneve publike per rregullimin e ceshtjeve te shoqerise. - nga aspekti filozofik: shteti eshte jetesimi/realizimi i qellimeve morale te individit dhe shoqerise (Georg Wilhelm Friedrich Hegel, filozof, 1770 1831)

Koncepti i shtetit • Teoria e 3 elementeve: Staatsgebiet, Staatsvolk, Staatsgewalt = Territori (i shtetit), Popullsia (e shtetit), Dhuna (e shtetit, gjegjesisht ushtrimi i pushtetit)

Koncepti i shtetit • Konventa e Montevideo-s (1933): neni 1 percakton se shteti si subjekt i se drejtes nderkombetare duhet te kete: a. popullesine e perhershme b. territorin e caktuar, c. qeverine dhe ҫ. Aftesine per te hyre ne mardhenie me shtetet tjera („subjektivitetin“)

Koncepti i shtetit • Kur është një „shtet“, ne te vërtet një shtet? ! • Lindja e shteteve? • E Drejta Nderkombetare: ekzistimi ose zhdukja e shtetit eshte ceshtje faktike (Komisioni i Badinterit) • Krijimi i shteteve: - origjinale dhe - derivative

Koncepti i shtetit

Koncepti i shtetit • Zhdukja e shteteve: - Debellatio (pushtimi i territorit te nje shteti dhe nenshtrimi i plote i tije) - Dismembration(shkatrrimi i shtetit ne shume shtetet, psh Jugosllavia sipas Komisionit te Badinterit)

Koncepti i shtetit

Njohja e shteteve - Teoria konstitutive: Niset nga qendrimi se se shteti, me faktin se eshte krijuar, ende nuk eshte anetar i bashkesise nderkombetare; shtetet e tjera gjegjesisht bashkesia nderkombetara eshte ajo qe e vendos se a do ta pranoj ne rrethin e vet apo jo.

Njohja e shteteve • - Teoria deklarative: shteti atomatikish (me lindjen, ekzistimin e tije pra para njohjes) i fiton te drejtat qe i takojne subjekti nderkombetar dhe behet anetar i bashkesise nderkombetare po qe se i ploteson kushtet qe i parasheh e drejta nderkombetare

Njohja e shteteve • Llojet e njohjeve: - de jure: (njohje e perhershme) - de facto: (eshte e perkohshme, e pjeseshme, ne shumicen e rasteve i paraprine njohjes de jure) - shprehimisht: (me akt te njeanshem) - heshtazi: (lidhja e marreveshjes, dergimi ose pranimi i perfaqesuesve diplomatik, pjesemarrja i delegacioneve ne solemnitete e shtetit me rastin e fitimit te pavarsise)

Njohja e shteteve • • - individualisht - kolektivisht - pakushte - me kushte (? !)

Njohja e shteteve • Njohja: - e shteteve - Qeverise dhe e Kryetarit te Shtetit - e Kryengritesve

Njohja e shteteve • Anetarsimi i nje shteti ne OKB? !: Numri i njohjeve? OKB ka 193 shtete anetare! • Neni 4 i Kartes se OKB-se • Neni 18 i Kartes se OKB-se