Mavzu Antik Evropa Madaniyati Tuzuvchi katta oqituvchi Yu

Mavzu: Antik Evropa Madaniyati Tuzuvchi: katta o’qituvchi Yu. Xusanboyeva

ANTIK EVROPA MADANIYATI

REJA 1. ANTIK YUNONISTON MADANIYATI 2. ANTIK RIM MADANIYATI

ANTIK YUNONISTON MADANIYATI

Ellada hozirgi zamon davlatlarining boshqoruv shakli. Respublika va demokratiyaning vataning aylandi. Jismoniy mehnat qullarga, aqliy mehnat qilish esa ozod kishilarga taaluqli edi. Aristokratiya odobi musobaqa tamoyillari asosida birinchilardan bo’lishga intilish qadriyati keng qo’lamda yoyildi. Bunday o’yinlar saxnasi Olimpiya o’yinlari munozara, jang maydoni, teatr sahnalari edi.

Yunon faylasuflarining eng yuksak nomoyondalari sifatida Suqrot, Platon, Aristotel hisoblanganlar. ARISTOTEL PLATON

Pifogor, Evklid, va Arxemedlar matematika va matematik fanlar, optika, gidrostatika fanlarining asoschilari hisoblanadi. EVKLID ARXIMED

DIONIS - vinochilik mabudi GERMES - savdo-sotiq hudosi DEMETRIY – tabiat hudosi mabudasi

PASEYDON <<yerni tebratuvchi>> daxshatli dengiz hudosi AID -Yer osti hudosi APPALON - yorug’lik va san’at mabudi

AFRADIT - sevgi va go’zallikmabudasi

Zevs yunonlarning eng muqaddas bosh hudosi hisoblangan. Uni odamlar jingalak sochli sersoqol, qudratli qo’lida chaqmoq ushlagan basavlat kishi sifatida tasavur etishgan.

Olimpiada o`yinlari. • Solnomachilarning bergan ma'lumotlariga ko'ra Olimpiya musobaqalari birinchi bor miloddan avvalgi 776 -yilda boshlangan ekan • Miloddan avvalgi 394 – yilda ustma – ust sodir bo`lgan zilzila oqibatida Olimpiya vayron bo`lib ketgani sababli qadimgi Olimpiada o`yinlari ham O`tkazilmasdan qoldi

• 1896 –yilda Olimpiada o`yinlari qayta tiklandi.

Yunonistonda teatr va haykaltaroshlik • Miloddan awalgi V-IV asrlarda Afina va Yunon istonning boshqa shaharlarida hozirgi sirklarimizga o'xshash tepasi ochiq teatr binolari qurilgan • Teatr tepa yonbag'riga qurilib, unga tosh va taxtadan o'rindiqlar qo'yilgan. Pastda esa tomosha ko'rsatadigan sahna va doira shakldagi maydon bo'lgan. Sunday teatrlarga 20 - 25 ming tomoshabin sig'ib, tomoshalar ko'rganlar

• Yunon teatri shu tariqa vujudga kelgan. Tragediya dramatik asarning bir turi hisoblanadi. Qadimgi yunon adiblari rivoyat va afsonalar asosida ajoyib tragcdiyalar yaratganlar. Tragediya deyilganda oxiri fojia, o'lim va qotillik bilan lugaydigan pycsa tushuniladi. Lekin yunonchada bu so'z , , echkilar go'shig'i" degan ma'noni bildiradi

• Haykallar ba'zan yalang'och, ba'zan kiyimda ishlangan. Kiyimsiz va yarim yalang'och haykallar orqali haykaltaroshlar odam tashqi qiyofasining go'zal-ligini ko'rsatmoqchi bo'lganlar. Miloddan avvalgi V asrda yashab ijod etgan Miron, Poliklet va Fidiy kabilar Yunonistonning eng mashhur haykaltaroshlari hisoblanadilar

• Qadimgi yunonlarda me'morchilik, haykaltaroshlik va rassomchilikning kelib chiqishi Krit Mikena davriga borib taqaladi • San'atning bu turlari astasekin rivojlana borib miloddan avvalgi V asrda o'zining yuqori pog'onasiga ko'tariladi • Miloddan avvalgi VI-V asrlarda ikki xil ustunlar ishlatilgan. Biri marmar polning o'zidan o'sib chiqqandek usti oddiy plita bilan jilolangan

Parfenosdagi Afina ibodatxonasi Miloddan avvalgi 447 -438 Afinadagi Gefest ibodatxonasi

Qadimgi yunonlar madaniyati beshta davrga bo’lingan. 1. Egey madaniyati (er. avv. 2800 -1100 yillar) 2. Gomer davri (er. avv. XI-IX ) 3. Arxaik madaniyati davri (er. avv VIII-VI ) 4. Klassik (yuqori darajadagi) davri (er. avv V-IV asrlar) 5. Ellinizim davri (er. avv 323 -146 yillar)

MINOS KRIT shoxining taxti

KNOS saroyining tepadan ko’rinishi

Artemida ibodatxonasi

ANTIK RIM MADANIYATI Antik rim madaniyati er. avv. VIII asredan 476 yiligacha davom etgan. Qadimgi Italiyada va butun Rim saltanatida madaniyat sohasida katta yutuqlar qo`lga kiritilgan. Yozuv ilmiy bilimlarning eng muhim ko`rinishi sifatida miloddan avvalgi I ming yillik boshlaridan boshlab yuzaga kelgan. Finikiya alifbosi Finikiya yozuvi

Lukresiy Kar Tit Liviy Goasiy Korneliy Tasit Ovidiy Nazon Yuliy Sezar Vergiliy

Klavdiy Galen

Qadimgi rimliklar haykaltaroshligi

Rim shaxarning maketi Ark

Rimdagi Panteon, ya'ni «Barcha xudolar ibodatxonasi»

Ibodatxonaning doira shaklida katta derazasi

Kolizey

• Teatr Meritsella Amfiteatr

Yupiter Yunona Mars