mavo havo vwo ARBEIDSMARKT Geen marktmodel maar een

mavo >> havo vwo ARBEIDSMARKT Geen marktmodel, maar een onderhandelingsmodel. havo. economielokaal. nl

mavo >> havo vwo ARBEIDSMARKT VRAAG NAAR EN AANBOD VAN DE PRODUCTIEFACTOREN ARBEID Vraag Aanbod Bedrijven vragen arbeid Personen bieden hun arbeid aan WERKGELEGENHEID BEROEPSBEVOLKING loon Qa L* hoeveelheid arbeid havo. economielokaal. nl Vraaglijn Aanbodlijn daalt: stijgt: hoe lager hogerhet hetloon, hoe des aantrekkelijker te aantrekkelijker arbeid het is voor om jebedrijven aan te bieden wordt, als hoe hoger arbeidskracht de vraag naar arbeid Qv

mavo >> havo vwo MODEL VS WERKELIJKHEID Ø homogeen product, volledige informatie en een onzichtbaar prijsmechanisme: vraag en aanbod leiden tot een evenwichtsprijs, het loon In werkelijkheid: is arbeid een heterogeen product is er informatie-ongelijkheid komt loon tot stand via onderhandeling er zijn wettelijke beschermingen, zoals minimumloon en ontslagregels havo. economielokaal. nl Ø Een marktmodel gaat uit van:

mavo >> havo vwo ARBEIDSVOORWAARDEN Ø Onderhandeling gaat niet alleen over loon Ø Primaire arbeidsvoorwaarden Loon Vakantiedagen Secundaire arbeidsvoorwaarden Vergoedingen voor studie- of reiskosten Verlofdagen havo. economielokaal. nl Ø

mavo >> havo vwo ONDERHANDELING Ø Ø Lonen komen tot stand via onderhandeling individueel; tussen werkgever en werknemers collectief (CAO); tussen werkgevers(organisaties) en vakbonden als werkgevers moeite hebben om geschikt personeel te vinden, gaan de lonen flink omhoog (werknemers sterke onderhandelingspositie) als de werkloosheid fors omhoog gaat, gaan de lonen niet/nauwelijks omhoog (werkgevers sterke onderhandelingspositie) havo. economielokaal. nl Uitkomst onderhandeling is afhankelijk van sterkte onderhandelingspositie:

mavo >> havo vwo RUIME ARBEIDSMARKT Relatief veel aanbod van arbeid Ø Dus een hoge(re) werkloosheid Ø Onderhandelingspositie werknemers zwak Ø Relatief lage loonstijgingen aanbod vraag (beroepsbevolking) (werkgever) + havo. economielokaal. nl Ø

mavo >> havo vwo KRAPPE ARBEIDSMARKT Relatief veel vraag naar arbeid Ø Dus (relatief) veel openstaande vacatures Ø Onderhandelingspositie werknemers sterk Ø Relatief hoge loonstijgingen aanbod vraag (beroepsbevolking) (werkgever) + havo. economielokaal. nl Ø

mavo >> havo vwo RUIMTE OP DE ARBEIDSMARKT Enkele belangrijke factoren die de ruimte op de arbeidsmarkt beïnvloeden: o Economische groei / Bestedingen o Concurrentiepositie (loonkosten per product) o (diepte) investeringen aan de aanbodkant (beroepsbevolking) o Verschil nettoloon / uitkering o Kosten kinderopvang & maatschappelijke opvatting over tweeverdieners havo. economielokaal. nl aan de vraagkant (werkgelegenheid)

mavo >> havo vwo PROCES ARBEIDSVOORWAARDEN Werkgevers Landelijk: Centrales Macro Centraal Akkoord = richtlijnen voor komende onderhandelingen VNO, NCW Werknemers Vakcentrales FNV, CNV Stichting van de Arbeid Meso Organisaties = hele sector arbeidsvoorwaarden Vakbonden CAO-overleg Micro Individueel: Individuele werkgever Individuele arbeidsovereenkomst sollicitatiegesprek Individuele werknemer havo. economielokaal. nl Sector: Collectieve Arbeids Overeenkomst

mavo >> havo vwo PRISONERS DILEMMA Ø Lid worden vakbond kost € 15 Ø Een sterke vakbond zorgt voor € 50 extra loonstijging [ Bepaal het Nash-evenwicht Ø Meeliftersgedrag geldt voor iedereen! Ø Veroorzaakt door algemeen verbindend verklaren CAO Anderen wel lid Jij geen lid € 35 ; € 35 - € 15 ; € 0 € 50 ; € 35 € 0; € 0 havo. economielokaal. nl opbrengst

mavo >> havo vwo LOONVORMING SAMENVATTING Loonvorming is een onderhandelingsproces. Ø Er zijn diverse wettelijke regels die de (zwakkere) positie van de werknemer beschermen. Ø Vraag en aanbod spelen op de achtergrond een belangrijke rol omdat de ruimte / krapte de onderhandelingsmacht bepaalt. Ø Algemeen verbind verklaren van de CAO is in het voordeel van weknemers, maar verzwakt de macht van de vakbonden door meeliftersgedrag. havo. economielokaal. nl Ø

mavo >> havo vwo Economielokaal. nl voor een stijgende lijn! havo. economielokaal. nl