MATJA E PAPUNESISE NE SHQIPERI FERENCA MIDIS METODAVE

MATJA E PAPUNESISE NE SHQIPERI, FERENCA MIDIS METODAVE TE NDRYSHM MAKROEKONOMI Punoi: Adeva Kondi Master Shkencor Grupi I pare

PERMBAJTJA - Hyrje - Definicioni dhe shkaqet e papunesise - Llojet e papunesise - Metodat e matjes ~ Papunësi e regjistruar nga të dhënat administrative. ~ Anketat e Forcave të Punës (AFP) ~ Ligji i Okunit ~ Kurba Philips - Niveli i papunesise dhe disa statistika per papunesine ne Shqiperi. - Konkluzione/ Perfundime -Referenca

HYRJA Të papunësuar => janë ata pjesëtarë të fuqisë punëtore të cilët nuk kanë pasur punë gjatë javës kur është bërë studimi, aktivisht kanë kërkuar punë gjatë asaj jave dhe janë të gatshëm të nisin një punë gjatë dy javëve të ardhshme. Papunësia ü-papunësia & inflacionit përbëjnë dy problemet kryesore ekonomike. ü-njihet edhe si “sëmundje e rëndë” makroekonomike. ü-rritja e të papunësisë sjell nje fazës së recesionit ekonomik. ü- është barrë financiare për qeverinë ü- shkakton zhvlerësimin e kapitalit human. ü-rritja e kriminalitetit në shkallë vendi.

LLOJET E PAPUNESISE ü Papunësia ciklike => papunësi që shfaqet si rezultat i rënies ciklike të prodhimit. ü Papunësia sezonale => papunësi që lidhet me karakterin stinor të prodhimit. ü Papunësia strukturore => rezultat i mospërputhjes strukturore afatgjatë në mes ofertës dhe kërkesës për punë. üPapunësia e vullnetshme => shfaqet kur punëtoret (njerëzit) nuk dëshirojnë të punojnë me pagën ekzistuese. Ata do të pranonin të punonin, por me një pagë më të lartë se paga ekzistuese.

LLOJET E PAPUNESISE ü Papunësia e friksionale => papunësi e cila është rezultat i lëvizjes së përhershme të njerëzve në mes vendeve të ndryshme të punës dhe të rajoneve - Gratë që kthehen në punë pas një tërheqje nga tregu i punës. - Personat që kërkojnë punë kur diplomohen. -Rezulton nga lëvizja e njerëzve prej një punë në tjetrën, prej një regjioni në tjetrin üPapunësia e detyruar => kur punëtoret janë të interesuar të punojnë me pagën ekzistuese qe kane patur

METODAT E MATJES q Në Shqipëri dy janë burimet dhe metodat e matjes së papunësisë: ü Papunësi e regjistruar nga të dhënat administrative. ü Anketat e Forcave të Punës (AFP) q Gjithashtu perdoren: ü Ligji I Okunit ü Kurba Philips

PAPUNËSI E REGJISTRUAR NGA TË DHËNAT ADMINISTRATIVE - Zyrat Rajonale të Punësimit mbledhin të dhëna mbi numrin e të papunëve dhe të papunët që marrin pagesë papunësie. - Këto të dhëna më pas I dërgohen Sektorit të Statistikës dhe Monitorimit në Ministrinë e Punës dhe Çështjeve sociale. q Si I papunë regjistrohet çdo person nga mosha 16 -65 vjeç, I cili paraqitet pranë zyrës së punësimit dhe deklaron se : üNuk është në marrëdhënie pune üNuk është I vetëpunësuar üDepoziton pranë zyrës së punësimit librezën e punësimit.

PAPUNËSI E REGJISTRUAR NGA TË DHËNAT ADMINISTRATIVE q Në Zyrat Rajonale të Punësimit kryhen këto punë dhe detyra: ü Këshillimet profesionale üKëshillimet për punësim üEvidentimi i punëkërkuesve üKëshillimet për karrierë üNdërmjetësimi në punësim ü Hulumtimi i tregut të punës üKëshillimet dhe ofrimi i informatave lidhur me migracion q Avantazhet e kesaj metode : ü Kjo metode eshte me e mira dhe me e besueshmja per matjen e papunesise ne vend. üKa kosto me te ulet ne krahasim me metoden e anketave te zhvilluara nga Instat. üRezultatet e kesaj metode jane zyrtare dhe Ministria e Punes dhe Ceshtjeve

ANKETAT E FORCAVE TË PUNËS (AFP) q Anketa Tremujore e Forcave të Punës => është një vrojtim statistikor që kryhet pranë familjeve. ATFP është projektuar si një anketë për marrjen e vlerësimeve tre mujore për punësimin dhe papunësinë në nivel kombëtar. q. Masa e kampionit të zgjedhur për anketim është n=5040 familje për çdo tremujor. q. Zgjedhja e kampionit bëhet sipas një procedure dy-hapëshe: ü zgjidhen zonat gjeografike me probabilitet përpjestimor me madhësinë e zonës se numërimit. ü brenda secilës zone të zgjedhje në hapin e parë zgjidhen sipas metodës së zgjedhjes sistematike me probabilitet të barabartë një numër fiks prej 8 familjesh. Në familje intervistohet çdo pjesëtar mbi moshën 15 vjeç e lart.

ANKETAT E FORCAVE TË PUNËS (AFP) Objektivi kryesor I ATFP është të japë informacion mbi situatën e tregut të punës në Shqipëri I cili përdoret për të hartuar politikat e tregut të punës dhe për vlerësimin e efektshmërisë së tyre. ü Për ATFP-në përdoret një strukturë e alternuar zgjedhjeje, ku një familje e zgjedhur për t’u intervistuar njëherë, mbahet kampion për pesë tremujorë të njëpasnjëshëm. ü Në çdo tremujor ⅕ e familjeve të zgjedhura janë të reja dhe 80% e familjeve janë të njëjta. q. Disavantazhet e kesaj metode: ü Ka zgjedhje te vogel ne krahasim me numrin total te popullesise (n=5040) ü Ne krahasim me metoden e pare ka kosto me te larte. ü 4/5 e kampioneve te zgjedhjes nuk ndryshojne per nje periudhe nje vit, kjo mund te sjelle nje perfundim jo real.

LIGJI I OKUNIT üInflacioni dhe papunësia shërbejnë si tregues të vlerësimit të përgjithshëm të gjendjes së një sistemi ekonomik. nga pikëpamja ekonomike, një papunësi e lartë nënkupton një renie të GNP aktual nën GNP potencial. üSa më i lartë niveli i papunësise, aq më i madh do të jetë hendeku ndërmjet GNP aktual dhe GNP potencial “Përçdo 2% rënietëGDP aktualendaj GDP potencial, norma e papunësisërritet me 1%”

KURBA PHILIPS üNjë model teorik të raportit papunësi- inflacion e jep kurba e Philipsit, u përpoq të analizonte faktorët përcaktues të papunesise dhe të inflacionit. ü Lidhja rezultoj të ishte negative ü Kurba e Philipsit i ofron një “menu” qeverisë. Ajo mund të zgjedhë një papunësi të ulët me koston e një inflacioni të lartë e në rritje, ose një inflacion të ulët me koston e një papunësie të lartë. Por, ajo gjithashtu, mund të përpiqet ta mbaj papunësinë në nivelin e saj natyrorë, duke siguruar edhe një inflacion të qendrueshëm.

STATISTIKA PER PAPUNESINE NE SHQIPERI üNiveli me i larte i papunesise ka qene ne vitin 1993, 22. 3%. üNiveli me i ulet i papunesise ka qene ne vitin 1996, 12. 4%. üSipas FMN shkalla e papunesise ne Shqiperi ne vitin 2013 eshte 12. 2 %. üPjesa me e madhe e te papuneve jetojne ne qytet, rreth 83. 4% , ku vihet re nje tendence me e larte ne zonat malore. üNiveli me i larte i papunesise eshte arritur ne Elbasan, 50% ne vitin 1998. üNe vitin 2012 fluksi i emigranteve eshte rritur me 25%, ku shumica e tyre trajtohen si te papune. üShkalla e papunesise tek femrat eshte 53 -59%. üTe pakualifikuarit jane rreth 60%. üNe qendrat per aftesim profesional aftesohen rreth 3000 punekerkues ne vit. üNe vit ndermjetesohen ne punesim rreth 7000 -8000 punekerkues.