Marktverkenning Zero Emission bussen Inhoud 1 Facts Achtergrond

Marktverkenning Zero Emission bussen

Inhoud 1. Facts (Achtergrond en Energievolume) 2. Concessiekalender 3. Systeemkeuze (incl. Overzicht) > Uitdaging 4. Aanvragen per netbeheerder per jaar 5. Doorlooptijden aansluiting 6. Aanbestedingsproces 7. Voorbeeld 8. Aandachtspunten en aanbevelingen Alle gepresenteerde cijfers in deze presentatie betreffen geheel Nederland 2

1. Facts Achtergrond • Maart 2016 Bestuursakkoord Zero Emissie Bussen • H 2 -bussen • 5100 OV-bussen • 32 concessiegebieden • 13 OV-autoriteiten (concessieverleners) • Systeempilots 3

1. Facts Energievolume Zonne panelen + 8, 5 TWh Windmolens + 34 TWh E-auto’s 12 -20 TWh Warmte Pompen 11 TWh Nederlandse Energienet 105 TWh E-bussen 0, 5 TWh* Elek. koken 1, 5 TWh E-trucks 4, 5 TWh *5. 130 bussen x 77. 000 km/jr x 1, 25 k. Wh/km Ter vergelijking: NS gebruikt 1, 4 TWh/jr 4

2. Concessiekalender Aflopende concessies + gerelateerde bussen: Prognose aantal ZE-bussen: Aannames: • Concessies kennen een looptijd van 8 jaar; • Jaarlijks lopen concessies af, waarna aanbesteding plaatsvindt; • Bij elke concessiewissel worden alle bussen vervangen; • Eerste realisaties / projecten Ebussen lopen al, zal alleen maar toenemen.

3. Systeemkeuze • Er zijn verschillende technische opties: • Depot charging -> Flex mogelijkheden • Opportunity charging • Mix Charging • Er zijn verschillende laadtechnieken • Kabel • Pantograaf up • Pantograaf down • Trolley 2. 0 • Nog geen standaardisatie

3. Systeemkeuze Depot Charging Gevraagd vermogen in MW Eigenschappen Depot Charging: • Grote accupakketten (>300 k. Wh); • Laden op remise (aanname 1 remise = 30 bussen = 2 MVA); • Laden tussen 20: 00 en 5: 00 u, hoge gelijktijdigheid maar er zijn wel flexmogelijkheden

3. Systeemkeuze Opportunity Charging Gevraagd vermogen in MW Eigenschappen Opportunity Charging: • Kleine accupakketten (<100 k. Wh); • Laden op (eind) haltes (aanname = 1 pantograaf = 5 bussen = 600 KVA) • Overdag laden; geringe gelijktijdigheid • Hoge vermogens (>300 k. W) gedurende korte periodes; geen flexmogelijkheid.

3. Systeemkeuze Mix Charging Gevraagd vermogen in MW Eigenschappen Mix Charging: • Accupakketten (100 -200 k. Wh); • Laden op remise (1 MVA) én (eind)haltes (3 x 225 A); • Zowel ‘s nachts laden als overdag (bij)laden, Laden overdag minder kritisch, spits mijden; • Gemiddelde vermogens (< 450 k. W) gedurende korte periodes;

3. Systeemkeuze Overzicht Gevraagd vermogen in MW N. B. grafiek gaat uit van 100% gelijktijdigheid

4. Aantal aanvragen per netbeheerder per jaar Aannames: - Mix charging - 1 remise per 30 bussen; 1 opportunity charger per 5 bussen 11

5. Doorlooptijden aansluiting Doorlooptijden laadinfra lang door: • Veel verschillende partijen bij besluitvorming • Locaties met grote druk op openbare ruimte • Nieuwe materie voor procedures en vergunningen • Aanpassing energie infrastructuur (is kern van het probleem netbeheerders) 12

6. Aanbestedingsproces n e g oe rvr e V Gevolg: Imagoschade en Rework damagecontrol Helpen met opstellen PVE Vervroegen Lange doorlooptijd 13

7. Voorbeeld Rotterdam 104 buslijnen Vervoerders : RET (258 bussen), daarnaast streekvervoer o. a. Connexxion en Arriva Haltes waar de meeste unieke lijnnummers langskomen Heat map met mogelijke locaties voor opportunity charging 14

8. Aandachtspunten en aanbevelingen • Belangrijk in zo’n vroeg mogelijk stadium aan tafel bij OV- autoriteiten • Aanbestedingsondersteuning • Inzicht in en advisering over netimpact gevraagde • • • Heat map opstellen Laadlocaties in overleg bepalen Inzicht verschaffen in netimpact Inrichten congestiemanagement PQ-effecten monitoren en mogelijkheden slimladen exploiteren • 5 -10 maanden beschikbaar tussen gunning aanbesteding en live-gang voor realisatie laadinfrastructuur (incl. netaansluitingen) • Meedoen tweede fase marktdialoog (CROW) • Adviseren t. a. v. splitsing vervoersdienst en exploitatie laadinfra • Adviseren t. a. v. interoperabiliteit e-bussen en vrachtwagens 15