MAMY HAKA NA RAKA czyli diagnostyka i profilaktyka

MAMY HAKA NA RAKA czyli diagnostyka i profilaktyka w chorobach nowotworowych.

Jak powstaje nowotwór? Nowotwór-patologiczna zmieniona tkanka wywodząca się z prawidłowych komórek organizmu i obejmuje swoim zakresem zarówno nowotwory łagodne jak i złośliwe. Komórki nowotworowe są inteligentne- potrafią być „niewidzialne” i oszukać system immunologiczny np. tworzenie naczyń włosowatych, mogą odżywiać się angiogenezą.

Nowotwory Łagodne: rosną wolno i nie dają przerzutów, łatwo uleczalne, nie stanowią zagrożenia dla życia np. postać guza nie wykazującego tendencji do rozprzestrzeniania się w otaczające tkanki lub narządy. Złośliwe: komórki dzielą się w sposób niekontrolowany i bardzo szybko tworzą przeżuty odległe przez układ krwionośny, limfatyczny i tworzą nowe skupiska, takie stadium jest nie uleczalne.

Nowotwory złośliwe ze względu na rodzaj tkanki dzielimy na: • Raki- wywodzące się z nabłonków pokrywających lub • • wyścielających narządy ciała. Mięsaki- nowotwory złośliwe wywodzące się z tkanki łącznej, kostnej, chrzęstnej, tłuszczowej. Chłoniaki i białaczki-nowotwory złośliwe wywodzące się z węzłów chłonnych i element krwiotwórczych szpiku kostnego.

CZERNIAK ZŁOŚLIWY SKÓRY

BIAŁACZKA

RAK JELITA GRUBEGO

NOWOTWÓR PRZEWODU POKARMOWEGO

RAK BŁONY ŚLUZOWEJ TRZONU MACICY

RAK SUTKA

RAK PODSTAWNOKOMÓRKOWY SKÓRY

RAK NERKI

Symptomy choroby czyli na co zwracać szczególna uwagę? • • • • • Ciągły ból głowy Powoli powiększające się węzły chłonne na szyi i pod pachami Jama ustna: białawe zabarwienia i zgrubienie błony śluzowej, małe niebolesne owrzodnienia na wargach i języku Przewlekła chrypka, trudności w połykaniu Ciągły kaszel, krwiste odksztuszanie, duszności Piersi: stwardnienie, guzek Ucisk, brak łaknienia, mięsowstręt, chudnięcie Biegunka, zaparcia, częste parcie na stolec Zmiana rytmu wypróżnień Układ pokarmowy : krwisty śluz, krew w kale Powiększenie obwodu brzucha Mdłości, wymioty, ogólne przygnębienie Powiększenie się znamiona na skórze Narządy rozrodcze u kobiety: nieregularne krwawienia, krwiste upławy Krwisty mocz, nieżyt pęcherza Częste parcie na pęcherz Zmiana wyglądu znamion barwnikowych Napad padaczki

Metody leczenie • Chirurgia onkologiczna: polega na operacyjnym usunięciu nowotworów z organizmu. Operację przeprowadza się w bardzo wczesnym stadium. Obecnie można lepiej planować leczenie operacyjne dzięki precyzyjnym metodom diagnostyki obrazowej miedzy innymi : tomografii komputerowej i rezonansu magnetycznego. • Radioterapia nowotworów: lecznicze działanie promieniowania jonizującego do niszczenia tkanki nowotworowej (guza i ewentualnie przerzutów w jego sąsiedztwie) źródłem promieniowania są: lampa rentgenowska, akcelerator liniowy oraz pierwiastki i izotopy promieniotwórcze.

• Chemioterapia: polega na podawaniu chorym preparatów niszczących komórki nowotworowe lub hamujących ich wzrost. Leki przeciwnowotworowe powodują blokowanie cyklu komórkowego, działania antyangiogenny hamowanie syntezy białek. • Immunoterapia: to nowa metoda leczenia nowotworów oparta na lekach tzw. Przeciwciałem monoklonalnych, które skierowane są przeciw elementom błony komórkowej komórek nowotworowych są sprzęgnięte z lekiem cytostatycznym.

Jak uniknąć nowotworu? • Profilaktyka: We wczesnej fazie rozwoju każdy nowotwór jest całkiem uleczalny! Dlatego należy regularnie poddawać się badaniom profilaktycznym. W Polsce podstawowe badania profilaktyczne są bezpłatne dla osób należących do grup podwyższonego ryzyka zachorowania na nowotwór.

Styl życia Nieprawdziwe jest przekonanie, że ludzie są bezradni wobec chorób nowotworowych. Styl życia nawet w 80% może wpływać na ryzyko zachorowania na nowotwory złośliwe. Niezdrowy sposób odżywiania, palenie papierosów, brak ruchu, czy życie w ciągłym stresie są udowodnionymi czynnikami ryzyka nowotworów złośliwych. Wpływ różnych czynników na zdrowie człowieka.

Dieta śródziemnomorska • Dieta śródziemnomorska uznawana jest za najzdrowszą wśród diet. Można ją stosować przez całe życie. Pozwala utrzymać dobre zdrowie znakomitą kondycję.

Wybrane czynniki rakotwórcze

NOWOTWORY ZŁOŚLIWE W POLSCE (2004) Liczba nowych zachorowań rocznie Liczba zgonów rocznie MĘŻCZYŹNI PŁUCO J. GRUBE PROSTATA PĘCHERZ M. ŻOŁĄDEK 15. 800 6. 650 5. 800 4. 000 3. 570 (25, 0%) (10, 7%) (9, 5%) (6, 4%) (5, 7%) 16. 350 (33, 0%) 4. 250 (8, 5%) 3. 400 (6, 8%) 2. 300 (4, 6%) 3. 700 (7, 4%) KOBIETY PIERŚ J. GRUBE PŁUCO TRZON M. SZYJKA M. JAJNIK 11. 750 5. 700 4. 781 3. 953 3. 450 3. 400 (20, 0%) (9, 6%) (8, 1%) (6, 7%) (5, 8%) (5, 7%) 4. 950 (12, 9%) 3. 900 (10, 1%) 4. 700 (12, 2%) 800 (2, 0%) 1. 800 (4, 8%) 2. 300 (5, 9%)

TROSZCZ SIĘ O SWOJE ZDROWIE ! 10 PRZYKAZAŃ JAK UNIKNĄĆ ZACHOROWANIA NA NOWOTWORY I INNE CHOROBY CYWILIZACYJNE 1. STOSUJ STAŁĄ REKREACJĘ FIZYCZNĄ. (CHOCIAŻBY CODZIENNY PÓŁGODZINNY SPACER SZYBKIM KROKIEM W PARKU). 2. UNIKAJ ŻYCIA W PRZEWLEKŁYM STRESIE, NIE BIERZ UDZIAŁU W „WYŚCIGU SZCZURÓW”. 3. NIE PAL PAPIEROSÓW. 4. OGRANICZ PICIE ALKOHOLU. 5. NIE DOPUSZCZAJ DO WYSTĄPIENIA NADWAGI. - STOSUJ NA CO DZIEŃ DIETĘ ŚRÓDZIEMNOMORSKĄ. - OGRANICZ DO NIEZBĘDNEGO MINIMUM SPOŻYWANIE TŁUSZCZU I SŁODYCZY. - JEDZ WIĘCEJ RYB, OWOCÓW I WARZYW. - OGRANICZ SPOŻYWANIE MIĘSA (SZCZEGÓLNIE CZERWONEGO) DO KILKU RAZY W TYGODNIU. - JEDZ MNIEJ PRODUKTÓW KONSERWOWANYCH. - ŻYWNOŚĆ PRZECHOWUJ W LODÓWCE ZGODNIE Z TERMINEM PRZYDATNOŚCI DO SPOŻYCIA. 6. OPALAJ SIĘ Z UMIAREM (stosuj kremy z filtrami ochronnymi). NIE KORZYSTAJ Z SOLARIUM. 7. ZASZCZEP SIĘ PRZECIW WIRUSOWEMU ZAPALENIA WĄTROBY (ŻÓŁTACZKA!). 8. UNIKAJ PRZYPADKOWYCH KONTAKTÓW SEKSUALNYCH, CHROŃ SIĘ PRZED PRZENOSZENIEM WIRUSÓW I BAKTERII CHOROBOTWÓRCZYCH. 9. STARAJ SIĘ WYLECZYĆ WSZYSTKIE PRZEWLEKŁE STANY ZAPALNE W ORGANIZMIE. 10. JEŚLI W TWOJEJ RODZINIE WYSTĘPOWAŁY NOWOTWORY PRZEBADAJ SIĘ W PORADNI GENETYCZNEJ.

ZWIASTUNY CHOROBY NOWOTWOROWEJ POWOLI POWIĘKSZAJĄCE SIĘ WĘZŁY CHŁONNE BIAŁAWE ZABARWIENIA I ZGRUBIENIE BŁONY ŚLUZOWEJ, MAŁE NIEBOLESNE OWRZODZENIA NA WARGACH I JĘZYKU CHRYPA, TRUDNOŚCI W POŁYKANIU KASZEL, KRWISTE ODKSZTUSZANIE UCISK, BRAK ŁAKNIENIA, MIĘSOWSTRĘT, CHUDNIĘCIE BIEGUNKA, ZAPARCIA, CZĘSTE PARCIE NA STOLEC POWIĘKSZAJĄCE SIĘ ZNAMIONA NA SKÓRZE KRWISTY ŚLUZ, KREW W KALE NIEREGULARNE KRWAWIENIA, KRWISTE UPŁAWY KRWISTY MOCZ, NIEŻYT PĘCHERZA CZĘSTE PARCIE NA PĘCHERZ ZŁOTA ZASADA „ 2 -3 TYGODNI” STWARDNIENIE, GUZEK

WYKAŻ CZUJNOŚĆ ONKOLOGICZNĄ: ZAWSZE STOSUJ ZŁOTĄ ZASADĘ „ 2 – 3 TYGODNI”. ZLECAJ I EGZEKWUJ WYKONYWANIE PRZESIEWOWYCH BADAŃ PROFILAKTYCZNYCH (SCREENING), KTÓRE SĄ BEZPŁATNE: CYTOLOGIA - u kobiet w wieku 25 -59 lat, co 3 lata. MAMMOGRAFIA - u kobiet w wieku 50 -69 lat, co 2 lata. KOLONOSKOPIA - wszyscy w wieku 50 -65 lat, co 10 lat. oraz osoby w wieku 40 -65 lat bez objawów raka jelita grubego, które miały w rodzinie przynajmniej jednego krewnego pierwszego stopnia (rodzice, rodzeństwo, dzieci) z rakiem jelita grubego. CZUJ SIĘ ODPOWIEDZIALNY NIE TYLKO ZA CHORYCH, ALE RÓWNIEŻ ZA ZDROWYCH PACJENTÓW ZNAJDUJĄCYCH SIĘ W REJESTRZE TWOJEJ PRAKTYKI LEKARSKIEJ.

PAMIĘTAJ, O DOKŁADNYM BADANIU FIZYKALNYM (także jamę ustną, piersi, jądra i per rectum) I ZLECENIU WYKONANIA PROSTYCH BADAŃ DODATKOWYCH: - Morfologia krwi, OB, rozszerzone badania biochemiczne (LDH, AP), - Zdjęcia rtg kl. p (koniecznie w dwóch projekcjach PA + boczne), - USG j. brzusznej, - Marker PSA u zdrowych mężczyzn powyżej 50 r. ż. co 1 -2 lata. - Test na krew utajoną w kale po 50 r. ż. co 1 -2 lata. - Badanie ginekologiczne – raz w roku. JUŻ NA PODSTAWIE WYNIKÓW TYCH BADAŃ MOŻNA ROZPOZNAĆ WIELE NOWOTWORÓW W BARDZO WCZESNYM STADIUM ZAAWANSOWANIA !!!. W ten prosty sposób możesz uratować wielu ludziom życie. Najgorszy grzech to grzech zaniechania. Nawet wtedy, jeżeli z jakichkolwiek powodów nie możesz wypisać powyższych skierowań - obowiązkiem twoim jest przynajmniej poinformowanie pacjenta o konieczności wykonanie tych badań we własnym zakresie.

Polska a reszta świata • Polska pod względem wyleczalności chorób nowotworowych jeszcze • • • w latach 190 -1994 była na końcu listy krajów Unii Europejskiej. W latach 1994 -2000 nastąpiła w Polsce poprawa wyleczalności nowotworów złośliwych jelita grubego, płuca, czerniaka, nowotworów złośliwych piersi, gruczołu stercza, jądra choroby Hodgkina. Dzielący nas jeszcze dystans wynika z trzech przyczyn. Przede wszystkim winne jest późne wykrywanie chorób nowotworowych. Polacy niechętnie chodzą do lekarza różnego rodzaju objawami, nie mówiąc już o systematycznym poddawaniu się badaniom profilaktycznym. Ograniczonej dostępności do badań profilaktycznych o odpowiednim standardzie

W KAŻDEJ GODZINIE NA RAKA ZAPADA 12 OSÓB. W KAZDEJ GODZINIE NA RAKA UMIERA 9 OSÓB.

Epidemiologia - Polska w porównaniu z krajami UE • W Polsce nowotwory złośliwe są drugą przyczyną zgonu po • • chorobach krążenia. W latach 1996 -2000 nastąpił spadek zachorowalności w umieralności na nowotwory złośliwe płuca u mężczyzn w młodszych i średnich grupach wieku. W latach 1996 -2000 nastąpiło u kobiet zahamowanie trendu wzrostowego umieralności z powodu nowotworów złośliwych piersi. Największą dynamikę wzrostu zachorowalności i umieralności u obu płci prezentują nowotwory złośliwe jelita grubego. 5 -cio letnie przeżycia względne chorych na nowotwory złośliwe w Polsce są wciąż niższe od danych europejskich.

Statystyki – twarde dane na temat zachorowalności i umieralności na raka

DOWIESZ SIĘ WIĘCEJ: www. puo. pl www. coi. waw. pl www. genetyka. com www. Prawa. Pacjenta. pl Bezpłatna infolinia onkologiczna: 0 800 493 494 (od poniedziałku do czwartku w godz. 16. 00 -22. 00)

Opracowali… Multimedialnie: Przemek Drzewiecki Mateusz Góra Norbert Szkoda Merytorycznie: Beata Morawska-nauczycielka biologii