MAKROEKONOMK ANALZ 2 EKONOMK BYME Do Dr Yeim

MAKROEKONOMİK ANALİZ 2 EKONOMİK BÜYÜME Doç. Dr. Yeşim Kuştepeli İKT 5034 -Bahar 2011 1

EKONOMİK BÜYÜME • Ülkelerarası büyüme oranlarında farklar • Zaman içerisinde büyüme trendi • Ülkelerarasında büyüme trendi farkları • Yakınsama (convergence) teorisi Doç. Dr. Yeşim Kuştepeli İKT 5034 -Bahar 2011 2

EKONOMİK BÜYÜME q Üretim fonksiyonu q Ölçeğe göre getiri ve girdilere göre getiri q İşçi başına sermaye ve hasıla Doç. Dr. Yeşim Kuştepeli İKT 5034 -Bahar 2011 3

EKONOMİK BÜYÜME o Büyümenin kaynakları: n n o Sermaye birikimi İşgücünde artış İşgücü ve sermaye birikiminde artış Teknolojik gelişme Ülkeler arasında büyüme farkları n n Tasarruf oranındaki farklar Hem tasarruf hem büyüme oranındaki farklar Doç. Dr. Yeşim Kuştepeli İKT 5034 -Bahar 2011 4

NEOKLASİK BÜYÜME MODELİ o Tasarruf fonksiyonu o Sermaye stoku: bir sonraki yılın sermaye stoku, bu yılın sermaye stokundan amortismanları ayırdıktan sonra kalan miktara bu yılın yatırımları eklenerek bulunmaktadır. Doç. Dr. Yeşim Kuştepeli İKT 5034 -Bahar 2011 5

NEOKLASİK BÜYÜME MODELİ o Durağan durum sermaye ve hâsıla düzeyleri: işçi başına hasıla ve sermayenin değişmediği durumdur. o Uzun dönemde işçi başına hâsılanın büyüme oranı sıfırdır ve tasarruf oranının büyüme oranına etkisi yoktur. Doç. Dr. Yeşim Kuştepeli İKT 5034 -Bahar 2011 6

NEOKLASİK BÜYÜME MODELİ o Uzun dönemde tasarruf oranı işçi başına hâsılanın düzeyini belirler. Ceteris paribus, yüksek tasarruf oranına sahip ülkeler uzun dönemde işçi başına yüksek hâsıla düzeyine ulaşmayı başaracaklardır. o Tasarruf oranındaki artış bir süre için daha yüksek büyümeye neden olacak ancak büyüme oranı kalıcı olarak yükselmeyecektir. Doç. Dr. Yeşim Kuştepeli İKT 5034 -Bahar 2011 7

NEOKLASİK BÜYÜME MODELİ o Tasarruf oranı sıfır ise, sermaye, hâsıla ve tüketim de sıfırdır. o Tasarruf oranı 1 ise, tüketim yine sıfırdır. o Tüketimi maksimize eden tasarruf oranına altın tasarruf oranı (altın kural) denir. Doç. Dr. Yeşim Kuştepeli İKT 5034 -Bahar 2011 8

NEOKLASİK BÜYÜME MODELİ o o Nüfus artışı, işçi başına sermaye ve hâsıla miktarını düşürür. Teknolojik ilerleme Etkin emek birimi: LT Durağan durumda hâsılanın büyüme oranı nüfus artış oranı ile teknolojik ilerleme oranının toplamına eşittir. Büyüme oranı tasarruf oranından bağımsızdır. Doç. Dr. Yeşim Kuştepeli İKT 5034 -Bahar 2011 9

BEŞERİ SERMAYE VE ENDOJEN (İÇSEL) BÜYÜME MODELİ o Beşeri sermaye biçiminde toplumun yapacağı birikimdeki artış, işçi başına durağan durum beşeri sermaye düzeyini ve buna bağlı olarak da hasılayı artırır. o Uzun dönemde işçi başına hâsıla hem toplumun ne kadar tasarruf ettiğine hem de eğitim için ne kadar harcama yaptığına bağlıdır. Doç. Dr. Yeşim Kuştepeli İKT 5034 -Bahar 2011 10

BEŞERİ SERMAYE VE ENDOJEN (İÇSEL) BÜYÜME MODELİ o Beşeri sermaye veri iken fiziksel sermayedeki artış, azalan getiriyle sonuçlanır. o Fiziksel sermaye veri iken, beşeri sermayedeki bir artış da azalan getiriyle karşılaşır. Hem fiziksel hem de beşeri sermaye artıyorsa, ne olur? Doç. Dr. Yeşim Kuştepeli İKT 5034 -Bahar 2011 11

BEŞERİ SERMAYE VE ENDOJEN (İÇSEL) BÜYÜME MODELİ o Endojen (içsel) büyüme modellerine göre, (Lucas ve Romer), büyüme uzun dönemde bile tasarruf oranı ve eğitime yapılan harcama oranı gibi çeşitli değişkenlere bağlıdır. o İçsel büyüme modelleri uzun dönemli sürekli büyümeyi beşeri sermaye, ARGE faaliyetleri ve devletin gerçekleştirdiği verimliliği artıran altyapı yatırımları gibi faktörlerle ilişkilendirir. Doç. Dr. Yeşim Kuştepeli İKT 5034 -Bahar 2011 12

BEŞERİ SERMAYE VE ENDOJEN (İÇSEL) BÜYÜME MODELİ 1. AK MODELİ (SERGIO REBELO) a. ekonomik büyüme içseldir. b. ekonominin büyüme oranına bağlıdır. c. ıraksama Doç. Dr. Yeşim Kuştepeli İKT 5034 -Bahar 2011 tasarruf/yatırım 13

BEŞERİ SERMAYE VE ENDOJEN (İÇSEL) BÜYÜME MODELİ 2. BEŞERİ SERMAYEYE DAYALI İÇSEL BÜYÜME MODELİ (ROBERT LUCAS) a. uzun dönem büyüme oranı, beşeri sermayeye artırmaya yönelik faaliyetler için ayrılan zaman tarafından belirlenmektedir. b. uzun dönemli büyüme içseldir. Doç. Dr. Yeşim Kuştepeli İKT 5034 -Bahar 2011 14

AÇIK EKONOMİLER VE EKONOMİK YAKINSAMA o Yakınsamanın sebepleri: n Ödemeler dengesinde aşamalar yaklaşımı: kişi başına gelirdeki farklılıklar işçi başına sermaye oranları arasındaki farklılıkların sonucu olduğundan, sermayesi bol olan zengin ülkelerden sermayesi kıt olan yoksul ülkelere doğru gerçekleşecek sermaye akımları aradaki farkı azaltacaktır. Doç. Dr. Yeşim Kuştepeli İKT 5034 -Bahar 2011 15

AÇIK EKONOMİLER VE EKONOMİK YAKINSAMA § Teknolojideki farklılıklardan kaynaklanan gelir farklılıkları: dışa açılma ile birlikte teknolojik olarak ileri ülkelerden teknolojik olarak geri kalmış ülkelere doğru bir teknoloji transferi olacaktır. Doç. Dr. Yeşim Kuştepeli İKT 5034 -Bahar 2011 16

AÇIK EKONOMİLER VE EKONOMİK YAKINSAMA o Yakınsamamanın (Iraksamanın) sebepleri: n Gelişmekte olan ülkelerde politik, sosyal ve ekonomik kurumlar yabancı sermaye ve teknolojinin ülkeye girişini zorlaştırmaktadır. n Beşeri sermaye ilgili dışsallıklar güçlü olduğu zaman, fazla beşeri sermaye stoku sayesinde daha yüksek gelire sahip olan zengin ülke, diğer ülkelere göre daha fazla tasarruf ve yatırım olanağına sahip olacak ve üstünlüğünü sürekli olarak koruyabilecektir. Doç. Dr. Yeşim Kuştepeli İKT 5034 -Bahar 2011 17

AÇIK EKONOMİLER VE EKONOMİK YAKINSAMA o Teknolojik Gelişmenin Yavaşlaması n n n Ölçme hatası Hizmetler sektörünün genişlemesi ARGE harcamalarının azalışı Doç. Dr. Yeşim Kuştepeli İKT 5034 -Bahar 2011 18