Makroekonomia I wiczenia 3 Karol Strzeliski 05 03

Makroekonomia I Ćwiczenia 3 Karol Strzeliński 05. 03. 2013 1

Rynek Pracy • Rynek, na którym z jednej strony znajdują się poszukujący pracy i ich oferty, a z drugiej strony przedsiębiorcy tworzący miejsca pracy i poszukujący siły roboczej. • Ludność w wieku produkcyjnym (L, POP) – część ogólnej liczby ludności zdolna do pracy, w określonym w prawodawstwie danego kraju bądź przez urzędy statystyczne przedziale wiekowym (między prawną zdolnością do pracy, a wiekiem emerytalnym, zwykle w wieku 15 -60/65 lat). • Populacja aktywnych zawodowo – zwana inaczej siłą roboczą (A, LF) – osoby w wieku produkcyjnym, które pracują lub są bezrobotne. LF = E + U 2

Rynek Pracy • Pracujący (E) – wszyscy, którzy wykonywali pracę przynoszącą zarobek lub dochód. Pracujący na własny rachunek – Osoby, które prowadzą własne gospodarstwo rolne albo prowadzą działalność gospodarczą na własny rachunek, nie zatrudniając pracowników najemnych. • Bezrobotni (U) – osoba w wieku 15 -74 lat, która: w badanym tygodniu nie pracowała, jest gotowa podjąć pracę w ciągu następnych dwóch tygodni (także osoba, która czeka na jej rozpoczęcie), w ciągu ostatnich czterech tygodni poszukiwała aktywnie pracy (Definicja zgodna z BAEL oraz EUROSTAT oparta na wytycznych Międzynarodowej Organizacji Pracy). Bezrobotni zarejestrowani (Definicja GUS http: //www. stat. gov. pl/gus/definicje_PLK_HTML. htm? id=POJ 7546. htm 3

Rynek Pracy • Populacja nieaktywnych zawodowo (N) – część ludności w wieku produkcyjnym, która nie pracuje i nie szuka pracy – np. osoby uczące się, inwalidzi, renciści i osoby niezdolne do pracy z innych powodów (pozbawieni wolności, wojskowi, bezdomni itp. ). POP = LF + N 4

5

Rynek Pracy • Bezrobotni długotrwale – osoby pozostające w rejestrze powiatowego urzędu pracy łącznie przez okres ponad 12 miesięcy w okresie ostatnich 2 lat, z wyłączeniem okresów odbywania stażu i przygotowania zawodowego dorosłych w miejscu pracy. • Pracodawca – Osoba, która prowadzi działalność gospodarczą na własny rachunek i zatrudnia, co najmniej jednego pracownika najemnego. 6

Wskaźniki rynku pracy • Stopa aktywnośći zawodowej (współczynnik aktywności ekonomicznej) - stosunek liczby aktywnych zawodowo (A, LF) do liczby osób w wieku produkcyjnym (L, POP). a = A/L lub a= LF/POP • Stopa zatrudnienia – stosunek liczby osób pracujących (E) do ogółu ludności w wieku produkcyjnym (L, POP). e = E/L lub e= E/POP • Stopa bezrobocia – stosunek liczby osób zarejestrowanych jako bezrobotne (U), do ogółu ludności aktywnej zawodowo (A, LF). u = U/A lub u= U/LF 7

Przepływy na rynku pracy Pracujący Dezaktywizacja zawodowa zatrudnieni Zwolnieni, odchodzący z pracy Udany powrót, wejście Zniechęceni Bezrobotni Nieaktywni Nieudany powrót, wejście 8

Podaż pracy • Zasób czasu = praca + odpoczynek • Popyt na czas wolny jest zdeterminowany przez: – poziom dochodu, – ceny czasu wolnego (koszt alternatywny, czyli równowartość płacy), – preferencje pracownika, • efekt dochodowy – przy wzroście dochodów (od pewnego poziomu): – wzrostu popytu na czas wolny, – (caeteris paribus) spadek podaży pracy, • efekt substytucyjny – wzrost płacy (do pewnego poziomu): – spadek popytu na czas wolny) – wzrost płacy powoduje spadek popytu na czas wolny (wzrost podaży pracy) 9

Podaż pracy • Wzrost wynagrodzeń powoduje wystąpienie obu efektów jednocześnie, ale: – efekt substytucyjny – silniejszy przy niższym wyjściowym poziomie dochodu – efekt dochodowy – dla wysokiego poziomu płac realnych. 10

Popyt na pracę • Krańcowy produkt pracy (MPL) – przyrost produkcji wynikający z zatrudnienia dodatkowego pracownika (caeteris paribus) • MPL > (w/p) – przedsiębiorstwa zwiększają zyski zwiększając zatrudnienie • MPL = (w/p) – przestają zwiększać zatrudnienie • przyrost zasobów innych czynników produkcji (np. kapitału rzeczowego) – przesunięcie się krzywej w górę – większe zapotrzebowanie na pracę 11

Popyt na pracę = podaży na pracę 12

Rodzaje bezrobocia ze względu na przyczynę • Bezrobocie strukturalne – spowodowane strukturalnym niedostosowaniem popytu i podaży na rynku pracy. Struktura podaży pracy, czyli na przykład kwalifikacje, wykształcenie, doświadczenie, miejsce zamieszkania pracowników poszukujących pracy - jest inna niż struktura popytu na pracę, czyli oczekiwań pracodawców. Bezrobocie to wynika z ciągłych zmian struktury gospodarki. • Bezrobocie frykcyjne – jego źródłem są ciągle zmiany na rynku pracy – w każdym momencie czasu ktoś w gospodarce zmienia pracę (np. piekarz zostaje wyrzucony z pracy i idzie do pracy do innej piekarni). Za każdym razem upływa jednak pewien czas zanim znajdą oni następne zajęcie i przez ten czas mały procent osób aktywnych zawodowo jest przejściowo bezrobotny. Niemożliwy do obniżenia, minimalny poziom bezrobocia, wchodzi w skład bezrobocia naturalnego. 13

Rodzaje bezrobocia ze względu na przyczynę Ponieważ bezrobocie frykcyjne jest nieuchronne, a wiele gospodarek boryka się także z problemem bezrobocia strukturalnego, to pewien poziom bezrobocia w gospodarce jest rzeczą normalną lub naturalną. • Naturalna stopa bezrobocia – rynek pracy znajduje się w stanie równowagi, – charakter całkowicie dobrowolny. Bezrobocie naturalne = = bezrobocie frykcyjne + bezrobocie strukturalne 14

Rodzaje bezrobocia ze względu na przyczynę • Bezrobocie keynsowskie lub koniunkturalne – wynika z niedostatecznego popytu na pracę. Powstaje w sytuacji, gdy produkcja danej gospodarki nie osiąga swego poziomu potencjalnego (pełne wykorzystane czynników produkcji). • Według Keynesa powodem tego jest niedostateczny zagregowany popyt, któremu towarzyszą sztywne płace realne (np. z powodu ustalenia płac minimalnych) i ceny: chociaż jest wielu pracowników chcących zatrudnić się za płacę niższą niż obserwowana na rynku pracy dla ludzi o podobnych kwalifikacjach, to ofert pracy nie ma. 15

Rodzaje bezrobocia ze względu na przyczynę • Bezrobocie klasyczne – wynika ze sztucznego ustalania płac powyżej poziomu równoważącego popyt z podażą na rynku pracy. Na skutek działalność związków zawodowych lub ustawodawstwa określającego płace minimalne. • Mimo dużej liczby pracowników chcących zatrudnić się za płacę niższą niż obserwowana na rynku pracy dla ludzi o podobnych kwalifikacjach, na skutek prawa i nacisków związków zawodowych nie mogą zostać zatrudnieni. • Podobne do keynesowskiego, wynika z niezrównoważenia popytu i podaży pracy. Różne są jednak powody tych rozbieżności. 16

Instytucje na rynku pracy • płaca minimalna (* oznacza wartość równowadze) – (w/p)’ > (w/p)*, • związki zawodowe – negocjowanie poziomu w, (w/p)’ • klin podatkowy – opodatkowanie dochodu wpływa na ND, – przesunięcie krzywej w lewo, • zasiłki dla bezrobotnych – zwiększenie POP, – zmniejszenie chęci podjęcia pracy, – wzrost N*. N’ 17

Rynek Pracy Zadania 18

Krzywa Philipsa Stopa inflacji Długookresowa krzywa Philipsa Stopa bezrobocia Krótkookresowa krzywa Philipsa 19

Prawo Okuna Gdzie: poziom produkcji przy pełnym zatrudnieniu, Y stan produkcji faktycznej, naturalna stopa bezrobocia, U obecny stan bezrobocia, c współczynnik zmienności. Wzrost produkcji wzrost zatrudnienia (firmy muszą zatrudnić dodatkowe osoby, bo inaczej nie mogłyby podnieść produkcji) 20

Makroekonomia I Ćwiczenia Dziękuje za uwagę 21