Makroekonomi e avancuar Ligj Konsumi dhe Kursimi KONSUMI

Makroekonomi e avancuar Ligj. Konsumi dhe Kursimi

KONSUMI DHE KURSIMI I. Konsumi dhe kursimi. Të ardhurat e disponueshme dhe funksioni i konsmit Konsumi përfaqëson shpenzimet e bëra për mallra që përdoren për të nxjerrë dobi në periudhen e tanishme ( korrente ). Pjesa tjetër e të ardhurave të disponueshme që nuk shpenzohet për konsum paraqet kursimin. YD = C + S Funksioni i kunsumit C = C +c. YD

Të ardhurat e disponueshme, konsumi, kursimi. Të ardhurat e disponueshme (në €) Konsumi Kursimi 250 210 40 200 170 30 150 130 20 100 90 10 50 50 0 0 10 - 10

Funksioni linear i konsumit dhe kursimit C, S (në €) 210 170 130 90 50 450 C B MPC = 4/5 S A MPS = 1/5 50 100 150 200 250 Të ardhurat e disponueshme

Pjerrësia e kurbës së konsumit shpreh shtesën e konsumit për çdo njësi monetare shtesë të të ardhurave të disponueshme. Kjo njihet ndryshe si “prirja marxhinale për konsum” (MPC). Pjerrësia e kurbës së kursimit shpreh shtesën e kursimit për çdo njësi monetare shtesë të të ardhurave të disponueshme. Kjo njihet ndryshe si “prirja marxhinale për kursim” (MPS).

Përderisa C + S =YD atëherë: MC + MS = MYD dhe MPC + MPS = 1

Pos treguesëve që përmendëm, tregues mjaft të rëndesishëm statistikor janë edhe prirja mesatare për konsum (APC) dhe prirja mesatare për kursim (APS). (APC) paraqet raportin në mes të konsumit dhe të ardhurave të disponueshme pra C/YD = APC. Në figurën 3. 1 në pikën A, APC = 50/50 = 1, ndërsa në pikën B, APC = 90/100 = 0. 9, ndërkohë që MPC për çdo pikë të kurbës C është e barabartë me 4/5.

Pos funksionit linear të konsumit dhe kursimit kemi edhe funksionin jo linear, dhe me këtë nënkuptojmë se me rritjen e të ardhurave të disponueshme konsumi dhe kursimi nuk rriten në mënyrë proporcionale me rritjen e të ardhurave të disponueshme. Pra, nëse rriten të ardhurat e disponueshme me 10%, nuk është e thënë që edhe konsumi dhe kursimi të rriten me 10%

II. Faktorë të tjerë përcaktues të konsumit Pos të ardhurave të disponueshme faktor tjetër influencues në nivelin e konsumit është edhe pasuria e cila ka ndikim të madh sidomos kur ajo ndryshon shpejt dhe në përmasa të mëdha.

Përmes figurës në vijim shohim sjelljen individuale të konsumatorit. Konsumi i ardhshëm Yt+1 +(1+i)Y t M Y t+1 A Yt N Y t +[1/(1+i)]Y t+1 Konsumi prezent

Zgjedhja e konsumatorit midis mundësive që përfaqëson vija e buxhetit do të varet nga preferencat e tij kohore lidhur me konsumin prezent dhe atë të ardhshëm. Këto preferenca të konsumatorit mund të shpjegohen me anë të një bashkësie kurbash indiference. Ekuilibrin e vet konsumatori do ta arrijë në pikën tangenciale të vijës së buxhetit në kurbën më të lartë të arritshme të indiferences pra në pikën w.

Figura 3. 5: Konsumi dhe ndryshimi i pasurisë Konsumi i ardhshëm M` M v Y t+1 w I` A I N Ct Yt N` Konsumi prezent

Konsumi nuk varet vetëm nga të ardhurat e disponueshme , por edhe nga faktorë të tjerë si: pritjet për të ardhurat, çmimet, taksat etj. Pra, konsumi pos nga të ardhurat e disponueshme varet edhe nga prirja afatgjatë e të ardhurave, duke i marrë në konsideratë edhe të ardhurat e shkuara dhe ato të ardhshme. Teoria kryesore që argumenton këtë varësi është hipoteza e “të ardhurave permanente” e ekonomistit të shquar amerikan, Milton Fridman.

Konceptet bazë me të cilat operonte Fridmani janë: • konsumi permanent, • të ardhurat përmanente, dhe • të ardhurat tranzitore. Sipas hipotezës së të ardhurave përmanente, konsumi permanent (Cp) është proporcional me të ardhurat përmanente (Yp), pra Cp = k. Yp, ku; k = MPC = APC.

Sipas Fridmanit të ardhurat aktuale mund të jenë më të mëdha ose më të vogla se të ardhurat përmanente, dhe diferenca në mes tyre paraqet të ardhurat tranzitore. Të ardhurat tranzitore paraqesin rritjen ose rënien e papritur të të ardhurave që janë të pavarura nga të ardhurat përmanente. Pra, Y = Yp + Yt, ku: Yt = të ardhurat tranzitore.

Teoria e ciklit jetesor te konsumit dhe kursimeve • Funksioni i konsumit pohon se sjellja e konsumit te individeve ne nje periudhe te dhene eshte e lidhur me te ardhurat e tyre ne ate periudhe • Ndersa hipoteza e cikleve te jetes i trajton individet sikur planifikojne sjelljen e konsumit dhe kursimeve ne periudha afatgjate me qellim e shperndarjes se konsumit te tyre ne menyre me te mire gjate gjithe periudhes se jetes se tyre • Kjo teori identifikon strukturen e moshes se popullsise si nje percaktues te konsumit dhe kursimeve

Funksioni konsumit C=a. WR + c. YL WR- pasuria reale a- prirja marxhinale per konsum e pasurise YL- e ardhura nga puna c- prirja marxhinale per konsum e te ardhurave nga puna

Lidhur me kete teori parashtrohen dy pyetje: 1) Cilat jane mundesite e konsumit ne jeten e individit? - Te ardhurat e jetes (nga puna) jane: te ardhurat per vit pune X numri i viteve te punes: YL x. WL - Andaj personi mund te shpenzoje gjate periudhes se jetes aq sa ka fitu (YLx. WL)

2) Si individi do te zgjedhe shperndarjen e konsumit te tij gjate jetes? Andaj, konsumi lidhet jo me te ardhurat korrente (qe jane zero gjate pensionit)por me ato te te gjithe periudhes se jetes. C- niveli i planifikuar i konsumit te periudhes se jetes NL- numri i viteve te jetes YL- te ardhurat e periudhes se jetes WL-numri i viteve te punes Cx. NL=YLx. WL

• Duke pjesëtuar te dy anet me NL, planifikojme konsumin per nje vit, C, i cili eshte ne perpjestim me te ardhurat nga puna: C=WL/NLx. YL Shembull numerik: supozojme qe nje person e fillon punen ne moshen 20 vjeç, planifikon te punoje deri ne 65 vjet dhe do te vdes ne 80 vjeç. Periudha e punes gjate jetes, WL, eshte keshtu 45 vjet (65 -20) dhe numri i viteve te jetes , NL, 60 vjet (80 -20). Te ardhurat vjetore nga puna , YL, jane 30. 000 dollare: Te ardhurat e jetes=YLx. WL=30000 x 45=1. 350. 000$

Kursimi dhe moskursimi • Duke kujtuar qe kursimi eshte i barabarte me te ardhurat minus konsumin, kemi: S=YL-C=NL-WL/NLx. YL Norma e kursimit gjate periudhes se jetes ne pune eshte e barabarte me perpjestimin e jetes se shpenzuar ne pension Idea kyce e teorise se ciklit te jetes se konsumit eshte se planet e konsumit behen te tilla sa te arrihet nje konsum i nje niveli, duke kursyer gjate periudhave te te ardhurave te larta dhe duke mos kursyer gjate atyre me te ardhura te uleta.

Pasurite • Si rezultat i kursimeve gjate periudhes se punes, individet krijojne pasuri. • Pasuria e individeve rritet gjate periudhes se jetes ne pune dhe arrin nje maksimum ne moshen e pensionit. Prej asaj kohe e me tutje pasurite bien ndersa shiten ose kthehen ne para per te paguar konsumin korrent (te periudhes)

• Cili eshte niveli maksimal qe arrijne pasurite? • Supozojme se pasurite jane ngritur per te financuar konsumin gjate pensionit. • Konsumi total gjate pensionit eshte i barabarte me : Ct=Cx(NL-WL) • Gjithe ky konsum financohet nga pasurite e akumuluara deri ne daten e pensionit, e cila eshte kur pasurite jane ne pikun e tyre. Niveli maksimal i pasurive eshte: Wrmax=Cx(NL-WL)

• Ky person do te marre Shumen prej 1. 350. 000$ gjate gjithe jetes se tij. Konsumatori deshiron te shpërndajë 1. 350. 000 $ gjate gjithe jetes se tij dhe keshtu: C=1. 350. 000$/60=22. 500=WL/NLx. YL =45/60 x 30. 000=0, 75 x 30. 000. Ne kete shembull 0, 75 te te ardhurave nga puna eshte konsumuar per cdo vit qe personi punon. Sepse 0, 75 eshte pjesa e periudhes se jetes qe ai ose ajo punon. ¼ e te ardhurave te cdo viti eshte kursyer per konsumin gjate ¼ se periudhes se jetes qe ai ose ajo do te jete ne pension.