Makro Ekonomi ve Tarm Prof Dr Canan ABAY

Makro Ekonomi ve Tarım Prof. Dr. Canan ABAY Uygulama Araş. Gör. Dr. Berna Türkekul

Makroekonomi ve Tarım Dersinin Amacı Makro ekonomi ve tarım arasındaki ilişkinin teorik çerçevesini öğrencilere kavratmaktır. – Makro ekonominin temel kavramlarını öğretmek – Makro ekonomi ile ilgili olayları analiz edebilecek bilgi ve becerileri kazandırmak – Makro ekonomi politikaları ile tarım sektörü arasındaki bağlantıları ve bu politikaların tarım sektörüne etkilerini kavratmak

Makroekonomi ve Tarım ilişkisi • Tarım, diğer bütün sektörler gibi makroekonomik bir çerçevede faaliyet göstermektedir. • Tarıma ilişkin masraflar ve gelirler yalnızca piyasa koşullarından etkilenmeyip aynı zamanda ekonomik gelişmeyi hızlandırmak ya da iktisadi dalgalanmaları hafifletmek amacı ile uygulanan genel ekonomi politikalarından da etkilenmektedir.

Makroekonomi ve Tarım ilişkisi • Tarım açısından makroekonomik ve sanayi politikalarının dolaylı etkilerinin en az doğrudan tarımsal politikalar kadar önemli olduğu bulunmuştur. • Ayrıca, bazı durumlarda tarımsal politikaların da makroekonomik değişkenleri etkilediği sonucuna ulaşılmıştır.

DERSİN İŞLENİŞİ • Ders hem konu anlatımı, hem de konu ile ilgili okuma ödevlerini tartışma biçiminde işlenecektir. • Uygulama saatinde derste anlatılan konular, soru çözümleriyle pekiştirilecek. • Ayrıca makro ekonomi ile ilgili olarak verilecek bir araştırma konusu dönem ödevi olarak hazırlanacaktır.

DERSİN İŞLENİŞİ • Derse katılım son derece önemlidir. Yıl içi ortalaması • Derse devam, sınıf içi tartışmalara katılım • Her hafta uygulama saati sonunda yapılacak küçük sınavlar • Dönem ödevi • Vize notu dikkate alınarak hesaplanacaktır.

Uygulama • Uygulama defteri • Hesap makinası getirilecek.

KAYNAKLAR • Dinler, Zeynel, (1995), İktisada Giriş, Ekin Kitapevi, Yayın No: 34, Bursa. • Hatipoğlu, Zeyyat (1993), Temel Makro İktisat, Yeni İktisat ve İşletme Yönetim Dizisi No: 3, Beta Basım Yayım Dağıtım A. Ş. İstanbul, ISBN 975 - 486 -283 -4. • Parasız İlker, (1998), İktisadın A B C’si, Ezgi Kitapevi, Bursa, ISBN: 975 -7763 -46 -2. • Parasız, İlker (1998), Makro Ekonomi, Teori ve Politika, (7. Baskı), Ezgi Kiapevi, Bursa, ISBN: 975– 7763– 47 -0. • Pekin, Tevfik (1993), Makro Ekonomi, Para, Milli Gelir, İstihdam, Bilgehan Basımevi, İzmir. • Ünsal, Erdal M. , (2004), Makro İktisada Giriş, Siyasal Kitapevi Ankara, ISNN : 975 -6325 -06 -2.

KAYNAKLAR • Blanchard, Olivier (1997), Macroeconomics, ), Prentice Hall, Inc. Upper Saddle River, New Jersey 07458, ISBN: 013 -277336 -8. • Case E. Karl, Ray C. Fair (2002), Principles of Macroeconomics (Altıncı Baskı), Prentice Hall, Inc. Upper Saddle River, New Jersey 07458, ISBN: 0 -13 -040701 -1. • Colander David C. , (1995), Economics, The Mc. Graw-Hill Companies, Inc. , New York, ISBN: 0 -256 -13799 -4. • Davis Benjamin, (1997), Economics, Prentice-Hall, Inc. A simon & Schuster Company, Upper Saddle River, New Jersey 07458, ISBN: 0 -13 -082810 -6. • Dornbush Rudiger, Stanley Fischer (1994), Macroeconomics, Mc. Graw-Hill Inc, Literatur Yayıncılık Dağıtım Pazarlama Sanayi, İstanbul. ISBN: 975 -7860 -10 -1

KAPSAM • • GİRİŞ 1. MAKRO EKONOMİNİN KAPSAMI 2. MİLLİ GELİR HESAPLARI 3. İŞSİZLİK VE ENFLASYON 4. MİLLİ GELİRİN BİLEŞENLERİ 5. MAKRO EKONOMİK DENGE 6. MALİYE POLİTİKASI VE TOPLAM HARCAMALAR

KAPSAM • 7. PARA VE PARA POLİTİKASI • 8. TOPLAM TALEP ve TOPLAM ARZ • 9. MİLLİ GELİRİN GENEL DENGESİ 10. DÖVİZ KURU PİYASASI 11. MAKROEKONOMİ VE TARIM SEKTÖRÜ İLİŞKİLERİ

MAKRO EKONOMİ • Ülke ekonomisini bir bütün olarak ele alan ekonominin bir dalı • Gazete, radyo ya da televizyonda sıklıkla tartışılan ekonomik konular üzerine odaklanır ; -- işsizlik -- enflasyon -- büyüme -- ticaret -- gayri Safi Milli Hasıla

MAKRO EKONOMİ NEDİR? • Mikro ekonomi piyasa, firma ve tek tüketicilerin davranışlarıyla ilgilenir. • Makro ekonomi piyasaları detaylı bir şekilde incelemeyi bir yana bırakarak ekonomiyi bir bütün olarak ele alır.

MİKRO EKONOMİ VE MAKRO EKONOMİ Mikro ekonomi Makro ekonomi Türkiye’de üretilen araba sayısı ne kadar ? Türk ekonomisinde sektörlerin payı ne kadar?

MİKRO EKONOMİ VE MAKRO EKONOMİ Mikro ekonomi Makro ekonomi Tekstil fabrikasında dönem işsizlik vardır? Türk ekonomisinde işsizliğin nedeni nedir ?

MİKRO EKONOMİ VE MAKRO EKONOMİ Mikro ekonomi Makro ekonomi Hava koşulları kötü gittiğinde neden buğday fiyatları artmaktadır? Niçin her yıl fiyatlar % 10 artmaktadır?

MİKRO EKONOMİ VE MAKRO EKONOMİ • Makro ekonomi ve mikro ekonomi arasında kesin ve düz bir çizgi yoktur. • Bazen makro ekonomistler tek bir piyasanın fiyatlarındaki değişmeyle ilgilenebilirler. • Petrol fiyatlarındaki artış makro ekonomiyi bütün olarak etkileyebilir.

Makro ekonomi şu amaçlarla ekonomiyi inceler: • 1 -Tam istihdam yani çalışmak isteyen herkesin iş bulması; • 2 -Fiyat kararlılığı (istikrarı) • 3 -Yaşam standartlarının yükselmesi yani ekonomik büyüme • 4 -Adil gelir dağılımının sağlanması • 5 -Gelirdeki iniş ve çıkışların yumuşatılması

JOHN MAYNARD KEYNES • Keynes makro ekonominin babası olarak bilinir. • John Maynard Keynes tarafından 1936’da yayınlanan İstihdam, Faiz ve Paranın Genel Teorisi isimli kitabta yer alan teoriler makro ekonominin temelini oluşturur.

1930’lu Yıllarda Ekonomi • 1930’lu yıllar, Dünya’da ilk büyük ekonomik krizin yaşandığı süreçtir. – ABD’de 1929 yılında 1. 5 milyon işsiz iken 1933’te işsiz sayısı 13 milyona çıkmıştır. – ABD GSYİH’sı 1929’da 103 milyar dolar iken 1933’de 55 milyar dolara düşmüştür.

1930’lu Yıllarda MAKRO EKONOMİ • Keynes geliştirdiği teorilerle, ekonominin kriz dönemlerinin nasıl aşılabileceğini açıklamaya çalışmıştır. • Keynes ülkede yaşanan işsizliğin azaltılabilmesi için kamu harcamalarının artırılması üzerine yoğunlaşmıştır.

Mal Piyasası ve üretim Faktörleri Piyasası Arasındaki Bağımlılık FİRMA (Üretim faktörlerini satın alarak, mal ve hizmetlerin üretilmesinde kullanır) HANE HALKI (Üretim faktörlerinin sahibidir, Mal ve hizmetleri satın alır)

(3) Faktör talebi Mal Piyasası ve üretim Faktörleri Piyasası Arasındaki Bağımlılık YTL Üretim Faktörleri P (2) Üretici Arzı Mallar P S P F 2 S P 2 P 1 P F 1 D 2 D 1 O Q F 1 Q F 2 Q Üretim Faktörleri (4) Faktör Arzı YTL D 1 Q 2 O Q Mallar YTL (1) Tüketici Talebi

Gelir Dolaşım Şeması Firmalar Faktör Ödemeleri Yurtiçinde üretilen Mal ve Hizmetlerin Tüketimi (Cd) Hanehalkları

Gelir Dolaşım Şeması Yatırımlar (I) Faktör Ödemeleri Yurtiçinde üretilen Mal ve Hizmetlerin Tüketimi (Cd) İhracat Harcamaları (X) Kamu Harcamaları(G) BANKA v. b DEV. YURTDIŞI İthalat Vergiler (T)Harcamaları (M) Tasarruf (S)

1 EKONOMİK DOLAŞIM ŞEMASI MARKETS FOR GOODS AND SERVICES • Firms sell Goods • Households buy and services sold Revenue Wages, rent, and profit Goods and services bought HOUSEHOLDS • Buy and consume goods and services • Own and sell factors of production FIRMS • Produce and sell goods and services • Hire and use factors of production Factors of production Spending MARKETS FOR FACTORS OF PRODUCTION • Households sell • Firms buy Labor, land, and capital Income = Flow of inputs and outputs = Flow of dollars Copyright © 2004 South-Western

GAYRİ SAFİ YURTİÇİ HASILA (GSYİH) Bir ülkede belirli bir dönemde üretilen tamamlanmış (nihai) mal ve hizmetlerin piyasa değerinin toplamı,

TOPLAM PİYASA DEĞERİ • Üretilen malların miktarı ile malların cari yılın piyasa fiyatlarıyla çarpımının toplamı -- Örnek: Eğer bir ekonomide 25000 YTL’ye iki araba, 3000 YTL’ye üç bilgisayar üretilmişse bu malların piyasa değeri : ( 2 * 25000 ) + ( 3 * 3000 ) = 59000 YTL

TAMAMLANMIŞ MAL VE HİZMETLER Tüketiciye satılan mal ve hizmetler.

ARA MALLAR Bazı mal ve hizmetlerin üretilmesinde kullanılan mallar

“BELİRLİ BİR DÖNEM” Önceki yıllarda üretilen mal ve hizmetler o yılın GSYİH’na dahil olmazlar.

EKONOMİK BÜYÜME • Bir ülkede üretilen mal ve hizmet miktarının zaman içinde artmasına ekonomik büyüme denir.

Kaynakların Tam Kullanımı x Gıda Üretim Olanakları Eğrisinin altında Üretim y v O Giysi

Gıda Potansiyel Üretim Düzeyinde Büyüme Şimdi O Giysi

Potansiyel Üretim Düzeyinde Büyüme Gıda 5 yıllık süreç Şimdi O Giysi

Büyüme Oranı • Eğer GSYİH 1. Yıl 100 ise, ikinci yıl 104 ise; Büyüme Oranı = Yüzde Değişme = GSYİH değişme / Başlangıçtaki GSYİH = ( GSYİH 2. yıl - GSYİH 1. yıl) / GSYİH 1. yıl = ( 104 -100 ) / 100 = 4 / 100 =. 04 = %4

Büyüme Oranı • Pozitif olduğu gibi negatifte olabilir; • Eğer 1. yıl GSYİH 104, 2. yıl 100 ise: • Büyüme Oranı = GSYİH değişme / Başlangıçtaki GSYİH = ( GSYİH 2. yıl - GSYİH 1. yıl) / GSYİH 1. yıl (100 -104 ) / 104 = - 4 / 104 = -0. 38 = %-3. 8

ORTALAMA BÜYÜME HIZI • Ortalama büyüme hızı, reel GSMH'da uzun dönemde meydana gelen yıllık artışı ölçer.

ORTALAMA BÜYÜME HIZI 1/n Ortalama Büyüme Hızı = Dönem Sonundaki Reel GSMH --------------------- - 1 Dönem Başındaki Reel GSMH

Ekonomik Dalgalanmalar Milli Gelir Potansiyel Milli Gelir 2 3 4 2 1 1 O Zaman Gerçekleşen 3 Milli Gelir 4

Zirve • Durgunluğun başladığı tarih Dip • Milli Gelirin artmaya başladığı tarih

70 KURALI • Eğer, reel GSYİH’nın sabit büyüme hızı biliniyorsa, reel GSYİH’nı iki katına çıkması için kaç yıl geçmesi gerektiği bu kural ile hesaplanabilir. İki katına çıkması için gerekli yıl = 70 / büyüme oranı % • Eğer büyüme oranı % 5 ise İki katına çıkması için gerekli yıl = 70 / 5 = 14 yıl

1960 Başlangıç olarak alındığında, GSYİH’nın iki katına çıkması için gerekli olan yıl sayısı YIL 25 24. 0 20 19. 0 17. 0 15 10 5 %2. 91 %4. 1 %3. 68 14. 0 8. 0 %5 %8. 75 Belçika Almanya Japonya ABD Kanada

UYGULAMA • Ülkelerin GSMH’da meydana gelen yıllık büyüme hızlarını hesaplayınız. • Bu verilerden yararlanarak ülkelerin iktisadi dalgalanmalarını grafikle gösteriniz. • Ülkelerin 1970 -2007 yılı ortalama büyüme hızlarını hesaplayınız. • 70 Kuralına göre ülkelerin GSMH’nın iki katına çıkması için gerekli yıl sayısını hesaplayınız. • Ülkelerin tarım ve sanayi sektörlerindeki ort. büyüme hızlarını hesaplayınız. • Bu bilgileri yorumlayınız.