Mainski materijali Boo Smolovi Osnovne informacije Materijali koji

Mašinski materijali Božo Smolović

- Osnovne informacije - Materijali koji se koriste u mašinstvu nazivaju se mašunski materijali. U zavisnosti od namjene, mašinski materijali se dijele na: konstrukcione i pogonske. Pored navedenih, koriste se i pomoćni materijali.

- Vrste mašinskih materijala - Konstrukcioni materijali se koriste za izradu mašinskih konstrukcija, tj. djelova mašina i alata. Konstrukcioni materijali mogu biti metali, legure i nemetali. - Pogonski materijali se koriste za proizvodnju, pretvaranje i prenošenje različitih oblika energije. Ovu grupu čine goriva (čvrsta, tečna i gasovita), maziva, voda i vazduh.

- Pomoćni materijali se izradu manje opterećenih djelova i za izradu antikorozivnih i izolacionih prevlaka i zaštita. - Da bi čovjek mogao pravilno da izabere i koristi različite vrste materijala, mora dobro da poznaje njihova svojstva.

- Mehanička svojstva su: čvrstoća, elastičnost, plastičnost, tvrdoća, žilavost, otpornost na habanje i dr. - Čvrstoća je sposobnost materijala da se suprotstavi razaranju. - Elastičnost predstavlja svojstvo materijala da pod djelovanjem opterećenja vrate u prvobitno stanje. - Plastičnost predstavlja svojstvo materijala da pod djelovanjem opterećenja trajno promijeni svoj oblik.

- Tvrdoća predstavlja otpor koji materijal pruža prodiranju drugog tijela u njegov površinski sloj. Postoji više metoda za mjerenje tvrdoće. Sve ove metode zasnivaju se na mjerenju otiska koji utiskivac određenog oblika, pod dejstvom određenog opterećenja, ostavlja na površini materijala.

- Konstrukcioni materijali *Metali Metal je supstancija je koja se sastoji od atoma metalnih hemijskih elemenata koji nisu povezani sa drugim atomima. Većina metala su tvrde, sjajne, čvrste supstance na sobnoj temperaturi. Mnogi od njih su rastegljivi, što znači da se mogu izvlačiti u duge cevi ili žice. Mnogi su, takođe i kovni, što znači da se mogu iskovati u tanke listove. Bakar, zlato i olovo su među najkovnijim metalima. Zlato je najkovnije od svih metala i može se istanjiti u listiće koji

*Legure Legura je mješavina metala s jednim ili više drugih elemenata. Čisti metali imaju uglavnom relativno loše mehaničke ili hemijske osobine. Miješanje metala s drugim elementima iz tog razloga omogućava poboljšanje mehaničkih ili hemijskih osobina metala kroz povećanje čvrstoće, obradivosti ili smanjenja podložnosti hrđanju.

*Čelik je legura željeza i ugljenika sa drugim legirajucim elementima. Danas se koristi veliki broj različitih vrsta čelika u svim oblastima tehnike. *Teški obojeni metali U obojene metale spadaju svi metali izuzev gvožđa, a to su teški metali: bakar, olovo, cink, kalaj i laki obojeni metali: aluminijum, magnezijum, titan. . . Bakar je metal zlatnožute boje, lako se oblikuje, odličan je provovdnik toplote i elektriciteta, proizvodi se u obliku žice, lima, cevi, kotlovskih cevi , delova mašina. Dobro se lemi. Upotrebljava se izradu električnih provodnika, kotlovskih cevi, za posuđe. Mesing je legura bakra i cinka, ali dodaju se i drugi metali. Ima zlatkastu boju i pogodan je za izradu ukrasnih predmeta. Lako se prevlači preko plemenitih metala. Zbog otpornosti se koristi za razne armature, izradu cevi, limova. .

*Laki obojeni metali Aluminijum je lak metal, lako se oblikuje u žicu, valja u limove i folije, dobro provodi električnu struju, pa se legiran upotrebljava i kao zamena za bakar, dosta se upotrebljava u avio industriji, za izradu delova raketa, automobila, za posuđe, u građevinarstvu, prehrambenoj industriji. Legure aluminijuma sadrže najmanje 87% Al, a ostalo su različiti dodaci, čvrste su, lako se obrađuju mogu se i termički obrađivati. Najpoznatije legure su duraluminijum-pogodan za obradu i silumin-pogodan za livenje.

- Nemetali su grupa hemijskih elemenata koji se po svojim karakteristikama bitno razlikuju od metala koji čine znatno veću grupu. Glavne karakteristike su velika elektronegativnost, i građenje kiselih oksida. Po pravilu se ne rastvaraju u mineralnim kiselinama. S vodonikom grade

- Pogonski materijali * Gorivo je supstanca koja se koristi kao izvor energije. Za razliku od gorivih materija, koje sagorevanjem pored ostalih produkata, oslobađaju i toplotu, goriva su supstance koje se sagorevaju proizvodeći toplotu. Gorivo daje energiju obično onda kada mu se menja fizička ili hemijska struktura.

*Nafta, kao vrsta fosilnog goriva, je tamna i viskozna tekućina koja se obično pronalazi ispod površine Zemlje ili morskog dna. To je vrlo složena smjesa različitih spojeva, pretežito ugljikovodika alkanskog, cikloalkanskog i aromatskog reda čiji se sastav mijenja od nalazišta do nalazišta.

- Maziva su hemijske stvari specifičnih fizikalnih i hemijskih svojstava koje se rabe za podmazivanje. Djeluju tako što smanjuju trenje između kliznih ploha koje se pod opterećenjem nalaze u međusobnom relativnom gibanju. Maziva služe i za smanjenje trošenja strojnih delova i za odvođenje topline, te za zaštitu od korozije i stvaranja naslaga i taloga zbog oksidacije i drugih kemijskih promjena