MADDE VE ISI Maddenin Tanecikli Yaps Bolukta yer

MADDE VE ISI Maddenin Tanecikli Yapısı Boşlukta yer kaplayan, hacmi, kütlesi ve eylemsizliği olan her şeye madde denir. Madde, doğada fiziksel özelliklerine göre katı, sıvı ve gaz olarak 3 halde bulunur. Madde hangi halde olursa olsun bütün maddeler taneciklerden oluşmuştur. FEN VE TEKNOLOJİ

MADDE VE ISI Maddeyi oluşturan taneciklerin arasında boşluk bulunur. Madde hangi halde olursa olsun maddeyi oluşturan tanecikler hareket halindedir. Bu nedenle maddeyi oluşturan taneciklerin hareketlerinden dolayı hareket (kinetik) enerjileri vardır. FEN VE TEKNOLOJİ

MADDE VE ISI Isı : Bir maddeyi oluşturan taneciklerin sahip oldukları hareket (kinetik) enerjilerinin toplamına ısı denir. Isı bir enerji türüdür ve ısı enerjisi kalorimetre kabı ile ölçülür. (Kutulardaki boncuklarla eşleştirilir). a) Isı Enerjisi Birimleri : Kalori (cal) Kilo Kalori (kcal) Joule (J) Kilo Joule (k. J) b) Isı Enerjisi Birimlerinin Dönüşümü : 1 kcal = 1000 cal 1 cal = kcal 1 k. J = 1000 J 1 J = k. J 1 cal = 4, 18 J 1 cal 4 J FEN VE TEKNOLOJİ

MADDE VE ISI Sıcaklık Bir maddeyi oluşturan taneciklerden bir tanesinin sahip olduğu hareket enerjisine (taneciklerin sahip oldukları hareket = kinetik enerjilerinin ortalamasına) sıcaklık denir. FEN VE TEKNOLOJİ

MADDE VE ISI Sıcaklık birimi derecedir. Derece 0 C ile gösterilir ve selsiyus derece veya santigrat derece diye okunur. Sıcaklık, termometre ile ölçülür. Termometrelerin cıvalı, alkolü, ispirtolu ve metal termometre gibi çeşitleri vardır. FEN VE TEKNOLOJİ

MADDE VE ISI Isı ve Sıcaklık Arasındaki Farklar : 1 - Isı bir enerji çeşidi, sıcaklık ise bir ölçümdür. 2 - Isı kalorimetre kabı ile sıcaklık termometre ile ölçülür. 3 - Isı birimi kalori (cal) veya Joule, sıcaklık birimi ise derecedir. 4 - Isı, madde miktarına bağlıdır, sıcaklık ise madde miktarında bağlı değildir. FEN VE TEKNOLOJİ

MADDE VE ISI Isı Enerjisinin Maddenin Tanecikleri Üzerindeki Etkisi Maddeler ısıtıldığında ya da soğutulduğunda maddeyi oluşturan taneciklerin hızları ve aralarındaki boşluk miktarı değişirken maddeyi oluşturan taneciklerin büyüklüklerinde (belirgin olarak) değişme olmaz. . FEN VE TEKNOLOJİ

MADDE VE ISI Maddeyi oluşturan tanecikler görülemeyecek kadar küçük olduğu için ısı alan veya ısı veren maddelerde gözlenen hareketler taneciklere değil tanecik (molekül) yığınlarına aittir. Isıtılan maddenin; 1 -Taneciklerin hızı artar. 2 - Tanecikler arasındaki boşluk artar. 3 - Maddenin hacmi artar FEN VE TEKNOLOJİ

MADDE VE ISI Çarpışma sırasında tanecikler arasında ısı alışverişi gerçekleşir. Çarpışmadan sonra hızlı hareket eden tanecikler yavaşlarken yavaş hareket eden tanecikler hızlanır. Taneciklerin hızları eşit olduğunda maddenin sıcaklığı da her yerinde eşitlenmiş olur. Bir maddede ısı aktarımı, o maddenin taneciklerinin çarpışması ile gerçekleşir. FEN VE TEKNOLOJİ

MADDE VE ISI Isı Aktarımı (Isı Alışverişi) Sıcaklıkları farklı olan maddeler bir araya getirildiklerinde yani birbirlerine dokundurulduklarında sıcaklık farkından dolayı maddenin taneciklerinin arasında enerji aktarımı (alış verişi) gerçekleşir. FEN VE TEKNOLOJİ

MADDE VE ISI Hızlı hareket eden taneciklere sahip madde ile yani sıcaklığı fazla olan madde ile yavaş hareket eden taneciklere sahip madde yani sıcaklığı az olan madde birbirine dokundurulursa maddenin tanecikleri çarpışır. FEN VE TEKNOLOJİ

MADDE VE ISI Isı Enerjisinin Maddeler Üzerindeki Etkileri : Isı bir enerji çeşididir ve maddeler üzerinde 3 türlü değişiklik yapabilir. Bunlar; a- Sıcaklık Değişimi b- Hal Değişimi c-Boyut Değişimi (Genleşme veya Büzülme) FEN VE TEKNOLOJİ

MADDE VE ISI Sıcaklığın var olmasının nedeni ısı enerjisidir. Sıcaklık, maddenin aldığı veya verdiği ısı enerjisinin bir göstergesidir. Bir madde dışarıdan ısı enerjisi aldığında yani madde ısıtıldığında, verilen ısı enerjisini maddeyi oluşturan tanecikler alır ve tanecikler bu enerjiyi hareket enerjisine dönüştürür. FEN VE TEKNOLOJİ

MADDE VE ISI Katı, sıvı ve gaz halindeki maddelerin ısı enerjisi etkisiyle bir halden diğerine dönüşmesine hal değişimi denir. Hal değişimi olayı ısı enerjisi sayesinde gerçekleşir. Madde hal değiştirdiğinde o maddeyi oluşturan taneciklerin sayısı ve büyüklüğü değişmez, sadece taneciklerin birbirlerine olan uzaklığı ve yaptıkları hareket değişir. FEN VE TEKNOLOJİ

MADDE VE ISI Isının Yayılma Yolları Bulunduğu ortama göre sıcaklığı fazla (yüksek) olan her madde çevresine ısı aktarır, yayar. Masa, insan, ateş, buz, su kendisinden daha soğuk bir ortamda bulunduğunda çevresine ısı aktarır, yayar. Isı enerjisi, maddelerde çeşitli yollarla yayılır. Isı enerjisi iletim, konveksiyon (taşıma = sıvı ve hava akımı) ve ışıma (radyasyon) yolu ile yayılır. FEN VE TEKNOLOJİ

MADDE VE ISI Isı Enerjisinin İletim Yoluyla Yayılması (İletim) (Taneciklerin Çarpışmasıyla Isının Yayılması) : Maddeyi oluşturan taneciklerin birbirine çarpması ile ısı enerjisinin aktarılmasına ısının iletim yoluyla yayılması denir. Isı enerjisinin iletim yoluyla yayılması bütün maddeler taneciklerden oluştuğu için katı, sıvı ve gazlarda görülür. FEN VE TEKNOLOJİ

MADDE VE ISI Isı Enerjisinin Işıma (Radyasyon) Yoluyla Yayılması (Tanecik Olmadan Isının Yayılması) Isı enerjisinin tanecik olmadan ışınlar sayesinde yayılmasına ışıma denir. Işıma yoluyla ısının yayılmasında temas yoktur ve ışıma ile ısının yayılması boşlukta ve saydam ortamlarda gerçekleşir. FEN VE TEKNOLOJİ

MADDE VE ISI Isı kaynağından çıkan ısı enerjisi etrafa enerji dalgaları şeklinde yayılır. Isı, ışık gibi davranır yani boşlukta veya saydam ortamlarda da yayılır. Isının iletim ve konveksiyon yoluyla yayılması için bir maddeye ihtiyaç olduğu halde ışıma yoluyla yayılması için bir maddeye ihtiyaç yoktur. FEN VE TEKNOLOJİ

MADDE VE ISI Isı Enerjisinin Konveksiyon (Taşıma = Hava ve Sıvı Akımı) İle Yayılması (Taneciklerin Yer Değiştirmesi İle Isının Yayılması) Isı enerjisinin hava veya sıvı akımı ile yani taneciklerin yer değiştirmesi ile yayılmasına ısının konveksiyon yolu ile yayılması denir. Isının konveksiyon yoluyla yayılması sıvı ve gazlarda olur, katılarda olmaz. . FEN VE TEKNOLOJİ