Madde Bamll Nedir Madde bamll vcudun bir ya
? Madde Bağımlılığı Nedir Madde bağımlılığı, vücudun bir ya da birden çok işlevini olumsuz yönde etkileyen maddelerin kullanılması, bundan dolayı zarar görüldüğü hâlde bu maddelerin kullanımının bırakılamamasıdır.
Bağımlılık Yapıcı Maddeler Nelerdir? Ø Çeşitli uyuşturucular Ø Uyarıcı ve hayal gördüren maddeler Ø Sigara Ø Alkollü içecekler Ø Reçete ile alınması gerektiği hâlde doktor kontrolü dışında kullanılan ilaçlar Ø Bazı yapıştırıcılar, tiner ve çakmak gazı gibi uçucu maddeler
Bir Kişi Ne Zaman Bağımlı Sayılır? Bağımlılık bir sendromdur. Sonraki iki slaytta sayılan durumlardan sadece üçü 12 aylık bir süreç içerisinde görülen kişi bağımlıdır: →→→ 1
Bir Kişi Ne Zaman Bağımlı Sayılır? Ø Kullanılan madde miktarının, aynı etkiyi sağlamak amacıyla giderek arttırılması Ø Madde kesildiğinde ya da azaltıldığında fiziksel ve ruhsal yoksunluk belirtilerinin ortaya çıkması Ø Madde kullanımını denetlemek ya da bırakmak için gösterilen çabanın sürekli boşa çıkması Ø Maddeyi sağlamak, kullanmak ya da bırakmak için çok fazla zaman harcanması 2
Bir Kişi Ne Zaman Bağımlı Sayılır? Ø Sosyal, mesleki ve kişisel etkinliklerin madde kullanımı nedeni ile azaltılması ya da tamamen bırakılması Ø Fiziksel ya da ruhsal sorunlara yol açmasına rağmen madde kullanımına devam edilmesi Ø Kişinin tasarladığından daha fazla madde kullanması 3
Gençler Bağımlılık Yapıcı Maddeleri Neden Deniyorlar? Ø Merak Ø Sınırlarını aşma çabası Ø Asilik Ø Farklı olma dürtüsü Ø Arkadaşlarına uyma Ø Gruptan kopmaktan çekinme Ø Sorunlarını çözebileceğini zannetme Ø Sorunlarını unutmak isteği Ø iddialı olma
Beyin ve Madde Bağımlılığı Araştırmalar bağımlılık yapıcı maddelerin gelişmekte olan beyne verdiği zararın kısa süreli değil, kalıcı olabileceğini göstermektedir. Madde kullanımı nedeniyle beyinde oluşan olumsuz yönlü değişimler şu bölgelerde gerçekleşir: Ø Ø Frontal (Ön) Lob Hipotalamus Beyincik Temporal (Şakak) Lob
Bağımlılık Döngüsü Bir kereden bir şey olmaz. Bıraktım, bir daha da başlamam. Bir kereden başka asla! Ben bağımlı olmam. Artık bırakacağım. Bırakmak zorundayım. İstersem bırakırım. Bu meret bırakılmaz ki…
Bağımlılık Süreci Nasıl İlerler? Madde bağımlılığı zaman içerisinde gelişip gerçekleşen bir süreçtir. Ø Ø Ø Ø Sosyal Çevre ve Akran Baskısı Merak ve İlk Deneme Alışma ve Bağımlı Olmaya Doğru İlerleme Bağımlılığa Teslim Olma Tedavi Süreci Yeniden Bağımlılığa Dönüş
Bağımlı Olan Kişinin. . . Ø Kendine güveni azalır. Ø Kendini kontrolü zayıflar. Ø İnsani prensipleri ve değerleri yok olmaya başlar. Ø İdealleri ve geleceği ile ilgili ümitleri yıkılır. Ø Kullandığı maddeler vücudunun savunma mekanizmasını yok edip bağışıklık sistemini zayıflatır. Ø AİDS, frengi, verem, hepatit B ve hepatit C, kanser, kangren gibi birçok ölümcül hastalığa kapılma riski artar. 1
Böylece Bağımlı Kişi. . . Ø Maddeyi alabilmek için önce mevcut parasını bitirir. Ø Çevresindeki insanların değerli eşyalarını ve paralarını çalmaya başlar. Ø Para temin edebilmek için hırsızlık, gasp, yankesicilik vb. suçlara karışır. Ø Suç işlerken yakalanır ve özgürlüğünü kaybeder. Ø Maddenin vücuduna verdiği zarardan dolayı sağlığını ve en sonunda da hayatını kaybeder. 2
Doğru Zannedilen Y-a-n-l-ı-ş-l-a-r “Tüm bağımlı lar hapsedilmelid ir. ” “Ottur, zararı yoktur. Bağımlılık da yapmaz. ” “Ara sıra kullanma kla bir şey olmaz. ” “Madde, sadece r verir. ” kullanan kişiye zara dür, lü ç ü g m e d a ir im n “Be m. ” ben bağımlı olma “Ben kendimi kontrol edebilirim. ” “Madde kullanımı tırır. ” arkadaşlık ilişkilerini art “Bağımlılık yapıcı madde kullanmak insanın sosyal çevresinin genişle mesine yardımcı olur. ” “Herkes kullanıyor, lmuyor. ” “Bir kere birkuşellyanom aktan bir şey çıkmaz. ” nlar “Sadece zayıf insa bağımlı olur. ”
Madde Kullanımında İlk Teklifi Kim Yapar? Madde ilk defa genellikle insanların kendilerini güvende hissettikleri ortamlarda teklif edilir. Maddeyi tanıtan, özendiren ve kullanma fikrini oluşturan kişi hemen her zaman yakın bir arkadaştır. Madde ilk teklif edilirken genelde bedava verilir.
Madde Kullanımını Reddeden Genci Bekleyen Klişeler Yağcılık “Sen olmazsan buranın tadı tuzu kaçar. ” Yalnız Bırakma “Eğer gidersen bir daha yüzüne bakmam. ” Yalvarma, Acındırma “Ne olur hatırım için bir kez… Beni kırma!” Tehdit “Kesinlikle seni bırakmayız!” Aşağılama “Hadi süt çocuğu sen de! Ana kuzusu…”
Nelere Dikkat Etmeliyim? Ø Ø Ø Ø Kişinin kendini tanıma, öfke kontrolü, stresle baş etme, iletişim, “hayır” diyebilme ve problem çözme gibi yaşam becerilerindeki eksiklikler madde kullanım riskini arttırmaktadır. Kendini tanı! Zaaflarını bil! Öfkeni kontrol etmeyi öğren! Stresle baş etme becerilerini geliştir! İletişim becerilerini geliştir! “Hayır!” demeyi öğren! Problem çözme becerilerini geliştir!
Ne Zaman ve Nasıl “Hayır!” Demeli? Sizden istenilen şey; önceliklerinizle ve yapmak istedikleriniz ile çelişiyorsa, üzerinizde baskı kurmaya çalışıyor ve çok ısrarcı davranıyorsa, size veya başkalarına zarar verebilecek bir şeyse “Hayır!” demelisiniz!
Sizin “Hayır!” cümleleriniz hangileri? Örnek “Hayır!” Deme Cümleleri. . . Ø Ø Ø Hayır, teşekkür ederim. Hayır, bana göre değil. Hayır dostum, sağ ol. Ben böyle iyiyim. Eğer anne babam beni bu durumda görse gerçekten çok üzülürdü. İnsanda yaptığı etkiyi sevmem. Hayır, sağlıklı kalmak için çabalıyorum. k, Hayır, ben bir sporcuyum, böyle şeyler e m e d ” ! r ı y a H “ yapamam. ın ş ı n a r v a d i l n e Hayır, teşekkürler, ben eve gitmeliyim. v. gü r i d i s e g er t s ö Hayır, ben okula gidiyorum. g r i b Bunu riske atmak istemem. Hayır, yapamam. Ben işin kolayına kaçamam.
Arkadaşın Kullanıyorsa. . . Siz tedavi etmeye çalışmayın. Madde kullanımında arkadaş tedavi edemez, ancak rehberlik edebilir. Bu uzmanlık isteyen bir alan olduğu için öncelikle okulunuzun rehber öğretmenine danışmanız gerekir. Yapabileceğiniz en önemli şey madde kullanan arkadaşınıza sıcak bir ilgi sunmaktır.
Şu tavsiyeleri de dikkate alınız Ø Arkadaşınızı suçlamaktan ve yargılamaktan kaçının. Ø Ahlak dersi vermeye kalkışmayın. Ø İletişim kurmaktan vazgeçmeyin, pes etmeyin. Sürekli ona yardımcı olabileceğinizi ifade edin. Ø Arkadaşlıktan reddetmek, ailesine söylemek, öğretmenlerine şikâyet etmek vb. şeylerle tehdit etmeyin. Ø Arkadaşınızın her söylediğine güvenmeyin. Çünkü madde kullanan kişiler çok fazla yalan söylerler. Ø Arkadaşınıza sorumluluğun kendisinde olduğunu hatırlatın. Ø Güvendiğiniz kişilerden (aile, rehber öğretmen vb. ) bilgi desteği alın. 1
Şu tavsiyeleri de dikkate alınız Ø Arkadaşınızın tıbbi anlamda bir hasta olduğunu unutmayın. Ø Madde bağımlılığının tıbbi bir hastalık olduğunu anlatın ve bir uzmandan destek alınması gerektiğini vurgulayın. Ø Bu süreçte sakin ve sabırlı olmaya çalışın. Ona zaman tanıyın. Ø Madde kullanmak amacıyla bulundurmanın bir suç olduğunu ve bu süreçte kendinizi korumayı unutmayın. Ø Arkadaşınızı güvenebileceği bir uzmanla görüşmeye teşvik edin. 2
- Slides: 22