Madde Bamll Kullanm Prof Dr Ahmet S Yayla

Madde Bağımlılığı (Kullanımı) Prof. Dr. Ahmet S Yayla Harran Üniversitesi Sosyoloji Bölümü Başkanı

Madde Bağımlılığı Nedir? ▪ Madde bağımlılığı aşağıda sayılan maddelerden bir veya daha fazlasının sürekli kullanımıdır. – – – Alkol Sigara Uyuşturucu Maddeler Uçucu ve/veya yanıcı, yapıştırıcı madde çekme Uygunsuz tıbbi ilaç kullanımı ▪ Bağımlılık; bir maddenin belirgin bir etkiyi elde etmek için alınması sürecinde ortaya çıkan bedensel, ruhsal ya da sosyal sorunlara rağmen madde kullanımının devam etmesi, bırakma isteğine karşın bırakılamaması, aynı etkiyi elde edebilmek için giderek madde miktarının arttırılması ve maddeyi alma isteğinin durdurulamaması durumudur.

Ne kadar ciddi bir tehlike ile karşıyayız? ▪ 2010 - 2012 itibari ile İstanbul’da 39 ilçedeki 154 lisede çoğunluğu lise birinci sınıfta okuyan 32 bin öğrenciyi üzerinde uygulanan anket ve taramalara göre: – Öğrencilerin: ▪ %45’i sigara, ▪ %32’si alkol, ▪ %9’u uyuşturucu, ▪ 2014 yılı itibari ile, Türkiye Yeşilay Cemiyeti’nin resmi araştırmalarına göre Ülke genelinde 14 – 19 yaş arasındaki gençlerin: ▪ %30’u sigara, (ABD %18) ▪ %20’si alkol, (ABD %20) ▪ %10’u uyuşturucu, (ABD %40)

Sağlık ve Eğitim Vakfı’nın araştırmasına göre: ▪ Araştırmanın 10 -11 yaş grubuna ilişkin verileri şunlar: – Her gün sigara içenlerin oranı % 4, 3 (bu oran dünya ortalamasına göre 4 kat fazla). – % 2, 4’ü sigara bağımlısı. – En çok sigara bağımlısı çocukların olduğu iller Eskişehir, Diyarbakır ve Kocaeli. – En az bir kez alkol kullanan oranı % 15, 4 – İlk kez sarhoş olma yaş ortalaması % 11. – Esrar kullanım oranı % 0, 2 ile % 2, 7 arasında. – En çok esrar kullanılan iller, Eskişehir ve Kocaeli. ▪ Araştırmanın 15 -17 yaş grubuna ilişkin veriler ise şunlar: – – Her gün sigara içenlerin oranı % 23, 3 Düzenli alkol kullananların oranı % 9, 3 Sakinleştirici hap kullananların oranı % 5, 2 ”Eroini çok rahat buluyorum” diyenlerin oranı % 7

Amaç: Farkındalık, Koruma ve Önleme ▪ Okul çağı çocuklarımızın ve gençlerin bağımlılık aşamasına gelmeden madde kullanmalarının önlenmesi: – Psikolojik, duygusal ve mantıki olarak maddelerden soğutulabilmesi ve uzak durması gerektiğine inanması, – Madde ile muhatap olmasının en başta engellenmeye çalışılması, – Bağımlılığa ve suiistimale giden yolların tıkanabilmesi, – Gençlerde ve çocuklarda farkındalık uyandırma, – Engellemeye ve korumaya yönelik programların geliştirilmesi, – Öğretmenlerimizin ve diğer okul personelinin bilinçlenmesi, – Arzın önlenmesi ile ilgili tüm tedbirlerin alınması, ▪ Bu konferansta tedavi süreci ve bağımlıların rehabilite süreci ele alınmayacaktır.

Risk Faktörleri ▪ Aile – – – – Ailede madde bağımlısı bireylerin varlığı Madde kullanımın kabul görmesi Çocuklar ile ilgilenilmemesi, ilgisiz veya baskıcı aile Aile içi huzursuzluklar, ebeveyn kavgaları, şiddet ve ayrı yaşama Aile içi bağların zayıflığı, önemsememe, değer vermeme Aile içi istismar Model bireylerin eksikliği, olmaması ▪ Toplum ve Çevre – – – – Uyuşturucu maddeye ulaşımın kolay olması Alkol ve sigara alışkanlıkları ve kötü örnek olma Kanun ve ahlaka uygun olmayan satış ve arz Gizli kabul (sigara, alkol ve esrarın kabul görmesi) Suç ve suça karışma, suçun normal görülmesi Sanal ortam ve internet Öğrencilerin ve gençlerin ortamlarında sunum (internet kafe gibi) Yetersiz güvenlik önlemleri ve mücadele

Risk Faktörleri ▪ Okul ve Öğrenci – – – – Okul adaptasyonunun düşüklüğü, devamsızlık, ve olumsuz etiketlenme Ders başarısının düşüklüğü veya önemsenmemesi Okul ve öğretmenler ile olan bağın zayıflığı veya kurulamaması Okul ve sınıfta uygunsuz davranışların varlığı, şiddet ve saldırganlık eğilimleri Kötü örneklerin varlığı (arkadaş, öğretmen, çalışan) Madde bağımlılığına yönelik önleme programlarının olmaması Madde bağımlılığının ve arzının önlenmesine yönelik tedbirlerin ve eğitimin eksikliği Okul ve çevresinde yeterli ve gerekli güvenlik önlemlerinin alınmaması ▪ Arkadaş – – – Arkadaş vesilesi ile kullanım ve arz (kötü örnek ve alıştırma) Anti-sosyal kişilik ve suç eğilimli yaşıtlar ile muhatap olma Zayıf sosyalleşme, öz güven eksikliği, duygusal problemler Akranlar tarafından reddedilme, soyutlanma ve yalnız bırakılma Ulaşma amaçlı suç işleme eğilimi ve ortaklığı

Kişiyi Madde Bağımlılığına İten Genel Sebepler: Özetle ▪ Aile sevgisi ve ilgisinin yeterince olmaması, aşırı baskı sonucu ailesinden uzaklaşmak isteği, madde kullanımı ile ailesini cezalandırma düşüncesi, ▪ Madde kullanan aile bireyleri, öğretmen, akraba ve arkadaşların varlığı, ▪ Merak ve yeni bir şey denemek amacı ile, ▪ Maddenin kolay elde edilebilmesi, ▪ Taklit, özenti, teşvik ve tavsiyeler vesilesiyle, ▪ Uyuşturucu madde kullanımın muhakkak sigara kullanımı ile doğru orantılı olması, ▪ Arkadaş grubuna kabul edilebilme ve farklı yada havalı görünebilmek için, ▪ Psikolojik problemlerin varlığı, ▪ Uykusuz kalabilmek, zayıflayabilmek veya sıkıntıları unutabilmek için, ▪ Alkolsüz bira, nargile ve esrar türü maddelerin masum gösterilerek basamak olması,

Bu etkilere örnek olarak Kocaeli-Körfez ilçesinde yapılan bir ankette: ▪ Araştırmaya katılan öğrencilerin % 24’ün sigara bağımlısı olduğu, %30’nun bir şekilde sigara kullandığı, ▪ Sigara kullanan öğrencilerin % 92’sinin aile fertlerinin de sigara kullandığı sonucu elde edilmiştir.

Sürükleyici kötü arkadaş jargonu: ▪ Yağcılık: Sen gidince buranın tadı tuzu kaçar ▪ Yalnız Bırakma: Eğer gidersen bir daha yüzüne bakmam ▪ Yalvarma - Acındırma: Ne olur hatırım için bir kez, beni kırma ▪ Tehdit: Kesinlikle seni bırakmayız ▪ Ödül Vaat etme: Bak bunu yaparsan seni o kızla/erkekle tanıştıracağım ▪ Aşağılama: Hadi süt çocuğu sende ▪ Samimi bir havada aslında hayat karartacak bir madde teklif edildiğinde reddetmek zor gelebilmektedir. – "Biz de kullanıyoruz" , "bir şey olmaz" , "bir kere dene" cümleleriyle ikna edilerek karanlık bir dünyanın kapısı aralanmaktadır.

Kişiyi Madde Kullanmaya İten Genel Sebepler: Katalizör – Hızlandırıcı Etkiler ▪ Ahlak, manevi, kültürel ve tarihi değerlerden kopma, yoksun kalma: Bu değerlerden kopma, uzaklaşma veya sahip olmama neticesinde maddeye karşı tavır koymama, koyamama, manevi boşluk, ▪ İlgisizlik ve küçük yada hafif görme: Tehlikeden habersiz ve madde kullanımı ciddiye almıyor, yeterince bilgi sahibi değil, ▪ Merak: Yine arkadaş ve medya vesilesiyle bir deneyim nasıl olsa bırakırım anlayışı, ▪ Özenti: Özellikle yeni dizi filmlerdeki hayat tarzı ve magazin medyasının kötü etkileri, ▪ Moda: Özellikle ergenlik çağında, çevre ve medyanın etkisiyle toplumdaki olumsuzlukları takip etmeye çalışma, etkilenme, ▪ Kötü arkadaş: Sanıldığının aksine başlamaların hemen hepsi satıcılar münasebetiyle değil, arkadaşlar vesilesiyle olmaktadır, ▪ Tutarsız aile: Aile içi kuralların olmaması, madde kullanmama konusunda hassasiyetlerin ön plana çıkarılmaması, ebeveynler arası tutarsızlıklar, harçlık kontrolünün sağlanamaması,

Kullanımı ve Bağımlılığı Engellemeye Yönelik Tedbirler ▪ En önemli görev sırasıyla Aileye, Okul (İdare, Öğretmenler, ve diğer personel), Toplum ve Sosyal Çevre, Devletin ilgili kurumları, Medya ve STKlara. ▪ Öncelikli Hedef: Kullanıma hiçbir şekilde başlanmaması veya tespit halinde en erken aşamada uygun müdahale edilmesi. ▪ İkincil Hedef: Talep azaltılması ve öğrencinin bulunduğu ortam ve çevrede arzın engellenmesi. – Talep azatlımı: Madde kullanmanın bir kez bile olsa hayatlarında yıkıcı etkileri olduğuna gençleri ikna etmektir. – Talebi azaltmakta, erken eğitiminin büyük önemi vardır. Aileye, okullara, sivil toplum kuruluşlarına ve medyaya önemli görevler düşmektedir. – Risk gruplarına yönelik yapılacak programlarda “doğru mesajın” verilmesi. – Gençlerimize, onları madde kullanımından uzak tutacak; problem çözme, sosyal beceri kazanma, kendi öz güvenlerini geliştirme yolundaki becerilerini arttıracak uygun zemin ve eğitimin Aile ve Okul ortamlarında öncelikle sağlanması. – Öncelikle Okul İdaresinin sonra Ailelerin arz engellenmesine ve madde muhataplığının önlenmesine yönelik tedbirler.

Madde Kullanan Kişilerde İpucu Olabilecek Belirtiler: Ruhsal ve Toplumsal ▪ Okula, derslere, spora, okul kulüp ve aktivitelerine ilginin azalmaya başlaması, ▪ Derslerde başarısızlık ve devamsızlık, ▪ Yalan söyleme, okuldan kaçmaya çalışma ve bahane üretme eğilimi, ▪ Arkadaş ve öğretmenlerini önemsemesi, ▪ Kendisine, kıyafetine ve hijyenine önem vermemeye başlaması, ▪ Arkadaşlarının uzaklaşması ve yeni arkadaşlar edinmesi, ▪ Huzursuz ve sıkıntılı bir hale girme, adeta depresyon hali, ▪ Öfke, sinir ve neşesini kontrol edememe, saldırganlık hali ve bazen tam tersi tamamen içine kapanma, ▪ Evden kaçma, aile daha az vakit geçirme, eve geç gitme, öğleye kadar uyanmama, ▪ Odasında veya dışarı çıkıldığında yalnız kalmaya çalışma, ▪ Geleceğini karanlık görme ve gelecek ile ilgili adım atmama, yatırım yapmama,

Madde Kullanan Kişilerde İpucu Olabilecek Belirtiler: Fizyolojik ▪ Kıyafet ve nefeste madde kokusu ve lekeleri, ▪ El, yüz ve kıyafetlerde boya ve ilgisiz lekeler, ▪ Yemeden kesilme ve zayıflamaya başlama, ▪ Sürekli uykulu gözükme, gözlerin boşluğa bakar gibi bir hal alması, dalgınlık, ▪ Bulantı ve kusma, aşırı terleme, gözlerde kızarıklık ve donukluk, göz bebeği daralması, ▪ Halsizlik ve aşırı yorgunluk belirtileri, dikkat eksikliği, titreme, ▪ Kas, eklem ağrıları, kramp, iğne izleri, ciltte renk değişikliği, kızarıklar ve ekimozlar, ▪ Aşırı para harcama, para bulmak için yalan ve yol arama, suç işleme, kendi evi dahil hırsızlık yapma, yasa dışı yollara başvurma, gasp ve kapkaç işleme, ▪ Madde temini için özellikle uyuşturucu satanların adına çalışmaya başlayarak dağıtıcılık yapması, ▪ Anlamsız yaralanmalar, sürekli burun akıntısı, yürüme ve denge bozukluğu,

Okul Ortamı ▪ Birincil hedefimiz: Öğrencilerde uygun programlar vesilesi ve davranış tarzlarıyla madde kullanıma yönelik farkındalık oluşturularak, madde kullanımını engellemeye yönelik sağlam iradelerin oluşturulması. ▪ İkincil Hedefimiz: Okulda ve çevrede özellikle alınacak fiziki tedbirlerle arzın engellenmesi. – Bu iki amaca ulaşmak elbette tam anlamıyla mümkün değil, – Özellikle okul ve aile işbirliğinin çok ön planda olması gerekiyor. – Tüm eğitim kurumlarının eş güdüm içerisinde yapılan plan ve program dahilinde hareket etmesi çok önemlidir. – Okul ve aile dışında toplumdaki diğer faktörlerin devreye girmesi gerekmektedir. ▪ ▪ Emniyet Diyanet Medya STK'lar ▪ Öncelikle ilgili mevzuata ve fiziki tedbirlere değineceğiz.

4207 Sayılı Kanun ile 5727 Sayılı Kanun ▪ 4207 sayılı Tütün Mamullerinin Zararlarının Önlenmesine Dair Kanunda değişiklik yapan 5727 sayılı Tütün Ürünlerinin Zararlarının Önlenmesi ve Kontrolü Hakkında Kanun, TBMM’de 3. 1. 2008 tarihinde kabul edilmiştir. – Bu kanunla beraber kapalı mekânlarda tütün ürünlerinin tüketilmesi yasaklanmıştır. – Okul öncesi eğitim kurumlarının, dershaneler, özel eğitim ve öğretim kurumları dahil olmak üzere ilk ve orta öğrenim kurumlarının, kültür ve sosyal hizmet binalarının kapalı ve açık alanlarında sigara yasaklanmıştır. – Tütün ürünleri ve tütün ürünü ihtiva eden ve etmeyen nargile benzerleri on sekiz yaşını doldurmamış kişilere satılamaz ve tüketimlerine sunulamaz. – Tütün ürünleri, paket açılarak adet şeklinde veya daha küçük paketlere bölünerek satılamaz. – Tütün ürünleri, on sekiz yaşını doldurmamış kişilerin doğrudan ulaşacağı ve işletme dışından görülecek şekilde satışa arz edilemez.

6487 Sayılı Kanun (24/5/2013) ▪ Alkollü içkiler, tüketilmek veya beraberinde götürülmek üzere on sekiz yaşını doldurmamış kişilere satılamaz veya sunulamaz. ▪ Alkollü içkiler, işletme dışından görülecek şekilde perakende olarak satışa arz edilemez. ▪ Öğrenci yurtları, sağlık hizmeti verilen yerler, spor müsabakası yapılan stadyum ve kapalı spor salonları, her türlü eğitim ve öğretim kurumları, kahvehane, kıraathane, pastane, bezik ve briç salonları ile akaryakıt istasyonlarının mağaza ve lokantalarında alkollü içkilerin satışı yapılamaz. ▪ Alkollü içkiler sunum izni verilen yerlerde açık olarak tüketilebilir ve bu yerlerde tesis sınırları dışında tüketilmek üzere alkollü içki satışı yapılamaz. ▪ Bu Kanun kapsamına giren ürünlerin perakende veya açık olarak satışının yapıldığı yerler ile örgün eğitim kurumları ve dershaneler, öğrenci yurtları ve ibadethaneler arasında kapıdan kapıya en az yüz metre mesafenin bulunması zorunludur. ▪ Perakende ya da açık alkollü içki satışı yapılan iş yerlerinin tabelaları alkol reklamı yapamaz.

Okullarda Alınabilecek Tedbirler ▪ Mücadelede eş güdüm: – Tüm görevlileri kapsaması gerekiyor (idareci, öğretmen, çalışan). – Öncelikle alınan kararların kararlı bir biçimde hep birlikte uygulanması ve ortak tavırların tesisi. ▪ Okul dahilinde (açık ve kapalı alanlarda, zaten ilgili mevzuat gereği) ve öğrencilerin görebilecekleri yerlerde hiçbir şekilde sigara içilmemesi, sigara paketlerinin masa üzeri veya gömlek ceplerinde teşhir edilmemesi. ▪ Öğrenciler açısından özellikle erken yaşlarda mutlak örnek olan öğretmenlerimizin kesinlikle öğrenci önünde sigara içmemesi. Unutmayalım sigara Alkol ve uyuşturucu madde kullanıma başlamanın ilk basamağıdır. (tüm dünya için geçerli bir gerçek) ▪ Sportif ve kulüp faaliyetlerinin yaygınlaştırılması, öğrencilerin okul ile arasında sağlam bir bağ ve saygı kurulabilmesi.

Okullarda Alınabilecek Tedbirler ▪ Milli Eğitim ile koordineli ve diğer okullar ile eş güdümlü engelleme ve farkındalık programlarının tesisi ve ciddi olarak uygulanması. (bu konu ile ilgili gelecek bölümde detay verilecektir). ▪ Risk faktörlerinin ve madde kullanımı belirtilerinin tüm öğretmen ve idareciler tarafından çok iyi bilinmesi ve şüphelenilen durumlarda en seri şekilde aile birlikte uygun müdahalenin sağlanması. ▪ Gerekirse şüphelenilen durumlarda uygun bir şekilde arama yapılması ve öğrencilere okula madde sokmanın riskli ve tehlikeli olacağı algısının verilmesi. ▪ Okulda öğrencilerin özellikle esrar ve sigara saklayabileceği zula yerlerinin değerlendirilerek kontrol altına alınması ve gerekirse kilitlenmesi. (yangın hortumu arkasına, kazan dairesine vs. ) ▪ Uygun sloganların tespiti ve kullanımı:

Etkileyebilecek Sloganlar Madde Kullanan Gençlerin; ▪ Okul başarısı düşüktür ▪ Dikkat toplama güçlüğü vardır ▪ Kasları zayıftır ▪ Göğüs çevresi iyi gelişmez ▪ Boyları kısa kalır ▪ Sık hasta olurlar ▪ Fiziki gelişimleri gecikir

Okullarda Alınabilecek Tedbirler ▪ İç ve dış kamera sistemi kayıt altına alınması, ▪ Özellikle okul dışı, bahçe duvarı çevresi ve bahçenin yeterli derecede aydınlatılması, ▪ Okulun yakın çevresinde özellikle dağılım sırası ve sonrasında yabancıların bulunmasına izin verilmemesi, şüpheli durumlarda derhal müdahale edilmesi 155’in aranması. ▪ Dağılım aşamasında mümkünse Polis ekibinin varlığı. ▪ Öğrencilerin okula geliş ve gidiş saatlerinde, dağılım sırasında görevlendirilebilecek ilgililerin (güvenlik, teknisyen, nöbetçi öğretmen) çevreyi muhakkak takip etmesi ve öğrencilere madde arzı tehlikesine karşı duyarlı olması. ▪ Okul çevresinde hiçbir şekilde ilgisiz kişilerin sürekli varlığına izin verilmemesi, gerekirse seri şekilde ihbar edilmesi.

Okullarda Alınabilecek Tedbirler ▪ Okul çevresinde öğrencilerin alış veriş yaptığı ve sık uğradığı mekanlar ile ilgili tedbirler ve varsa suiistimallerin ilgililere bildirilmesi. ▪ İlgili mevzuata aykırı iş yerlerinin (okul kapısına 100 metre mesafe) men edilmesi için gerekli müracaatlar. ▪ Okul öğrencilerinin sıklıkla gittiği internet kafe, büfe ve benzeri yerler hakkında dikkatli olunması ve varsa şüphe ilgili kurumlara bildirilmesi. ▪ Olabilecek her türlü şüphenin izalesi açısından öncelikle Emniyet, daha sonra ilgili kurumlarla iş birliği yapılması. ▪ Eğer tehdit unsuru varsa bunun değerlendirilmesi. Gerekirse BİMER’den isim kullanılmadan şikayette bulunulması ki çok etkili bir yöntemdir. ▪ İlimizdeki ve çevredeki madde arzı durumlarının bilinmesi ve yöntem ve metotlar ile ilgili duyarlı bulunulması. ▪ Özellikle uyuşturucu madde ilgili takma isimlerin bilinmesi ve bu konuda personelin bilgilendirilmesi.

Uyuşturucu Madde Sokak Jargonu (Argosu) ▪ Esrar: ot, marijuana, canki, çiçek, baskı, haş, koraş, bang, ganga, çimen, saksı, rangun, sal, şiraş, hind keneviri, çay, bok, zekâ zehiri, çalı, paspal, terayağı çiçeği, temcit pilavı, kıkırdama dumanı, yeşillik, aşk otu, Meryem habercisi ve Meryem kadın. ▪ Eroin: Süprüntü, peynir, cevher, beygir, beyaz cevher, kar, sır ve oğlan. ▪ Extacy, Captagon: Pıt, (pıt var cigara var!), hap, şeker, düğme, ex, canlılık hapları, göz açıcılar, uyandırıcılar, kamyon şoförleri, yardımcı pilotlar, şeftaliler, güller, portakallar, yeşilimsiler, atlı karıncalar ve ayak topu. ▪ + abey şekker var mı? - olma mı?

Öğretmenlerimiz ve Ailelerimiz ▪ En iyi dil ‘’HAL DİLİ’’. Bakış, duruş, yaşayış ve muamelat ile örnek olma. Yaşayarak öğretme ve yol gösterme. – Öğrenci ve çocukların yanında kesinlikle madde kullanmama! – Unutmayalım! Sigara daha sonra alkol ve uyuşturucu kullanımı yolunda açılan en büyük gediktir. Bir kötü alışkanlık diğerini tetiklemektedir. ▪ En büyük vazife Aileye daha sonra Öğretmenlerimize. – Çocuklarımız dertlerini sıkıntılarını rahatça paylaşabilmeli, – Milli ve manevi değerlerimizin, gelenek ve göreneklerimizin yaşanarak ve uygulanarak öğretilmesi, – Gerçek sevgiyi kendi ailelerinde ve okulda bulmalılar, – Çocuklarımıza değer verdiğimizin hissettirilmesi, – Şefkatli bir ortamda yapıcı yaklaşım ile özellikle ergenlik döneminde, – Arkadaş grubunun takibi ve kontrolü, bu konuda aile öğretmen iş birliği, – Hatalara karşı olumlu ve yapıcı yaklaşımlar, – Risk faktörlerinin ve madde kullanım alametlerinin bilinmesi, fakat suçlama ve şüphe konusunda azami hassas davranılması, etiketlemeden kaçınılması,

Öğretmenlerimiz ve Ailelerimiz ▪ Boş zaman değerlendirmesi: – Sürekli ve farklı meşguliyet alanlarının hem aile ve hem de okul tarafından sunulabilmesi: ▪ ▪ Sportif ve kültürel faaliyetler, (mümkünse bir spor alanının sürekli takibi) Kitap okuma yarışmaları, Geziler, Değişik Hobiler, – Okul ve aile birlikte olunmayan zamanın kontrolü ve çocuğumuzun kiminle ve nerede olduğunun muhakkak bilinmesi. – Geç kalma durumlarında usulüne uygun nerde olduklarının sorulması,

Öğretmenlerimiz ve Ailelerimiz ▪ Çocuklarımıza ve öğrencilerimize: – İlacın ve tıbbi tavsiyelerin sadece doktor vesilesiyle alınması gerektiğinin öğretilmesi, – Çok küçük yaştan itibaren madde kullanımı konusunda usulüne uygun ve gerektiği kadar bilgilendirme, ▪ Maddelerin niçin kullanılmaması gerektiğinin anlatılması, ▪ Maddelerin zarar ve yan etkilerinin işlenmesi, – Madde kullanımı konusunda aile ve öğretmenlerimizin tutarlı tavırları, özellikle ebeveynlerin tutarlı tavır göstermesi, – Yapıcı ve öğretici disiplinin varlığı, – Çocukların kendilerini ifade etmelerine müsaade edilmesi ve destek olunacağının garantisi verilmesi, yapıcı yaklaşımın sunulması, – Ergenlik dönemi özelliklerinin göz önünde bulundurulması, – Madde kullanımının özellikle farklı suçlara yol vereceğinin öğretilmesi, – Kendine güvenen, sınırlarını ve sorumluluklarını bilen, özgürlüklerinin ve sınırlarının farkında olarak iradesini kullanabilen gençlerin yetiştirilebilmesi,

Öğretmenlerimiz ve Ailelerimiz ▪ Gençlik alt kültürü: – Her yaşta okul çağı öğrencisinin bu kültürden etkileneceği, – Özellikle olumsuz TV programlarına dikkat edilmesi gerektiği, – Masum görülen internet kafe ve gençlerin bir araya geldiği ortamların tuzaklar ile dolu olabileceği, – İnternet ve sosyal medya ağlarının olumsuz yanları, – Bar, kafe, kahvehane ve diskotek türü yerlerin ve şans oyunları merkezlerinin madde kullanmaya ilk defa başlanabilecek riskli ortamlardan olduğunun bilinmesi, – Alkolsüz biranın, light sigaranın veya e-sigaranın aslında basamak olduğu ve madde kullanımının başlangıcı olarak değerlendirilmesi gerektiği, – İlgili kurallarımızın: ▪ Açık ve anlaşılır olması: Beklentilerimizin kısa ve öz belirtilmesi. ▪ Tutarlı olması: Aile ve öğretmenlerin aynı seviye ve düzeyde iş birliği. ▪ Makul olması: Ceza ve disiplin mantığının uygunluğu ve çocuğu tamamen kaybetmenin önüne geçilmesi.

Madde Kullanımı ile Mücadele Çerçevesinde Geliştirilmesi Gereken Program Prensipleri ▪ Prensip 1: Mücadele programları korumacı faktörleri geliştirerek ön plana çıkarmalı ve risk faktörlerini engellemeli veya azaltmalıdır. – Erken müdahale – Yaşa uygun müdahale ve tedbir – Çevresel ve kültürel faktörlerin göz önünde bulundurulması ▪ Prensip 2: Mücadele hedefinde her türlü madde bağımlılığı olmalıdır. – – – Alkol Sigara Uyuşturucu Tiner ve yapıştırıcı (Derby) çekme Uygunsuz ilaç kullanımı

Madde Kullanımı ile Mücadele Çerçevesinde Geliştirilmesi Gereken Program Prensipleri ▪ Prensip 3: Mücadele programları toplum ve çevrede ki mevcut madde bağımlılığı problemlerini göz önünde bulundurmalı. ▪ Prensip 4: Mücadele programları risk grubunun durumuna göre şekillendirilmeli. ▪ Prensip 5: Mücadele programları Aile desteğini muhakkak almalı: – – – Aile içi bağların gelişimi (Aile içi iletişim ve aile bireyeri desteği) Ailelerin risk faktörlerine karşı aktif rol alması Aile eğitimi Madde kullanımı ile ilgili prensiplerin ve sınırların çizilmesi Aile içi takip ve risk faktörlerinin belirlenmesi

Madde Kullanımı ile Mücadele Çerçevesinde Geliştirilmesi Gereken Program Prensipleri ▪ Prensip 6: Mücadele programları ana okulu seviyesinde başlamalı. – Çocuklara kısa ve öz uzak tutucu söylemler. Adeta beyin yıkama. ▪ Prensip 7: İlkokul seviyesinde: – Çocuklara madde kullanımı ve riskleri hakkında bilgi verilmeye başlanması. Bu bağlamda özellikle uzak durmaları ve denememeleri konularının öne çıkması. ▪ Prensip 8: Ortaokul ve Lise seviyesinde öne çıkan hususlar: – – – – Okul ile olan bağın kuvvetlendirilmesi ve ders programlarının öne çıkarılması, Okul ve aile içi işbirliği ve haberleşme, Arkadaş ilişkileri, Kendine yetebilme ve iradeyi kullanabilmenin önemimin anlatılabilmesi, Maddeye kullanıma karşı gelebilecek yeteneklerin kazandırılması, Madde kullanıma direnç gösterebilecek yeteneklerin pekiştirilmesi, Madde kullanımından uzak durmanın önemini kavranması ve bu konuda iradenin güçlendirilmesi.

Madde Kullanımı ile Mücadele Çerçevesinde Geliştirilmesi Gereken Program Prensipleri ▪ Prensip 9: Engelleyici programlar özellikle orta okul ve lise çağında çok önem kazanmaktadır. Risk grupları etiketlenmeden öncelikli hedef olarak alınmalıdır. Okul ve toplum işbirliği çok önemlidir. ▪ Prensip 10: Geliştirilecek program sadece okulu değil tüm toplumu kapsayacak şekilde dengeli olmalıdır. Okulda verilen mesajların devamı ve teyitleri ailelerde ve toplumda da yer almalıdır. ▪ Prensip 10: Bu tür programlar öğrencilere sadece okul ve aile üzerinden ulaşmayı hedef almamalı, aynı zamanda dini kurumlar, sportif faaliyetler, toplumsal aktiviteler, eğlence faaliyetleri, konserler, toplumun önce giden ve sevilen liderleri ve medya tarafından da desteklenmeli ve uygun ve öğretilmiş mesajlar verilmelidir.

Kaynakça: ▪ http: //mebk 12. meb. gov. tr/meb_iys_dosyalar/41/06/173795/dosyal ar/2014_03/30102627_sigara_proje_zeti. pdf ▪ http: //www. bik. gov. tr/liselerde-sigara-ve-uyusturucu-kullanmaoranlari-haberi-57985/ ▪ http: //www. doktorsitesi. com/makale/genclerde-bagimlilik- ▪ http: //www. hhs. gov/ash/oah/adolescent-health-topics/substanceabuse/states/ma. html ▪ http: //www. drugabuse. gov/publications/preventing-drug-abuseamong-children-adolescents-in-brief/prevention-principles ▪ http: //ercantastekin. blogspot. com. tr/2014/08/uyusturucubagimlisi-gencler-aile_16. html