Maciej H Grabowski Strategia Lizbonska w wymiarze regionalnym

Maciej H. Grabowski Strategia Lizbonska w wymiarze regionalnym Warszawa, 23 marca 2006 r. Konferencja: Regionalna Strategia Innowacji dla Mazowsza

1 Główne przesłanki Strategii Lizbońskiej • • Przyjęcie Strategii Lizbońskiej było efektem dwóch szerszych zjawisk i przesłanek: Świadomości wśród przywódców krajów UE o konieczności podejmowania reform społecznych i gospodarczych (a więc wewnętrzne przekonanie o potrzebie zmian); Przekonanie, że takie zmiany są nie tylko pożądane, ale i możliwe (a to było świadectwem optymizmu, ambicji i woli politycznej) Dorównywanie i doganianie Stanów Zjednoczonych było raczej celem wynikającym z powyższych przesłanek, a nie najważniejszym podjętym wyzwaniem. Cel strategiczny SL mówi o. . . (i) najbardziej konkurencyjnej i dynamicznej, opartej na wiedzy gospodarce (ii) zdolnej do trwałego wzrostu (iii) charakteryzującej się większą spójnością społeczną.

1 Główne przyczyny Strategii Lizbońskiej • • • Główne przyczyny? Niedostateczny udział kobiet i osób starszych na rynku pracy, zbyt wysokie bezrobocie strukturalne, niedostosowanie kwalifikacyjne pracowników (niskie stopy zatrudnienia) Brak dynamizmu gospodarki europejskiej wynika z: • Rynki zbyt rozdrobnione (m. in. . niedokończony projekt Jednolitego Rynku) • Bariery rozwoju przedsiębiorczości • Niedostateczne nakłady na B+R i niewystarczająca innowacyjność UE pozostaje w tyle w rozwoju nowych technologii

1 Główne cele Strategii Lizbońskiej Reformy strukturalne miały wzmocnić wzrost gospodarczy przez: – Poprawę funkcjonowania rynku pracy (70% stopa zatrudnienia) – Zwiększenie presji konkurencji (dokończenie jednolitego rynku) – Stymulowanie inwestycji i innowacji; ale Występują naturalne napięcia: (i) wzrost, a spójność; (ii) wzrost, a trwały rozwój; (iii) wzrost, a budowa społeczeństwa informatycznego i gospodarki wiedzy => efekt jest wypadkową różnych wizji UE i poziomów rozwoju

1 Bariery zasadnicze realizacji Strategii Lizbońskiej - Strategia Lizbońska napotkała cztery zasadnicze bariery: Na poziomie krajów raczej tendencja do zamykania, a nie otwierania (rynek usług, rynek pracy, patenty) – niechęć do poddawania się większej konkurencji; Zwiększanie oporów politycznych i społecznych przed reformami (to nie brak pomysłów politycznych reform na poziomie krajów, ale znaczny opór); Niedostatek środków budżetowych, ale też brak elastyczności na finansowanie „przyszłości” Brak mocnych narzędzi wdrażania, albo brak rzeczywistego gospodarza SL (szczyty rady, a polityki krajowe i w regionach): otwarta metoda koordynacji (jako nowość w 2000 r. ) stosowana do reform strukturalnych obejmuje wrażliwe polityki krajowe i nie objęte koordynacją traktatową

1 Jakie zmiany od 2005 roku? l W praktyce politycznej brak możliwości wycofania się z deklaratywnej realizacji SL; l Szczyt w marcu 2005 r. - SL powinna: (i) być uwzględniona w perspektywie finansowej 2007 -2012 (lizbonizacja funduszy); (ii) być wzmocniona na szczeblu państw członkowskich i regionów (unarodowienie, aby uzyskać legitymację społeczną i lepsze wykorzystanie funduszy), (iii) priorytezacja celów (i połączonych z nimi wskaźników) w kierunku wzrostu i zatrudnienia; (iv) Narodowe Plany Reform 2005 -2008 plus Mr/Mrs Lisbon l Punkt ciężkości przełożony na reformy i działania w krajach członkowskich z działań podejmowanych przez Komisję i decyzji ze szczytów Rady Nowy buzz-word: nationalization of Lisbon Strategy (jako odpowiedź na „lack of political ownership at the national level”)

1 NPF 2007 -2013 a cele lizbońskie Propozycja KE ( z 2004) Kompromis brytyjski (XII. 2006) Mld Euro 1. Wzrost 1 a. Konkurencyjność 1 b. Spójność 2. Zasoby naturalne 3. Bezpieczeństwo i sprawiedliwość 4. UE jako partner światowy 5. Administracja Razem (zobowiązania) Mld euro 462 122 340 Zmiana względna % 380 72 308 -18% -41% -9% 400 371 -7% 15 10 -33% 63 58 50 50 -21% -14% 997 862 -14%

1 Główne ramy realizacji SL w regionach Uwarunkowania przygotowania programów operacyjnych na lata 2007 -2013 • • - Strategiczne dokumenty UE Zintegrowane wytyczne w sprawie wzrostu gospodarczego i zatrudnienia na lata 2005 -2008 (m. in. 24 wytyczne obejmujące makro-, mikro- i rynek pracy) Polityka Spójności 2007 -2013 wspierająca wzrost gospodarczy i zatrudnienia: strategiczne wytyczne wspólnoty Dokument Rady nr 15915/05 z 19 grudnia 2005 r. o Perspektywie Finansowej 2007 -2013 Strategiczne dokumenty RP Krajowy Program Reform na lata 2005 -2008 (przyjęty przez RM) Strategia Rozwoju Kraju 2007 -2015 (założenia przyjęte przez RM) Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia 2007 -2013 wspierające wzrost gospodarczy i zatrudnienie (projekt przyjęty przez RM) Program Konwergencji (przyjęty przez RM)

1 Główne ramy realizacji SL w regionach Główne zasady funkcjonowania EFRR i EFS • Europejskie ramy prawne projekt rozporządzenia Rady ustanawiającego ogólne przepisy dla EFRR, EFS i Funduszu Spójności (z grudnia 2005 r. ) projekt rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie EFRR (i odpowiednio EFS – oba z grudnia 2005 r. ) • Obszary i cele funkcjonowania funduszy cel główny konwergencja (dla polityki spójności), a przez to celem ma być realizacja celów odnowionej SL: wzrost i zatrudnienie Obszary EFRR: (i) inwestycje produkcyjne, (ii) infrastruktura, (iii) inne rozwojowe, np. fundusze lokalne (iv) wymiana doświadczeń. Obszary EFS: (i) wzmocnienie adaptacyjności pracowników i przedsiębiorstw, (ii) zwiększenie dostępu do zatrudnienia, przeciwdziałaniu bezrobociu oraz wydłużaniu okresu aktywności zawodowej, (iii) wzmocnieniu integracji społecznej, (iv) promocji partnerstwa na rzecz reform w dziedzinie zatrudnienia i integracji społecznej.

1 Główne ramy realizacji SL w regionach Główne zasady realizacji celów NSRO (a więc RPO i PO Kapitał Ludzki) • W projekcie NSRO wskazanych jest 13 zasad, w części powtarzających przepisy UE. Najważniejsze z tych zasad to: Zasada dodatkowości Komplementarności i spójności (z priorytetami Wspólnoty Europejskiej); Koncentracji, Współfinansowania Programowania (wieloletniego) czy partnerstwa i przedkładania projektów • Zasady dodatkowe 60% wszystkich funduszy na cele polityki spójności (w tym na EFS); jednofunduszowość (a więc nie łączenie EFRR i EFS) Elastyczność do 10% pomiędzy priorytetami EFS i EFRR Vat jest kwalifikowalny, a rozliczenia wg zasady n+3 i n+2 po 2010 zasady zarządzania, monitoringu, kontroli, wymiany danych

1 Główne ramy realizacji SL w regionach Główne zasady realizacji celów NSRO c. d. • • Zarządy regionów są instytucją odpowiedzialną za przygotowanie programu operacyjnego RPO Ministerstwo Rozwoju Regionalnego jest instytucją odpowiedzialną za przygotowanie programu operacyjnego PO Kapitał Ludzki, a instytucjami współpracującymi są m. in. samorządy województw. 70% środków z EFS ma być w gestii regionów. Całość alokacji na EFS ma wynieść 8, 126 mln euro, a łącznie ze środkami krajowymi PO Kapitał Ludzki ma mieć finansowanie na poziomie 9559, 9 mln euro (stanowi to 15% funduszy z polityki spójności). Całość alokacji na 16 RPO wyniesie (fundusze krajowe i europejskie) 22567 mln euro (52% z funduszy polityki spójności)

1 Strategia Lizbońska w regionach - wnioski Wnioski • • • Strategia Lizbońska i jej cele znajdują obecnie swoje odbicie w podstawowych dokumentach strategicznych UE i Polski, również w odniesieniu do polityki regionalnej Stąd SL musi być brana pod uwagę przy programowaniu RPO i PO Kapitał Ludzki Poza RPO największe znaczenie dla regionu będzie mieć PO Kapitał Ludzki, ponieważ będzie wdrażany w znacznej części przez regiony (70% środków z EFS); Nowe zasady (m. in. cross-financing) zwiększają elastyczność wykorzystania funduszy; Najbliższy czas konsultacji i negocjacji z MRR i innymi regionami będzie decydujący

1 Strategia Lizbońska a regiony DZIĘKUJĘ za uwagę! www. ibngr. edu. pl WWW. PFSL. PL Maciej H. Grabowski maciej. grabowski@ibngr. edu. pl Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową Polskie Forum Strategii Lizbońskiej