Maatschappijleer havo Hoofdstuk 1 Wat is maatschappijleer Paragraaf

Maatschappijleer havo Hoofdstuk 1: Wat is maatschappijleer?

Paragraaf 1. Waarom maatschappijleer? Deelvraag: Waarom is maatschappijleer belangrijk?

Paragraaf 1. 1: Regels en samenleven

Conclusie: Functies van regels voor burgers en overheid: • Regels brengen orde aan in de maatschappij; • Regels bieden mensen (rechts) zekerheid; • Regels zorgen ervoor dat iedereen gelijk wordt behandeld.

Wat is een maatschappelijk probleem? Samengevat spreken we van een maatschappelijk probleem als: • Het probleem gevolgen heeft voor grote groepen in de samenleving; • Tegengestelde opvattingen over oorzaak en oplossingen; • Het krijgt veel aandacht in de media; • Het probleem alleen gemeenschappelijk kan worden opgelost, waardoor de overheid zich moet bezighouden met de oplossing van het probleem;

Maatschappelijke problemen Zinloos geweld Jeugdcriminaliteit (internationale) Drugshandel Mensensmokkel Armoede /sociale ongelijkheid Fraude Vervuiling van lucht, bodem en water Waarden en Normen Segregatie Onderwijsachterstand Honger in de Derde Wereld Overgewicht Vergrijzing Overmatig alcoholgebruik onder jongeren Orgaandonatie Discriminatie Werkloosheid Dierenmishandeling MP van allochtonen Files Voetbalvandalisme Analfabetisme Kinderarbeid Fundamentalisme Verslaving Illegale prostitutie Arbeidsongeschiktheid Criminaliteit Bureaucratie Opvoedingsproblemen Klassenjustitie Emancipatie van de vrouw Conflicten (Afghanistan) Privacy Woningnood Overlast Links/ Rechts extremisme Rookverbod kindermishandeling ….

Tegenstellingen; extra Duidelijke tegenstellingen bestaan er tussen mensen met verschillende: # politieke visies # geloofs- of levensovertuigingen # sociaal- economische posities

Politieke cultuur in Nederland Politieke cultuur: “de manier waarop politici met elkaar omgaan”. Kenmerken van de Nederlandse politieke cultuur: - Bereidheid om met elkaar te overleggen; - Bereidheid/ Noodzaak om compromissen te sluiten (poldermodel). Compromis: een oplossing waarbij alle partijen een beetje moeten toegeven. Extra: - Voordeel compromis: er wordt rekening gehouden met verschillende belangen van verschillende betrokkenen; - Nadeel compromis: partijen bereiken hun ideaal nooit voor 100%.

De Nederlandse samenleving • De vier thema’s van maatschappijleer: • • Nederland als rechtsstaat De Nederlandse parlementaire democratie De pluriforme samenleving De Nederlandse verzorgingsstaat

Definitie: Dilemma: “de zorg/ keuze voor het ene heeft direct negatieve gevolgen voor het andere. ”

Voorbeelden van dilemma’s • Kiezen tussen gezondheid en gezelligheid • Kiezen voor vrije tijd of werken • Kiezen voor een liefdesrelatie of single zijn en blijven

Paragraaf 2: De kernbegrippen

Waarden en Normen • Waarde: uitgangspunt of principe dat mensen belangrijk vinden in hun leven. Norm: opvattingen over hoe je je op grond van een bepaalde waarde behoort te gedragen. Sociale verplichting: een regel die je wordt opgelegd door je omgeving.

Voorbeelden van waarden: • • • Vrijheid Verantwoordelijkheid Aanspreekbaarheid Openheid Eerlijkheid Gezondheid Sportiviteit Gezelligheid …. .

Extra bij: waarden en normen • Uit een waarde kunnen verschillende normen voortkomen; • Waarden kunnen met elkaar botsen.

Extra voorbeelden van waarden • • Aanwezigheid Alertheid Autonomie Behoedzaamheid Behoudendheid Behulpzaamheid Betrokkenheid Correctheid Creativiteit Dankbaarheid Democratie Duurzaamheid Eensgezindheid Gastvrijheid Gehoorzaamheid Geluk

Extra voorbeelden van waarden • • • Geloofwaardigheid Gemeenschappelijkheid Helderheid Integriteit Liefdadigheid Menswaardigheid Milieubehoud Onafhankelijkheid Oplettendheid Opgewektheid Originaliteit Plezier Positiviteit Redelijkheid Ruimdenkendheid Saamhorigheid Schoonheid Solidariteit Toegeeflijkheid Veiligheid Verantwoordelijkheid

Belangen Belang: voordeel dat j ergens bij hebt. Voorbeelden: Leerling: weinig/ geen tussenuren Student: voldoende stageplekken Werknemer: hogere lonen, goede arbeidsomstandigheden etc.

Tegengestelde belangen Wanneer een individu belangen heeft of wanneer groepen belangen hebben en die met elkaar botsen. Voorbeelden: Individu: vrije tijd versus werken om geld te verdienen Individu: gezondheid versus vrijheid om snoep/ frisdrank te consumeren Werknemer/ werkgever: hogere lonen voor werknemer versus hogere winst voor ondernemer

Macht, gezag en invloed • Macht: het vermogen om het gedrag of denken van anderen sterkt te beïnvloeden. • Gezag: Mensen accepteren de macht of zeggenschap van anderen als legitiem. • Invloed: informele macht die niet gebaseerd is op vastgelegde regels.

Machtsmiddelen • • Geld Beroep/ Functie Bepaalde functie Kennis Overtuigingskracht Aanzien (dreigen met) geweld Aantal

Samenlevingen veranderen voortdurend Veranderingen van samenlevingen en verschillen tussen samenlevingen vanwege: - De plaats waar je woont. - De tijd waarin je leeft. - De groep waartoe je behoort.

Sociale cohesie Sociale ongelijkheid: “ongelijke verdeling van maatschappelijke kansen, inkomen en politieke macht”. Sociale cohesie: Samenhang/ Onderlinge verbondenheid tussen mensen in een gemeenschap of samenleving.

Paragraaf 3: wat is waar, wat is niet waar? Betrouwbaarheid van bronnen: • Wordt er een bronvermelding gegeven? • Is het een betrouwbare bron? • Is er een duidelijk onderscheid tussen feiten en meningen? • Wordt het onderwerp van verschillende kanten bekeken? (hoor- en wederhoor)

Objectief en subjectief Objectief: feiten; zeggen iets over de werkelijkheid en zijn controleerbaar. Subjectief: meningen; omdat ze vooral iets zeggen over degene die de mening geeft. Grens tussen objectiviteit en subjectiviteit is soms lastig te bepalen!

Communicatieschema 2. 2: Communicatieruis Communicatie: doorgeven van informatie Zender- boodschap- middelontvanger Communicatieruis: De overdracht van de informatie verloopt niet goed.

Communicatieruis • Geef twee eigen voorbeelden van communicatieruis!

Oorzaken communicatieruis: • De zender zendt informatie niet juist of onvolledig uit; • Ontvanger ontvangt de informatie verkeerd;

Vormen van communicatieruis • • • Manipulatie Propaganda Indoctrinatie Selectieve waarneming/perceptie Vooroordelen en stereotypen

Definities • Manipulatie: feiten opzettelijk weglaten of verdraaien zonder dat de ontvanger dit merkt. • Propaganda: doelbewust (en bij herhaling) eenzijdige informatie geven met als doel de mening van mensen te beïnvloeden. • Indoctrinatie: proces waarbij langdurig, systematisch en dwingend eenzijdige opvattingen worden opgedrongen met de bedoeling dat het bedoeling deze kritiekloos accepteert.

• Selectieve waarneming: elke informatie wordt zodanig vervormd dat deze zo veel mogelijk past in ons referentiekader. Referentiekader: alles wat je bezit aan kennis, ervaringen, normen, waarden en gewoonten.

Stereotypen • Stereotype: vaststaand beeld van een hele groep mensen. Voorbeelden: Dikke Duitsers Zuinige Nederlanders Domme Blondjes

Vooroordelen • Vooroordeel: oordeel over iets of iemand, niet gebaseerd op feiten, maar op basis van geloven, horen, zeggen, denken dat het zo is. Let wel: Vooroordelen kunnen leiden tot discriminatie.