M n Ng vn lp 3 8 Th

M «n Ng÷ v¨n líp 3 8

ThÕ nµo lµ nãi qu¸ ? Cho biÕt t¸c dông cña nãi qu¸ ? Nãi qu¸ lµ biÖn ph¸p tu tõ phãng ®¹i møc ®é, quy m «, tÝnh chÊt cña sù vËt, hiÖn t îng ® îc miªu t¶ ®Ó nhÊn m¹nh , g©y Ên t îng, t¨ng søc biÓu c¶m.

Nãi qu¸ cã thÓ ® îc dïng trong c¸c lÜnh vùc nµo ? Thµnh ng÷, tôc ng÷, ca dao. V¨n th¬ tr÷ t×nh. V¨n th¬ ch©m biÕm, hµi h íc. Nãi qu¸ cã thÓ ® îc dïng trong tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc trªn.

Ng÷ v¨n 8 TiÕt 40 Bµi 10

Tiết 40: Nói giảm nói tránh I. Nói giảm nói tránh và tác dụng của nói giảm nói tránh 1. V í dụ Các từ ngữ in đậm trong 3 ví dụ trên có nghĩa là gì? a) đi gặp cụ Các Mác, cụ Lê-nin và các vị cách mạng CHẾT đàn anh khác b) đi c) chẳng còn T¹i sao ë vÝ dô 1(a, b, c) tr¸nh kh «ng dïng tõ “chÕt” mµ dïng c¸c tõ ng÷ cã nghĩa t ¬ng ® ¬ng làm giảm phần nào nỗi đau buồn VD 1: a. Vì vậy, tôi để sẵn mấy lời này, phòng khi tôi sẽ đi gặp cụ Các Mác, cụ Lê nin và các vị cách mạng đàn anh khác, thì đồng bào cả nước, đồng chí trong đảng và bầu bạn khắp nơi đều khỏi cảm thấy đột ngột. (Hồ Chí Minh, Di chúc) b. Bác đã đi rồi sao, Bác ơi ! Mùa thu đang đẹp, nắng xanh trời. (Tố Hữu, Bác ơi) c. Lượng con ông Độ đây mà. . Rõ tội nghiệp, về đến nhà thì bố mẹ chẳng còn. (Hồ Phương, Thư nhà)

Tiết 40: Nói giảm nói tránh I. Nói giảm nói tránh và tác dụng VD 2: Phải bé lại lăn vào lòng một người mẹ, áp mặt vào bầu sữa VD 1(a, b, c) dïng cách nói bằng nóng của người mẹ, để bàn tay những từ ngữ có s¾c th¸i giảm nhẹ người mẹ vuốt ve từ trán mức độ của sự việc để tránh đau buồn. xuống cằm, và gãi rôm ở sống lưng cho, mới thấy người mẹ Ø Cách nói nhẹ nhàng, tế nhị, giúp có một dịu êm vô cùng. của nói giảm nói tránh 1. VÝ dụ: người đọc cảm nhận được tình mẫu tử thiêng liêng, bất diệt (Nguyên Hồng, Những ngày thơ ấu) Tại sao tác giả dùng từ bầu sữa mà không dùng một từ ngữ khác?

Tiết 40: Nói giảm nói tránh ü Cách nói 1: Căng thẳng, nặng nề hơn ü Cách nói 2: Nhẹ nhàng, tế nhị hơn Vậy thế nào là nói giảm, nói tránh? 2. Ghi nhớ (SGK) Nói giảm nói tránh là biện pháp tu từ dùng cách diễn đạt tế nhị, uyển chuyển, tránh gây cảm giác quá đau buồn, ghê sợ, nặng nề; tránh thô tục, thiếu lịch sự. VD 3: a. Con dạo này lười lắm. b. Con dạo này không được chăm chỉ cho lắm. So sánh 2 cách nói? Cho biết cách nói nào nhẹ nhàng hơn, tế nhị hơn?

Th¶o luËn nhãm Dùa vµo vÝ dô cña nhãm m×nh, h·y cho biÕt ng êiviÕt (nãi) ®· thùc hiÖn phÐp nãi gi¶m nãi tr¸nh b» ng c¸ch nµo ? §Æt 1 Nhãm II c©u theo mÉu. ¤ng cô chÕt råi Bµi th¬ cña anh dë l¾m ¤ng cô ®· quy tiªn råi Dïng c¸c tõ ng÷ ®ång nghÜa Nhãm III Anh cßn kÐm l¾m Anh cÇn ph¶i cè g¾ng h¬n n÷a Dïng c¸ch nãi vßng Bµi th¬ cña anh ch a ® îc hay l¾m Dïng c¸ch nãi phñ ®Þnh tõ ng÷ tr¸i nghÜa Nhãm IV Anh Êy bÞ th ¬ngnÆng thÕ th× kh «ng sèng ® îc l©u n÷a ®©u chÞ ¹ Êy(…) thÕ th× kh «ng(…) ® îc Anh l©u n÷a ®©u chÞ ¹ Dïng c¸ch nãi trèng (tØnh l îc)

Tiết 40: Nói giảm nói tránh I. Nói giảm nói tránh và tác dụng của nói giảm nói tránh 3. Các cách nói giảm, nói tránh Có mấy cách nói giảm, nói tránh? Ø Dùng các từ đồng nghiã (chết quy tiên) ØDùng cách nói phủ định từ trái nghĩa (dở chưa được hay lắm) ØNói vòng (còn kém cần phải cố gắng hơn) ØDùng cách nói trống

Tiết 40: Nói giảm nói tránh I. Nói giảm nói tránh và tác dụng của nói giảm nói tránh 4. Chú ý * Các tình huống nên sử dụng nói giảm nói tránh: Khi muốn tránh cảm giác đau buồn, ghê sợ, thô tục, thiếu lịch sự. Khi muốn t «n träng người đối thoại với mình (người có quan hệ thứ bậc xã hội, tuổi tác cao hơn) Khi muốn nhận xét một cách tế nhị, lịch sự, có văn hoá để người nghe dễ tiếp thu ý kiÕn góp ý *VD mục 1, 2(SGK) Ch¸u bÐ ®· bít ®i ngoµi ch a? * Khuya rồi, mời bà đi nghỉ. *Bài thơ của anh chưa được hay lắm

Tiết 40: Nói giảm nói tránh I. Nói giảm nói tránh và tác dụng của nói giảm nói tránh 4. Chú ý * Các tình huống nên sử dụng nói giảm nói tránh: * Tình huống không nên sử dụng nói giảm nói tránh: Th¶o luËn: Nh÷ng t×nh huèng giao tiÕp nh thÕ nµo th× kh «ng nªn sö dông c¸ch nãi gi¶m nãi tr¸nh? * Trong một cuộc họp lớp kiểm điểm bạn Hải hay đi học muộn, bạn Lan nói: “Từ nay cậu không được đi học muộn nữa vì như vậy không những ảnh hưởng đến việc rèn luyện đạo đức của bản thân cậu mà còn ảnh hưởng đến phong trào thi đua của lớp”. Bạn Trinh cho rằng Lan nói như vậy là quá gay gắt, chỉ nên nhắc nhở bạn Hải : ”Cậu nên đi học đúng giờ”. Em đồng tình với ý kiến nào? Vì sao? * Trong khi nhận xét về những nhược điểm của các bạn víi cô giáo chủ nhiệm, bạn lớp trưởng chØ nªu như sau: ”Tuần qua, một số bạn đi học không được đúng giờ lắm” Nãi nh vËy cã nªn không? Vì sao?

Tiết 40: Nói giảm nói tránh I. Nói giảm nói tránh và tác dụng của nói giảm nói tránh 4. Chú ý * Các tình huống nên sử dụng nói giảm nói tránh: * Tình huống không nên sử dụng nói giảm nói tránh: Khi cần phê bình nghiêm khắc, nói thẳng, nói đúng mức độ sự thật. Khi cần thông tin chính xác, trung thực * Trong một cuộc họp lớp kiểm điểm bạn Hải hay đi học muộn, bạn Lan nói: “Từ nay cậu không được đi học muộn nữa vì như vậy không những ảnh hưởng đến việc rèn luyện đạo đức của bản thân cậu mà còn ảnh hưởng đến phong trào thi đua của lớp”. Bạn Trinh cho rằng Lan nói như vậy là quá gay gắt, chỉ nên nhắc nhở bạn Hải : ”Cậu nên đi học đúng giờ”. Em đồng tình với ý kiến nào? Vì sao? * Trong khi nhận xét về những nhược điểm của các bạn víi cô giáo chủ nhiệm, bạn lớp trưởng chØ nªu như sau: ”Tuần qua, một số bạn đi học không được đúng giờ lắm” Nãi nh vËy cã nªn không? Vì sao?

Tiết 40: Nói giảm nói tránh I. Nói giảm nói tránh và tác dụng của nói giảm nói tránh 4. Chú ý * Các tình huống nên sử dụng nói giảm nói tránh: Các tình huống không nên sử dụng nói giảm nói tránh: * II. Luyện tập: Sö dông nãi gi¶m nãi tr¸nh phï hîp sÏ võa t¹o cho con ng êi cã phong c¸ch nãi n¨ng ®óng mùc, cã v¨n ho¸ nh· nhÆn, lÞch sù trong giao tiÕp, võa thÓ hiªn sù quan t©m, t «n träng cña ng êi nãi víi ng êi nghe.

Tiết 40: Nói giảm nói tránh I. Nói giảm nói tránh và tác dụng của nói giảm nói tránh II. Luyện tập: Bài tập: 1(SGK): Điền các từ ngữ nói giảm nói tránh cho sau đây vào chỗ trống: đi nghỉ, khiếm thị, chia tay nhau, có tuổi, đi bước nữa. đi nghỉ A / Khuya rồi, mời bà. . . chia tay nhau ngày em còn rất bé, B / Cha mẹ em. . . từ em về ở với bà ngoại. khiếm thị C / Đây là lớp học cho trẻ em. . . . . có tuổi D / Mẹ đã. . . . rồi, nên chú ý giữ gìn sức khoẻ. đi bước nữa nên chú nó rất E / Cha nó mất, mẹ nó. . . . . , thương nó.

Tiết 40: Nói giảm nói tránh I. Nói giảm nói tránh và tác dụng của nói giảm nói tránh II. Luyện tập: Bài tập 2(SGK): Trong mỗi cặp câu dưới đây, câu nào có sử dụng cách nói giảm nói tránh? a 1/ /Anh phải hoà nhã vớí bạn bè! a 2/ Anh nên hoà nhã với bạn bè! b 1/Anh ra khỏi phòng tôi ngay! b 2/Anh không nên ở đây nữa! c 1/Xin đừng hút thuốc trong phòng học! c 2/Cấm hút thuốc trong phòng học! d 1/Nó nói như thế là thiếu thiện chí. d 2/ Nó nói như thế là ác ý. e 1/ Hôm qua em hỗn với anh, em xin anh thứ lỗi. e 2/ Hôm qua em có lỗi với anh, em xin anh thứ lỗi.

BÀI TẬP BỔ SUNG 1 Bài tập dành cho học sinh khá giỏi H·y ph©n tÝch c¸i hay cña viÖc sö dông phÐp nãi gi¶m nãi tr¸nh trong ®o¹n trÝch sau : “H «m sau, l·o H¹c sang nhµ t «i. Võa thÊy t «i, l·o b¶o ngay: CËu Vµng ®i ®êi råi «ng gi¸o ¹ !” (Nam Cao – L·o H¹c)

CËu Vµng bÞ giÕt G©yc¶m gi¸c ghª sî víi ng êinghe. Dïng tõ ng÷ ®ång nghÜa Tr¸nh g©y c¶m gi¸c ghª sî víi ng êinghe. ®i ®êi Hµm ý xãt xa, luyÕn tiÕc vµ ® îm chót mØa mai…

BÀI TẬP BỔ SUNG 2 Hãy quan sát tranh minh hoạ trên màn hình và dùng phép nói giảm nói tránh để diễn đạt lại các câu trong những tình huống sau và cho biết ở mỗi tình huống đó, em đã sử dụng cách nói giảm nói tránh nào?

Anh cút ra khỏi nhà tôi ngay! TÌNH HuỐNG 1. Anh không nên ở đây nữa! Nói giảm nói tránh bằng cách phủ định cách nói trái nghĩa

Bệnh tình con ông nặng lắm chắc sắp chết rồi! Nói giảm nói tránh bằng cách nói vòng Bệnh tình con ông chắc chẳng còn được bao lâu nữa. TÌNH HUỐNG 2.

TÌNH HUỐNG 3. Trông những đứa trẻ mù thật đáng thương. Trông những đứa trẻ khiếm thị thật đáng thương. Nói giảm nói tránh bằng cách dùng từ Hán Việt đồng nghĩa

TÌNH HUỐNG 4. Bài văn này bạn Lan làm quá dở! Bài văn này bạn Lan làm chưa đạt yêu cầu. Nói giảm nói tránh bằng cách phủ định.

Bµi tËp Bæ sung 3 Bài tập dành cho học khá(3 5 giỏi ViÕt ®o¹n héisinh tho¹i c©u) trong ®ã cã sö dông phÐp nãi gi¶m nãi tr¸nh.

Cñng cè Nãi gi¶m nãi tr¸nh vµ t¸c dông cña nãi gi¶m nãi tr¸nh C¸c c¸ch nãi gi¶m nãi tr¸nh C¶m nhËn gi¸ trÞ nghÖ thuËt vµ vËn dông nãi gi¶m nãi tr¸nh

HƯỚNG DẪN HỌC Ở NHÀ Hoµn thiÖn c¸c BT (SGK)+BT bæ sung vào vë. - Sưu tầm một số câu thơ câu văn có sử dụng phép nói giảm nói tránh. - Học bài chu ®¸o. - Chuẩn bị tốt cho bài kiểm tra ng÷ văn (TiÕt 41)