LONG XNG V GNH NNG CA LONG XNG

LOÃNG XƯƠNG VÀ GÁNH NẶNG CỦA LOÃNG XƯƠNG Th. S. BS. L M QUỐC NA BV ĐA KHOA THANH VŨ MEDICBACLIEU

LOÃNG XƯƠNG LÀ GÌ ? �Loãng xương là quá trình mất khối lượng xương. Hậu quả nghiêm trọng nhất là gãy xương. � Là nguyên nhân gây bệnh tật thứ 2 trên thế giới sau bệnh tim mạch (WHO) �Có thể gặp ở cả nam và nữ �Từ 60 tuổi trở lên có khoảng 20% nữ và 10% nam bị loãng xương.

TUỔI VÀ BỘ XƯƠNG Khối lượng xương Tăng và đạt khối lượng xương đỉnh Khối lượng xương giảm Không thay đổi Mãn kinh Đàn ông Ngưỡng gãy xương Phụ nữ 0 10 20 30 Tuổi (năm) Compston JE. Clin Endocrinol 1990; 33: 653– 682. 40 50 60

Chi phí y tế để điều trị loãng xương trực tiếp tại Mỹ khoảng 13, 7 tỉ đến 20, 3 tỉ USD (năm 2005). Dự đoán năm 2025 sẽ có trên 3 triệu trường hợp gãy xương tiêu tốn hết 25, 3 tỉ USD/ năm

VIỆT NAM Vu TT et al (2005). "Determining the prevalence of osteoporosis and related factors using quantitative ultrasound in Vietnamese adult Women". Epidemiol. 161(9), pp. 824 – 30

TỔNG QUAN Xương bình thường Cấu trúc xương bình thường gồm các tấm liên kết đàn hồi và tay đòn rộng giúp xương vững chắc. Loãng xương Ở bệnh nhân loãng xương tấm đệm này bị phá vỡ, gián đoạn và thoái triển Cấu trúc dạng tay đòn cũng không còn liên kết

LOÃNG XƯƠNG : …BỆNH DIỄN TIẾN M THẦM v. Mất xương xảy ra từ từ mà không có triệu chứng v. Nhiều người không nhận ra bị loãng xương cho đến khi bị gãy xương v. The Silent disease

LOÃNG XƯƠNG VÀ CÁC BỆNH KHÁC

PH N BỐ GÃY XƯƠNG

GÃY CỘT SỐNG ØĐau mãn tính và kéo dài Ø Giảm chiều cao ØGù cột sống Ø Chức năng phổi bị hạn chế ØTrầm cảm Ø Tàn tật

GÃY VÙNG KHỚP HÁNG Phụ nữ có nguy cơ gãy xương vùng khớp háng tương đương với nguy cơ kết hợp của bệnh ung thư vú, tử cung và buồng trứng. Source: National Osteoporosis Foundation Web site; retrieved July 2005 at http: //www. nof. org

GÃY XƯƠNG VÙNG HÁNG

Hội nghị loãng xương quốc tế DUBAI tháng 5 - 2013

HẬU QUẢ CỦA LOÃNG XƯƠNG Gãy xương, đặc biệt là gãy cột sống gây ra cơn đau mãn tính và tàn phế do đau Gãy xương vùng khớp háng làm gia tăng tỉ lệ tử vong từ 10 – 20% trong năm đầu tiên sau gãy xương và làm tăng đến 2, 5 lần nguy cơ gãy xương tiếp theo trong tương lai

PHẪU THUẬT GÃY XƯƠNG VÙNG HÁNG: Tăng chi phí điều trị Tăng gánh nặng cho gia đình và xã hội Thay khớp trong gãy cổ xương đùi KHX DHS trong gãy liên mấu chuyển xương đùi

PHẪU THUẬT GÃY XƯƠNG VÙNG HÁNG: Biến chứng sau kết hợp xương

HẬU QUẢ CỦA LOÃNG XƯƠNG Loãng xương là một bệnh có thể dự phòng, cần được chẩn đoán và điều trị trước khi có bất kỳ xương nào bị gãy. Gãy xương ở người loãng xương gây tốn kém cho xã hội và cá nhân người bệnh.

HẬU QUẢ CỦA LOÃNG XƯƠNG 20% bệnh nhân gãy xương vùng háng cần y tá chăm sóc lâu dài tại nhà (1 năm ) Đa số không lấy lại được chức năng độc lập giống như trước khi gãy xương Some people never walk again. Source: The 2004 Surgeon General’s Report on Bone Health and Osteoporosis: What It Means to You at http: //www. surgeongeneral. gov/library/bonehealth

NHỮNG YẾU TỐ NGUY CƠ Trên 65 tuổi üCó tiền sử gãy xương sau 50 tuổi üTrong gia đình có người loãng xương hoặc gãy xương ü Hút thuốc üSức khỏe trung bình hoặc yếu üNhỏ con

NHỮNG YẾU TỐ NGUY CƠ ü Phụ nữ mãn kinh trước 45 tuổi ü Ăn kiêng thiếu canxi ü Thị lực kém ü Hay bị té ngã ü Ít hoạt động thể lực ü Uống hơn 2 lon bia mỗi ngày và nhiều ngày trong tuần

Có một trong những bệnh lý sau : ü Phì đại tuyến giáp ü Bệnh phổi mãn tính ü Ung thư ü Viêm ruột ü Bệnh gan hoặc thận mãn tính ü Phì đại tuyến cận giáp ü Thiếu vitamin D ü Bệnh Cushing üXơ cứng bì

: Có một trong những bệnh lý sau: üViêm khớp dạng thấp üLupus đỏ üBệnh u nang sợi üViêm dính cột sống üTiểu đường üSuy giáp üThalassemia üBệnh ưa chảy máu hemophilie üBệnh bạch cầu và u lympho

Có sử dụng một trong những thuốc sau : üGlucocorticoids (steroids) ü Thuốc điều trị ung thư ( xạ trị hoặc hoá trị ) ü Thuốc điều trị bệnh tuyến giáp ü Thuốc chống động kinh ü Thuốc ức chế hormone sinh dục ü Thuốc ức chế miễn dịch

CHẨN ĐOÁN LOÃNG XƯƠNG Đo khối lượng xương : �Đo hấp thụ photon đơn ( single photon absorptiometry – SPA). �Đo hấp thụ photon kép (dual photon absorptiometry – DPA). �Siêu âm định lượng (quantitavive ultra sound – QUS) �Chụp cắt lớp vi tính định lượng( quantitative computed tomography – QCT) �Đo hấp thụ tia xạ X năng lượng kép ( dual energy X ray absorptiometry – DEXA)

LOÃNG XƯƠNG CÓ THỂ NGĂN NGỪA CHO TẤT CẢ MỌI NGƯỜI BẰNG CÁCH : �Thay đổi chế độ ăn �Thay đổi lối sống hàng ngày

CÁC BƯỚC PHÒNG NGỪA LOÃNG XƯƠNG ĐƠN GIẢN 5 bước cho bộ xương khỏe và ngăn ngừa loãng xương.

BƯỚC 1: BỒ SUNG CAN XI BẰNG NGUỒN THỰC PHẨM

BƯỚC 1: …. VÀ VITAMIN D BẰNG NGUỒN THỰC PHẨM

Bổ sung Canxi bằng thuốc

BƯỚC 1: Calcium carbonate vs. citrate Calcium carbonate (CALCIUM SANDOZ, NUTRIOS) • Needs acid to dissolve and for absorption • Less stomach acid as we age • Often taken at meals when more stomach acid Calcium citrate • Doesn’t require stomach acid for absorption • May be taken anytime —check with your healthcare provider • May cost more

BƯỚC 1: Vitamin D cần thiết cho sự hấp thu canxi Vitamin D giống như chìa khóa mở cửa và để canxi đi vào trong cơ thể

BƯỚC 2 : HOẠT ĐỘNG THỂ LỰC Tập thể dục mỗi ngày để cải thiện sức khỏe và sự cân bằng Hoạt động thể lực đơn giản như đi bộ, khiêu vũ, chơi thể thao cũng giúp cho xương khoẻ mạnh

BƯỚC 3: Tránh hút thuốc và uống rượu quá nhiều 12 oz. 5 oz. 1. 5 oz.

BƯỚC 4 : Khám sức khoẻ định kỳ và báo cho Bác Sĩ biết tình trạng sức khoẻ của mình

BƯỚC 5 : Đo loãng xương và uống thuốc nếu cần thiết theo chỉ định của bác sĩ.

Tránh nguy cơ té ngã �Trong nhà phải đủ ánh sáng �Mang dép mềm, tránh trơn trợt �Toilet phải khô ráo, có tay vịn �Đồ đặc trong nhà phải gọn gàng. �Kiểm tra thị lực ( cườm, cận thị … ) �Hạn chế lên xuống cầu thang nhiều

CHĂM SÓC RĂNG MIỆNG �Chăm sóc răng miệng rất quan trọng �Mất xương ở xương hàm và loãng xương có liên quan với nhau �Phụ nữ loãng xương có bệnh về răng gấp 3 lần phụ nữ không loãng xương Bác sĩ nha khoa là người đầu tiên phát hiện bạn bị loãng xương !

ĐIỀU TRỊ LOÃNG XƯƠNG

MỤC TIÊU ĐIỀU TRỊ �Giảm mất xương �Giảm nguy cơ gãy xương, tái gãy xương �Giảm nguy cơ tử vong liên quan đến gãy xương nâng cao chất lượng cuộc sống

THỜI GIAN ĐIỀU TRỊ � 3 năm �Sau 3 năm cần kiểm tra lại khối lượng xương, đánh giá các yếu tố nguy cơ… tiếp tục điều trị hay dừng �Các khuyến cáo hiện nay từ 3 – 5 năm �Nếu điều trị >6 năm, lợi ích?

CHỈ ĐỊNH ĐIỀU TRỊ BẰNG THUỐC �T – score ≤ - 2. 5 �T – score từ -1. 0 đến > -2. 5 + nguy cơ gãy xương theo mô hình FRAX hoặc mô hình GARVAN.

MÔ HÌNH FRAX ( Fracture risk assessment tool) (http: //www. shef. ac. uk/FRAX/index. aspx) DỰA VÀO 12 YẾU TỐ NGUY CƠ: • Tuổi, giới • Chiều cao, cân nặng • Tiền sử gãy xương • Tiền sử cha mẹ gãy xương hông • Hút thuốc lá, uống rượu trên 3 U/ ngày • Sử dụng corticoid • Viêm khớp dạng thấp • Loãng xương thứ phát • Mật độ xương cổ xương đùi

MÔ HÌNH GARVAN ( GS. NGUYỄN VĂN TUẤN) Dựa vào 5 yếu tố: • Tuổi • Giới • Tiền sử gãy xương sau 50 tuổi • Tiền sử té ngã trong 12 tháng qua • Mật độ xương : T score hoặc BMD * Nếu không có mật độ xương có thể sử dụng cân nặng

PH N TẦNG NGUY CƠ GÃY XƯƠNG VÀ CHỈ ĐỊNH ĐiỀU TRỊ: Theo WHO cho mô hình FRAX: � Xác xuất NCGX hông trong 10 năm > 3% �Và/ hoặc xác xuất NCGX khác 10 năm trong > 20% Nguy cơ cao chỉ định điều trị Theo viện nghiên cứu Garvan xem xét và điều trị loãng xương khi có một trong các tiêu chí sau: �Xác suất NCGX hông trong 5 năm > 2%, trong 10 năm > 3%. �Xác suất NCGX khác trong 5 năm > 8%, trong 10 năm > 14%

CÁC NHÓM THUỐC TRỊ LOÃNG XƯƠNG �Nhóm Biphosphonate: phổ biến nhất �Các thuốc điều hòa thụ thể Estrogen �Calcitonin �Liệu pháp hormon thay thế �Có thể phối hợp nhiều thuốc

Nhóm Calcitonin ( TB, TTM, dạng xịt) �Là nội tiết tố điều hòa sự chuyển hóa calci và ức chế hormon tuyến cận giáp. �Tăng nguy cơ ung thư nếu dùng lâu dài. �Đặc biệt có hiệu quả trong các bệnh đau cột sống liên quan đến loãng xương.

NHÓM BIPHOSPHONATE �Cách dùng: mỗi tuần, mỗi năm �Dạng uống, dạng tiêm truyền tĩnh mạch �Dạng uống chiếm đa số Tác dụng phụ thường gặp: �Kích thích đường tiêu hóa, trào ngược dạ dày thực quản, tăng huyết áp �Sốt, run cơ, đau nhức xương khớp ( dạng truyền) �Hoại tử xương hàm dưới ( 1/100 000)

KHẮC PHỤC NHƯỢC ĐIỂM CỦA BIPHOSPHONATE DẠNG UỐNG : ACLASTA �Truyền 1 năm 1 lần �Đủ liều �Tăng tuân thủ điều trị �Tăng hiệu quả điều trị �Chi phí đắt

QUY TRÌNH SỬ DỤNG ACLASTA: Kiểm tra trước khi truyền : �Dấu hiệu sinh tồn. �Tiền sử dị ứng thuốc. �Ure, creatinine, ALT, AST, ion đồ, Canxi máu. �ECG, X Quang Ngực. �Có thể cho siêu âm tim, khám răng.

QUY TRÌNH SỬ DỤNG ACLASTA: Ø Trước truyền 1 – 2 ngày: �Bổ sung canxi �Uống nhiều nước ( khoảng 2 lít/ ngày) hoặc truyền tĩnh mạch Na. Cl 0. 9% Ø Ngày truyền � Thuốc như trên + NSAIDS hoặc Paracetamol �Theo dõi phản ứng tại chổ tiêm và đáp ứng toàn thân Ø Sau truyền 1 – 3 ngày �Tiếp tục bổ sung canxi và bù nước.

KẾT LUẬN Ø Bệnh loãng xương gây ra những hậu quả nghiêm trọng về thể chất, tài chính và tâm lý Ø Cần phải phòng ngừa loãng trước khi bất kỳ xương nào bị gãy để tránh tàn tật, tử vong ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của bệnh nhân Ø Đo mật độ xương bằng DEXA là chính xác nhất. Ø Có nhiều lựa chọn điều trị loãng xương Ø Bệnh nhân có gãy xương do loãng xương sau khi điều trị gãy xương cần phải điều trị loãng xương cho bệnh nhân

CÁM ƠN QUÝ ĐỒNG NGHIỆP!