Lobbing uwarunkowania prawne metody i techniki jak skutecznie
Lobbing – uwarunkowania prawne, metody i techniki – jak skutecznie realizować swoje cele i interesy dr Małgorzata Molęda-Zdziech Szkoła Główna Handlowa w Warszawie Seminarium: Lobbing na rzecz bibliotek dr Małgorzata Molęda-Zdziech, SGH, Warszawa, 23. 06. 2008
Plan prezentacji I. Czym jest lobbing - Lobbing jako forma komunikacji (slajdy 3 -17) 1. Aktorzy lobbingowi – kto uprawia lobbing ? (slajd 6 -7) 2. Decydenci – wobec kogo prowadzone są działania lobbingowe ? (slajd 8) 3. Cele działań lobbingowych – co chcemy osiągnąć? (slajd 9) 4. Metody i techniki: techniki komunikowania; lobbing bezpośredni i lobbing pośredni (slajd 11 -17) II. Wizerunek lobbingu w Polsce oraz regulacje prawne i etyczne lobbingu w Polsce i na świecie (slajdy 18 -26) 1. Regulacje prawne i samoregulacje środowiskowe w świecie (tabela) 2. Prawne ramy działalności lobbingowej w Polsce – teoria i praktyka III. Strategie lobbingowe- jak skutecznie osiągać zamierzone cele ? (27 -29) 1. Lobbing ofensywny 2. Lobbing defensywny 3. Co decyduje o skutecznym lobbingu? Polecana literatura (slajd 30) dr Małgorzata Molęda-Zdziech, SGH, 23. 06. 2008 2
I. Czym jest lobbing? (1) n Definicja szeroka: zjawisko społeczno -politycznoekonomiczne (np. lobbing parlamentarny/legislacyjny, społeczny, gospodarczy, kulturowy) n Definicja wąska: technika komunikowania, narzędzie wywierania wpływu dr Małgorzata Molęda-Zdziech, SGH, 23. 06. 2008 3
Lobbing – jako proces komunikowania (2) Nadawca ► przekaz ► odbiorca Grupa interesu ► cel ► decydenci n Kto? Co? Do kogo? Kiedy? Jakiego użył kanału (środków)? Z jakim efektem? (wg. H. Laswella) dr Małgorzata Molęda-Zdziech, SGH, 23. 06. 2008 4
DEFINICJE (3) Polska: Działalność lobbingowa „każde działanie prowadzone metodami prawnie dozwolonymi zmierzające do wywarcia wpływu na organy władzy publicznej w procesie stanowienia prawa”. Za: Ustawa o działalności lobbingowej w procesie stanowienia prawa, 7 lipca 2005) USA: lobbysta jako „ osobę, która utrzymywała więcej niż jeden kontakt lobbingowy w Kongresie i spędza więcej niż 20% czasu na zajęciach związanych z działalnością lobbingową (badania, prezentacje, zebrania itp. ) Za: Lobbying Disclosure Act, 1 stycznia 1996 dr Małgorzata Molęda-Zdziech, SGH, 23. 06. 2008 5
1. Aktorzy - kto prowadzi działalność lobbingową? (4) 1. Prowadzący lobbing we własnym imieniu: 2. Działający na zlecenie: n Różne grupy interesów (org. biznesu, związki zawodowe, NGO, stowarzyszenia); n Rząd i jego agendy; n Massmedia i dziennikarze; n Kręgi opiniotwórcze i liderzy opinii publicznej § n n Profesjonalne agencje lobbingowe Niektóre agencje public relations Niezależni lobbyści (zwykle byli politycy i parlamentarzyści) dr Małgorzata Molęda-Zdziech, SGH, 23. 06. 2008 6
Zawodowi lobbyści w Polsce, Polska – od 2003, Stowarzyszenie USA i w UE (5) Profesjonalnych Lobbystów w n Polsce (www. splp. pl)- 6 firm CEC Government Relations, Unilob, EPPA, EPC, Profile Public Affairs, Impress Art PR&Lobying n USA – 32890 lobbystów (w 2005 r), od 1979, American League of Lobbyists (www. alldc. org) n Forum UE – w Brukseli ok. 500 firm lobbingowych, od 1997 SEAP (www. seap. be) lobbystów ok. 17 tysięcy dr Małgorzata Molęda-Zdziech, SGH, 23. 06. 2008 7
2. Decydenci – wobec kogo prowadzone są działania lobbingowe ? (6) n n Decydenci władz lokalnych Decydenci władz centralnych Decydenci instytucji europejskich Decydenci instytucji międzynarodowych dr Małgorzata Molęda-Zdziech, SGH, 23. 06. 2008 8
3. Cele działań lobbingowych – co chcemy osiągnąć? (7) Projekt nowych rozwiązań prawnych, czy zmian w istniejących, np. w ustawach: n n n Ustawa o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej Ustawa o bibliotekach Ustawa o egzemplarzu obowiązkowym Ustawa o ochronie zabytków Rozporządzenie w sprawie wywozu zabytków Za: http: //www. bn. org. pl/index. php? id=6 Wpływanie na opinię publiczną: cel: zmiana wizerunku, zbudowanie pozytywnego wizerunku dr Małgorzata Molęda-Zdziech, SGH, 23. 06. 2008 9
Kontekst komunikacji biblioteki z otoczeniem (8) n Ustawodawcy: n Pracownicy i partnerzy: - Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa bibliotekarze, pracownicy informacji Kulturowego naukowej, pracownicy naukowi - Parlament (Sejmowa Komisja Kultury i zajmujący się bibliotekoznawstwem i Środków Przekazu; informacją naukową; Senacka Komisja Kultury i Środków Biblioteka Narodowa; Przekazu), Instytut Książki; czytelnicy (opinia - stowarzyszenia – eksperci wobec ww. publiczna) Grupy interesu: - Polskie Towarzystwo Wydawców Książek - Stowarzyszenie Księgarzy Polskich n Dostarczyciele sprzętu i kapitału: - Krajowa Rada Biblioteczna - Konferencja Dyrektorów Wojewódzkich ALEPH Polska, Bibliotek Publicznych Konsorcjum WAKO-FORSTER-VARIA; - Konferencja Dyrektorów Bibliotek Akademickich Szkół Polskich banki, - Rada do Spraw Narodowego Zasobu Bibliotecznego - Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich - Wydawnictwa - stowarzyszenia europejskie (np. EBLIDA) - media masowe i branżowe dr Małgorzata Molęda-Zdziech, SGH, 23. 06. 2008 10
4. METODY I TECHNIKI KOMUNIKOWANIA (1) n Public Relations n Public Affairs (Government Relations) n Lobbing dr Małgorzata Molęda-Zdziech, SGH, 23. 06. 2008 11
Public Relations (2) Opracowywanie strategii komunikacji n Kampanie PR, informacyjne, promocyjne n Kontakty z mediami (konferencje prasowe, briefiengi) n Monitoring mediów n Przygotowywanie materiałów (komunikaty prasowe, zestawy informacyjne, ulotki) n dr Małgorzata Molęda-Zdziech, SGH, 23. 06. 2008 12
Public Affairs (3) n n n Kontakty na szczeblu parlamentarnym oraz w administracji centralnej i lokalnej Opracowywanie strategii działania firm na danym rynku Analizy dziedzin Monitorowanie warunków gospodarczych, działalności legislacyjnej Nawiązywanie kontaktów ze strukturami UE dr Małgorzata Molęda-Zdziech, SGH, 23. 06. 2008 13
Rodzaje lobbingu (kryterium : adresaci działań) (4) n Lobbing bezpośredni Grupa interesu/stowarzyszenie → decydenci n Lobbing pośredni stowarzyszenie → opinia publiczna → decydenci dr Małgorzata Molęda-Zdziech, SGH, 23. 06. 2008 14
Lobbing bezpośredni - metody (5) n n n Osobiste spotkania (twarzą w twarz) Rozmowy telefoniczne Przygotowanie argumentacji, materiałów informacyjnych, prezentacji, przykładów z innych rynków Organizowanie spotkań, konferencji Wysyłki informacji prasowych dr Małgorzata Molęda-Zdziech, SGH, 23. 06. 2008 15
Lobbing pośredni - „grassroots lobbying”(6) Konferencje, targi n Kampanie informacyjne n Bojkoty n Manifestacje n Mailingi n Petycje n e-lobbing (cyberlobbying) n dr Małgorzata Molęda-Zdziech, SGH, 23. 06. 2008 16
e-lobbing (cyberlobbying) (7) Lobbing za pośrednictwem sieci W USA: Lobbing polityczny (np. fund raising w sieci; kampanie wyborcze – FAQvoter. com, vote. com) W POLSCE: portale tematyczne poświęcone m. in. lobbingowi: np. www. epr. pl, www. lobbying-europe. com, www. proto. pl, www. piar. pl ; EBIB – platforma cyfrowa Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich www. ebib. info dr Małgorzata Molęda-Zdziech, SGH, 23. 06. 2008 17
II. Wizerunek lobbingu w Polsce (1) (wg. CBOS, luty 2003, Polacy o korupcji, lobbingu i „kupowaniu” ustaw, BS/37/2003) dr Małgorzata Molęda-Zdziech, SGH, 23. 06. 2008 18
Wizerunek lobbingu w Polsce (2) (wg. CBOS, Korupcja, nepotyzm, nieuczciwy lobbing, styczeń 2004, BS/2/2004) dr Małgorzata Molęda-Zdziech, SGH, 23. 06. 2008 19
Sytuacja lobbystów w Stanach Zjednoczonych, Australii i Kanadzie oraz krajach europejskich (3) Kraj Regulacja ustawowa Obowiązek rejestracji w Parlamencie Stowarzyszenia lobbystów Kodeks etyczny lobbystów Australia Nie Tylko lobbyści wobec rządu, a nie w parlamencie; tak w Ministerstwie Stanu, istnieją dwa poufne rejestry: Rejestr Powszechny służy do rejestrowania lobbystów mających klientelę australijską, Rejestr Specjalny - do rejestrowania lobbystów obsługujących klientelę zagraniczną. Kanada Tak , od 1988 r. Tak tak Stany Zjednoczone Tak, od 1946 r. , znowelizowana w 1996 r. tak, bardzo Szczegółowy kwestionariusz, ok. 40 stron informacji Americain League of Lobbyists tak Dania brak Tak Francja brak Brak AFCL – Association des Conseils en Lobbying et Affaires Publiques tak Litwa Tak, z 27 czerwca 2000 r. , I nowelizacja 8 maja 2001 r. Tak Brak brak Niemcy brak Tak, od 1972 r. , w Bundestagu, ale Brak dla lobbystów, ale częściowy, dotyczy tylko federacji (a nie istnieją dla stowarzyszeń, pojedynczych firm czy konsultantówfederacji, mających status lobbystów) dr Małgorzata Molęda-Zdziech, SGH, organizacji lobbingowych 23. 06. 2008 brak 20
Sytuacja lobbystów w krajach europejskich (4) Kraj Regulacja ustawowa Obowiązek rejestracji w Parlamencie Stowarzyszenia lobbystów Kodeks etyczny lobbystów Polska Ustawa o działalności lobbingowej w procesie stanowienia prawa z 7 lipca 2005 roku tak, zawodowych lobbystów tak, Stowarzyszenie Profesjonalnych Lobbystów w Polsce tak Włochy brak, ale we Włoszech obowiązuje ograniczony wstęp do biblioteki parlamentarnej brak Wielka Brytania brak Tak APPC – Association of Professional Political Consultants tak Parlament Europejski (PE) ** brak - obecnie tworzone nowe rozwiązanie rejestracyjne w ramach Europejskiej Inicjatywy na rzecz Przejrzystości Tak, kilka, np. SEAP Society of European Public Affairs, EPACA tak dr Małgorzata Molęda-Zdziech, SGH, 23. 06. 2008 21
Prawne podstawy do działalności lobbingowej i rzeczniczej w Polce (5) n n n Konstytucja RP (art. 61, 63) Ustawa „Prawo o stowarzyszeniach” 1989 roku Dz. U Nr 20, poz. 104). Ustawa prawo o zgromadzeniach, Dz. U. z 1990, Nr 51, poz. 297 Ustawa o dostępie do informacji publicznej, Dz. U. z 2001, Nr 112, poz. 1198 Ustawa o działalności lobbingowej w procesie stanowienia prawa z 2005, Dz. U Nr 169, poz. 1414 dr Małgorzata Molęda-Zdziech, SGH, 23. 06. 2008 22
Zasady jawności działalności lobbingowej procesie stanowienia prawa (6) Projekty ustaw: Rada Ministrów – program prac legislacyjnych dotyczący projektów ustaw – co 6 miesięcy ↓ RM przekazuje program niezwłocznie do Sejmu RP ↓ q q q Sejm RP może zorganizować wysłuchanie publiczne w sprawie projektu ustawy może wziąć w nim udział m. in. lobbysta, który zgłosił zainteresowanie pracami nad projektem sposób organizowania przesłuchania ma zostać określony w regulaminie Sejmu RP ↓ Sejm RP, Senat RP – czytania dr Małgorzata Molęda-Zdziech, SGH, 23. 06. 2008 23
Zasady jawności działalności lobbingowej w procesie stanowienia prawa (7) Projekty rozporządzeń: Rada Ministrów, premier, ministrowie – program prac legislacyjnych dotyczący projektów rozporządzeń q q q ↓ Podmiot odpowiedzialny za opracowanie rozporządzenia: może przeprowadzić wysłuchanie publiczne w sprawie projektu rozporządzenia i organizuje je we wskazanym przez siebie miejscu sposób organizacji ma zostać określony przez rozporządzenie RM może wziąć w nim udział lobbysta, który na 3 dni przed terminem wysłuchania zgłosi zainteresowanie projektem dr Małgorzata Molęda-Zdziech, SGH, 23. 06. 2008 24
Instytucja wysłuchania publicznego (Ustawa o działalności lobbingowej w procesie stanowienia prawa) (8) Dzięki transparentności i ujednoliceniu zasad uczestnictwa – mogłaby stać się instrumentem uniemożliwiającym dzielenie uczestników procesu konsultacji na: „obiektywnych ekspertów” i „stronniczych lobbystów”. dr Małgorzata Molęda-Zdziech, SGH, 23. 06. 2008 25
Zarejestrowani lobbyści w Polsce (9) n Ogółem w rejestrze MSWi. A: 115 nazwisk lub firm Za: http: //bip. mswia. gov. pl n na stronie Sejmu jedynie 9 nazwisk n W Senacie: 11 nazwisk (stan na 05. 06. 2008, godz. 12. 47) dr Małgorzata Molęda-Zdziech, SGH, 23. 06. 2008 26
III. Strategie lobbingowe (1) n Lobbing ofensywny : strategie ataku, antycypacja problemów n Lobbing defensywny : zachowanie status quo dr Małgorzata Molęda-Zdziech, SGH, 23. 06. 2008 27
LOBBING MIX (2) 20% PRAWA 20% POLITYKI EKONOMII 20% 20% DYPLOMACJI 20% KOMUNIKOWANIA dr Małgorzata Molęda-Zdziech, SGH, 23. 06. 2008 28
Skuteczny lobbing wymaga (3): Wiedzy merytorycznej n Znajomości procesów decyzyjnych n Technik komunikowania (przekonywanie i argumentowanie) n dr Małgorzata Molęda-Zdziech, SGH, 23. 06. 2008 29
Polecana literatura n n n n n K. Jasiecki, M. Molęda-Zdziech, U. Kurczewska, „Lobbing. Sztuka skutecznego wywierania wpływu”, OE, Kraków, II wydanie uzupełnione 2006 M. Molęda-Zdziech, U. Kurczewska, „Lobbing w Unii Europejskiej”, ISP, Warszawa 2002 R. van Schendelen, „Machiavelli w Brukseli”, GJW Sopot 2006 M. Clamen, „Lobbing i jego sekrety”, Felberg, Warszawa, 2005 E. Wnuk-Lipiński, „Świat międzyepoki. Globalizacja, demokracja, państwo narodowe”, Znak, Kraków 2004 „Obciążeni polityką. Posłowie i partie”, pod red. W. Wesołowskiego, Wyd. IFi. S PAN, Warszawa 2001 „Polityka i Sejm. Formowanie się elity politycznej”, pod red. W. Wesołowskiego i B. Post, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 1998 K. Gadowska, „Zjawisko klientelizmu polityczno-ekonomicznego”, Wyd. UJ, Kraków 2002 Paul Levinson „Miękkie ostrze. Naturalna historia i przyszłość rewolucji informacyjnej. ”, Muza, Warszawa 1999 dr Małgorzata Molęda-Zdziech, SGH, 23. 06. 2008 30
- Slides: 30