LME ARACINDA BULUNMASI GEREKEN NTELKLER GEERLK VE KULLANILILIK

ÖLÇME ARACINDA BULUNMASI GEREKEN NİTELİKLER – GEÇERLİK VE KULLANIŞLILIK Dr. Ayşegül Altun

İçerik § Geçerlik § § Kapsam Geçerliği Kullanışlılık

Kapsam Geçerliği § Kapsam geçerliği için testin hazırlanması aşamasında; § Bir bütün olarak test ders konuları ve hedeflerinin yeterli bir örneklemini vermelidir. § Sorular hedeflere dengeli olarak dağıtılmalıdır

Kapsam Geçerliği § Kapsam geçerliği için sadece konu alanını düşünmek eksik kalır. Aynı zamanda hangi düşünme süreçlerini ölçeceğimizi de belirlememiz gerekir.

Kapsam Geçerliği § Hangi konunun ölçüldüğünden çok hangi düşünme sürecinin ölçüldüğü daha önemlidir. Bu düzeylerin farkında olunarak soru yazan bir öğretmen öğrenci gelişimini artırması açısından daha başarılı olması beklenir. (Berberoğlu, 2007).

Kapsam Geçerliği § Bir ölçme aracının kapsam geçerliğine sahip olup olmadığını belirlerken ise § Uzman görüşü alınabilir § Belirtke tablosu hazırlanır

Kapsam Geçerliği

Belirtke tablosu § Kapsam/düşünme becerileri boyutlarının tasarlanmasında iki önemli gerekçe vardır: § § Sınıf içi testlerin geçerliliğini sağlamak için önemli bir araç olmalarıdır. Böyle bir tablo ayada liste öğretmenin ders içerisinde hangi öğrenme çıktılarına ağırlık vereceğini gösterir. Öğretmenlere hangi soru formatının kullanılması gerektiği konusunda ipucu verir. (Berberoğlu, 2007).

§ Bloom’un taksonomisi

İçerik § Bloom’un Taksonomisi § 1. Hatırlama § 2. Anlama § 3. Uygulama § 4. Analiz § 5. Değerlendirme § 6. Yaratma

1. Hatırlama § Öğrenilenlerin geri çağrıldığı bilişsel alanın en temelinde yer alan basamaktır. Bir kavramın tanınması, adının söylenmesi, başka dilde karşılığının söylenmesi vb. § Büyük ölçüde ezber olmakla birlikte hatırlama için öğrenme olması gerekir.

1. Hatırlama § Örnek Soru Kalıpları: Neye denir? Nedir? Kim? Ne zaman? Nerede? Hangisi? ……. § Kazanımlar: Hatırlama, gösterildiğinde ne olduğunu söyleme, listeleme, eşleştirme, sembol okuma, istenildiğinde ne olduğunu yazma, olgu bilgisi, sıralama yada sırasını söyleme, sınıflama, kategorileri yazma, metotları bilme, prensipleri yazma, bir kavramın anlamını yazma § (Başol, 2015; s. 29 -33)

1. Hatırlama- Örnekler § Hipertansiyon nedir? § Hiper tansiyonun belirtileri nelerdir? § Ölçme nedir? § (Başol, 2015; s. 29 -33)

2. Anlama § Bireyler bu basamakta açıklama yapar, bir konuyu kendi sözcükleriyle ifade eder ve örnekler verir, farklı sözcüklerle ifade edilen bilgileri tanır, bilgiyi anlamını bozmadan yeniden düzenler. § Örnek Soru Kalıpları: Neden? Niçin: ? Örnek verin. Özetleyin…. § Kazanımlar: Kendi cümleleriyle ifade etme (çevirme), içeriğe bağlı kalarak sonucu tahmin etme (öteleme), kendi cümleleriyle yeni bir düzende sunma veya kendi örneklerini verme (yorumlama), çizerek gösterme, § (Atılgan, Kan, Doğan, 2014; s. 90 ve Başol, 2015; s. 2933)

2. Anlama - Örnekler § Hiper tansiyon belirtilerine uygun örnekler verin. § Güvenirliği artırmak için alınabilecek önlemlere örnekler verin. § (Başol, 2015; s. 29 -33)

3. Uygulama § Bu basamakta öğrendiği bilgileri yeni bir durumda uygulanması, yeni bir problemle karşılaştığında bu problemi çözebilmesi gerekir. § Bu basamakta ölçülen bilgiyi transfer etmesi gerekir. § Bu basamaktaki davranışları ölçmek için daima yeni bir problem durumu verilmelidir. § (Atılgan, Kan, Doğan, 2014; s. 92)

3. Uygulama • Örnek Soru Kalıpları: çözünüz, bulunuz, yapınız, nasıl yapılır? , açıklayın. • Kazanımlar: Çözme, yapma, açıklama, uygulama, gösterme, karar verme, sunma, öğretme, gösterme ve kullanma, geliştirme • (Başol, 2015; s. 29 -33)

3. Uygulama- Örnekler A sınıfındaki öğrencilerin tutum ölçeğinden aldığı puanın ortalaması 37, 6, standart sapması 4, 8’dir. B sınıfındaki öğrencilerin ortalaması ise 41. 2 ve standart sapması 7. 7’dir. Buna göre A sınıfındaki öğrencinin 35 puanına karşılık gelen B sınıfındaki puan değeri YAKLAŞIK kaç olur? A) 37 B) 36, 5 C) 36 D) 35, 5 E) 3, 5

3. Uygulama- Örnekler Maksimum olası puanın 20 olduğu bir sınavın aritmetik ortalaması 18 standart sapması 2 olarak bulunmuştur. Buna göre puanların dağılımı hakkında ne söylenebilir? (Başol, 2015; s. 29 -33)

4. Analiz • Analiz basamağında bütünü parçalara ayırma esastır. Hem içerik hem de biçimsel yönden çözümlenmesidir. • Bütünün ilişkiler kurularak nasıl bir araya getirildiğinin belirlenmesi. • (Atılgan, Kan, Doğan, 2014; s. 92 -93)

4. Analiz • • • Örnek Soru Kalıpları: Nedenlerini bulunuz. Sonuçları neler olabilir açıklayınız…. . Kazanımlar: Bir bütünün öğelerini tanıma ve sınıflama, ilişkilerin belirlenmesi, bir bütünü parçalara ayırma ( deneyleri, makaleleri vb), biçimsel ve içerik olarak bütünü bir araya getiren, düzenleyen kuralları ortaya çıkarma (Atılgan, Kan, Doğan, 2014; s. 92 -93)

4. Analiz- Örnekler • Hava kirliliğinin nedenlerini açıklayınız? • Hipertansiyon belirtileri ile benzerlik gösteren başka hastalıklar nelerdir? • Aşağıda verilen işlemlerin hangisinde değerlendirme öğeleri bir arada bulunmaktadır? • A) Ali yazılı sınavdan 5 sorunun üçünü yaparak 60 aldı • B) Baha yıl sonu ortalaması düşük olduğu için sınıfta kaldı • C) Ceylan sınavda yaptığı her bir sorudan 10’ar puan aldı • D) En az 65 alması gereken Bilge 70 alarak sınıfı geçti. • (Atılgan, Kan, Doğan, 2014; s. 90 ve Başol, 2015; s. 29 -33)

5. Değerlendirme • Bir ürün yada materyal kalitesi, standartlara uygunluğunun belli ölçütlere göre sorgulanması, yargıda bulunulması. • Hem niceliksel hem de nitelikse olarak ölçütlerle karşılaştırıp yargıya varma • Örnek Soru Kalıpları: …. . dış ölçütlere göre değerlendirin. …. . iç ölçütlere göre değerlendirin. • (Atılgan, Kan, Doğan, 2014; s. 90 ve Başol, 2015; s. 29 -33)

5. Değerlendirme • Kazanımlar: kendi içinde tutarlılık, mantıksal kurgu, yararlı olmasının, ekonomik vb olmasının değerlendirilmesi, konuyu olumlu ve olumsuz yönleriyle ele alma, toplumsal açıdan, ekonomik açıdan ele alma, yorumla, teşhis etme, kritik etme, hatalı yönlerini bulma • (Başol, 2015; s. 29 -33)

5. Değerlendirme- Örnekler Bir testin sahip olması gereken niteliklerden geçerlik, güvenirlik ve kullanışlılık dikkate alındığında ölçme araçlarından hangisi diğerlerine göre daha niteliklidir? A) Kısa yanıtlı testler B) Yazılı sınavlar C) Sözlü sınavlar D) Çoktan seçmeli testler E) Ödev ve projeler (Atılgan, Kan, Doğan, 2014; s. 96)

5. Değerlendirme- Örnekler • ……. şikayetiyle gelen hastaya ………tetkikler yapılmış…… tansısı konularak ……tedavisi uygulanmıştır. Tanıyı nasıl doğrularsınız? • Aşağıda sunulan araştırma metodolojisi bölümünü araştırma yöntem ve ilkelerine uygunluk bakımından değerlendiriniz. • (Başol, 2015; s. 29 -33)

6. Yaratma • Elindekileri kullanarak yeni bir ürün ortaya koyar. Sadece ürün değil süreç de önemlidir. • Ürün yeni ve özgün olmalıdır. • Ölçülmesi zordur. Bu düzeydeki davranışları değerlendirilirken ürünün öğrenciye ait olup olmadığı ve ürünün özgün olup olmadığı dikkate alınabilir. • (Atılgan, Kan, Doğan, 2014; s. 96)

6. Yaratma • Örnek Soru Kalıpları: Verilenleri kullanarak oluşturunuz. ……konuda bir proje hazırlayın, hikaye, şiir yazın, , bir çalışma planı hazırlayın, beste yapın, …. amaçla…. . alanında test geliştirin • Kazanımlar: planlama, organize etme, oluşturma, yorumlayarak tasarlama, ortaya çıkarma, hipotez kurma, çözüm yolu önerme, model kurma • (Atılgan, Kan, Doğan, 2014; s. 92 -93 ve Başol, 2015; s. 29 -33)

6. Yaratma- Örnekler • Çok su içme, sık idrara çıkma, ağız kuruluğu belirtileri ile seyreden hastalığın teşhisi için neler yapılmalıdır? Neler önerirsiniz? • Kendi alanınızda bir test hazırlayın. • Alternatif ölçme ve değerlendirme yöntemlerinin kullanıldığı üç öğrenme senaryosu geliştirin. • (Başol, 2015; s. 29 -33)

Güvenirlikle geçerlik arasındaki ilişki • Güvenirlik arttıkça geçerlik de artar. • Güvenirliği etkileyen her şey geçerliği de etkiler. • Bir test güvenilir değilse geçerli de olmaz ancak güvenilir olup geçerli olmayabilir

Kullanışlılık • Ölçme aracının kullanılışlığı ölçme aracının hazırlanmasının, uygulanmasının ve de puanlanmasının ekonomik ve pratik olmasıdır • Kullanışlılık geçerlik ve güvenirliği artırıcı yönde olmalıdır.

Kullanışlılık • • Ekonomi Hazırlama Süresi Uygulama Süresi Hazırlayıcı ve Uygulayıcıların nitelikleri Cevaplayacakların nitelikleri Uygulama kolaylıkları Puanlama kolaylıkları

Kaynakça • Atılgan, H. , Kan, A. & Doğan, N. (2014). Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme. Anı Yayıncılık, Ankara • Berberoğlu, G. (2007). Sınıf içi Ölçme ve Değerlendirme Teknikleri, Morpa, Ankara • Başol, G. (2015). Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme. Pegem Akademi(3. Baskı), Ankara

Kaynakça • • • Tekin, H. (1991). Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme. Yargı Yayınları(22. Baskı), Ankara. Turgut, F. (1988). Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme. Saydam Matbaacılık (6. Baskı), Ankara. Özçelik, D. A. (1982). Okullarda Ölçme ve Değerlendirme. ÜSYM Yayınları, Ankara.