LKOKULLARDA SERBEST ETKNLKLER Hazrlayan Prof Dr Mehmet GLTEKN

İLKOKULLARDA SERBEST ETKİNLİKLER Hazırlayan Prof. Dr. Mehmet GÜLTEKİN

TANIM VE KAPSAM u m u l op t z ü n m a ü m n a z Gü lu t n s u e r serb rini zo e l k i l n or y ı l etki ı k

TANIM VE KAPSAM Bireysel ve toplumsal gelişmişlik Serbest zaman etkinlikleri Yaşam kalitesi

NEDEN SERBEST EKİNLİKLER? olan k e c e il b re ti iş ğ e d ı n rı Çoğu insan, hayatla tadır. k a m n a ll u k l e z ü g şi li e serbest zamanı, g

NEDEN SERBEST ETKİNLİKLER? an dilimi, m a z t s e b r e s b ü y ü k t ü r. ci eğrisinde a e r h a ü s d z m e a k ş a t y r Bir olarak dö ık ş la k a y n e ind iş zaman dilim m rü n ö n a s in ir b , 80 yıllık e r ö g irken a n ın le r il la k t e r ş a k d a n r a Av ru p a s t zaman ola t s e b r e s i im n dil %32’lik zama da n ı n a s n i t n e ’d e k e y i k r ü T n a r Bu o a d ı r. d n ı r a v i c 0 4 %

NEDEN SERBEST ETKİNLİKLER? ın r a l n a m a z t s s e r be n a y a l p a k r e yü k y ü b ı, r s a a d m a l ı k k u a r b ı b a d a r n t ıl a Yaş am a l t s a r , ı s a m ır. t p ı y a k n a d bo ş a h a r ca n ı ç s al a m u l p o t m e h h e m bir e ys e l l er , k i l n i k t e t s e b n s er a l a r e y a d a s ır a d ı n a m y a r n ı g n o ı r s p a l l i k ıl m İl ko ku e c n e l ğ e as ı ı m n a a m m l ı a z k a n r ı e l b i r t ıl a r a n a l t s a o k u l da g e çi r n ı r a l ma n a z t s ır. e d b a r t k e s a i m k r e u t t k ş i l u el o l m e ye t iş k in t r i b i l m e a çı s ı n da n ö n.

NEDEN SERBEST ETKİNLİKLER? q Türkiye, olimpiyatlarda niçin beklenen performansı göstermiyor? q Olimpiyatlarda yarışacak düzeyde yetenekli olan çocukların erken yaşta keşfedilmesini sağlayacak bir politika var mı?

NEDEN SERBEST ETKİNLİKLER? q Okullarda uyuşturucu madde kullanımının artması bize neyi göstermektedir?

NEDEN SERBEST ETKİNLİKLER? q Öğrencilerimiz zil çalınca neden çok mutlu oluyor? q Çocuklarımızı okuldan kaçıran ne? q Çocuklarımızın neden psikolojisi bozuluyor?

NEDEN SERBEST ETKİNLİKLER? İlgiler zamanla değişebilir; ancak serbest etkinlikler dersi, çocukların kendilerini tanıması, yeteneklerini ve ilgilerini keşfetmesi ve geliştirmesi, değer eğitimi, sosyal beceri eğitimi, problem çözme becerisi gibi bir çok kazanımın gerçekleştirilmesinin yanı sıra, ileride çocuğun mesleki seçiminde bile etkisi olabilecek önemli bir fırsat olarak görülmelidir.

NEDEN SERBEST ETKİNLİKLER? Gelişmiş ülkelerdeki uygulamalar: q Akademik çevrelerden gelen dönütler ile öğrencilerin zorunlu ders yükünü hafifletmek, q Öğrencilere okulu daha çok sevdirmek, q İstek ve yetenekleri doğrultusunda etkinlikler yapmalarına imkan vermek amacıyla programlara eklenmiştir.

NEDEN SERBEST ETKİNLİKLER? q Japonya’da her öğrenci ilköğretim 4. sınıftan itibaren en az bir ders dışı etkinlik seçmek zorundadır. Bunun yanı sıra, bütün öğrenciler, zorunlu dersler bittikten sonra günlük iki saat seçtiği ders dışı etkinlikle ilgili okulda çalışmak zorundadır. q Amerika’da okullarda ders dışı etkinlikler okul yaşamının bir parçası haline gelmiştir ve özel okullar bu etkinliklerle okullarının reklamlarını yapmaktadırlar.

NEDEN SERBEST ETKİNLİKLER? Etkinlikler sürecinde öğrencilerin farklı ortamlarda bulunmalarını sağlayarak sosyal yaşam becerilerini geliştirmek ve kişilik gelişimine yönelik olarak yarışmalar, oyunlar, sanatsal ve kültürel etkinlikler aracılığıyla da günümüz yaşam koşullarında topluma donanımlı bireyler kazandırmak hedeflenmiştir (MEB, 2010).

NEDEN SERBEST ETKİNLİKLER? 2010 -2011 öğretim yılındaki düzenlemeyle ilköğretimin ilk beş yılında seçmeli dersler, “serbest etkinlikler” olarak ele alınmıştır. q Serbest etkinlikler, 1. sınıfta 4; 2. 3. sınıflarda haftada 2 saat olarak programda yer almaktadır. q “Serbest Etkinlik saatinde deneme sınavları, sınavlara hazırlık ve telafi eğitimi kesinlikle yapılmayacaktır. Beden eğitimi, müzik ve görsel sanatlar derslerinin olduğu günlerde serbest etkinlik uygulamalarının yapılmamasına özen gösterilmelidir”

Norm NEDEN SERBEST ETKİNLİKLER? İlköğretim sürecinin özellikle ilk yılları kişilik gelişimi ve karakter oluşumu açısından oldukça önemlidir. Çocuğun kendini güvende hissetmesi, psikolojik ve sosyal gelişimini etkilemektedir. Bu nedenle öğrencilerin serbest etkinlik saatlerinde sosyal paylaşım içinde bulunmaları sağlanırken aynı zamanda dostluk, arkadaşlık, yardımseverlik, adalet, sorumluluk, sevgi, nezaket, sabır, hoşgörü, empati, dürüstlük vb. değerleri de kazanmaları sağlanır Çocuklar insani ve ahlaki değerleri, doğruyu, yanlışı, iyiyi, kötüyü sosyal çevrede öğrenirken aynı zamanda kişilik özellikleri de şekillenmektedir.

NEDEN SERBEST ETKİNLİKLER? Serbest Etkinlikler Dersi öğretici ve eğlendirici uygulamalar yoluyla öğrencilerin: Okulda kendilerini rahat ifade edebilmelerini, güvende hissetmelerini, daha mutlu olmalarını sağlamak Diğer öğrencilerle etkileşimlerini sosyalleşmelerine yardımcı olmak artırarak Zihinsel, fiziksel, sosyal ve kültürel gelişimlerine katkı sağlamak Yeteneklerini ortaya çıkarabilmek Kendilerini sağlamak tanıma imkânı elde etmelerini

NEDEN SERBEST ETKİNLİKLER? Serbest Etkinlikler Dersi Okula yönelik olumlu tutum geliştirme Okul ortamında kendini rahat hissetme Sosyal yaşam becerilerinin geliştirilmesi Kişilik gelişimini destekleme

SERBEST ETKİNLİKLER NASIL GERÇEKLEŞTİRİLMELİDİR? Serbest etkinlikler saatinde, okul ve çevrenin şartları ile öğrencilerin bireysel özellikleri ve ihtiyaçları dikkate alınarak; Sosyal, kültürel ve eğitici faaliyet olarak; folklor, müsamere, konser, müzik, monolog, diyalog, grup tartışmaları, drama, güzel konuşmayazma, kitap okuma, dinleme, sergi düzenleme, gezi-gözlem, inceleme, bilmece, bulmaca, atışma, sayışma, şarkı ve türkü söyleme, sanat etkinlikleri, spor, duygu ve düşüncelerini ifade etme, oyun, film izleme, bahçe etkinlikleri, bitki ve hayvan yetiştirme ile tarım dersleri ve buna benzer etkinlikler uygulanır.

SERBEST ETKİNLİKLER NASIL GERÇEKLEŞTİRİLMELİDİR? Öğretmenlerin çoğu, SERBEST ETKİNLİKLERE ilişkin öğrenci kazanımları açısından olumlu görüş belirtmelerine karşın yine bu öğretmenlerin kendileri ile çelişen uygulamalar gerçekleştirdikleri söylenebilir. Özellikle diğer derslerde tamamlayamadıkları konuları bu ders saatinde tamamlama fırsatı buldukları anlaşılmaktadır.

SERBEST ETKİNLİKLER NASIL GERÇEKLEŞTİRİLMELİDİR? Serbest etkinlikleri uygulanması sürecinde bu kapsamda yapılan araştırmalara katılan öğretmenlerin de vurguladığı şu sorunlarda göz ardı edilmemelidir ; ü yeterli materyalin olmaması, ü sınıfların fiziki koşulları, ü bu etkinliklerin sağlıklı bir şekilde yapılabileceği okul bahçesi, spor salonu, özel yetenek salonları, kütüphane ve okuma salonu vb. ortamların sınırlılığı, ü sınıfların kalabalık olması, ü belli bir öğretim programının ve ü öğretmenlerin örnek etkinlikleri bulabilecekleri bir kılavuz kitap olmaması

SERBEST ETKİNLİKLER NASIL GERÇEKLEŞTİRİLMELİDİR? Öğretmenler öğrencilerde q q q q q sosyal beceri geliştirmek için: Çarşı, pazar gibi alışveriş ortamlarına girerek bütçe oluşturma, Kaliteli ve uygun fiyatlı ürünü seçme, Tüketici haklarını bilme konularında onlara yardımcı olabilir. Çevrenin imkanları ölçüsünde sebze meyve yetiştirme, balık tutma vb. faaliyetler. Yaşanılan çevreyi düzenleme, Bölgenin gelir kaynağı olan meslekleri tanıtma, Trafik ve ev kazalarından korunma gibi etkinlikler öğrenci seviyesine uygun olarak yaptırılabilinir. Anne ve babalar sınıfa davet edilerek meslekleri ve çalışmaları hakkında öğrenciler bilgilendirilebilinir. Kurum ve kuruluşlara ziyaretler düzenlenebilir.

SERBEST ETKİNLİKLER NASIL GERÇEKLEŞTİRİLMELİDİR? Serbest etkinlik saatlerinde öğrencilerin yönelik: q Kitap okuma q Drama q Film izleme q Yarışma q Oyun q Gezi ve gözlem q Spor, sanat etkinlikleri vb. yapılabilir. kişilik gelişimine

SERBEST ETKİNLİKLER NASIL GERÇEKLEŞTİRİLMELİDİR? Öğrencilerin ihtiyaçları doğrultusunda yönelik: özel yetenekleri geliştirmeye q Bir hikayeyi, bir kitabı sınıfça okuma ve bunu canlandırma, anlatılan olayı resimleme vb etkinlikler yapılabilir. q Öğrencilerin yabancı dildeki ses ve kelimelerin aşinalığını artırmak amacıyla sınıf seviyesinde şarkı söyleme, oyun oynama, drama, vb etkinlikler yapılabilir. q Müzik, resim ve sporla ilgili faaliyetlerde bulunabilir.

SERBEST ETKİNLİKLER NASIL GERÇEKLEŞTİRİLMELİDİR? Öğrencilerin zihinsel becerilerini geliştirmeye yönelik: q Satranç turnuvaları q Yarışmalar q Bulmacalar q Oyunlar, q Şenlikler q Şiir ve müzik dinletileri vb. düzenlenebilir

SERBEST ETKİNLİKLER NASIL GERÇEKLEŞTİRİLMELİDİR? Sosyal, kültürel ve eğitici etkinlik olarak: q q q q q Folklor Konser Müzik Monolog Diyalog Grup tartışmaları Güzel konuşma-yazma Kitap okuma Sergi düzenleme q q q q q Gezi-gözlem İnceleme Bilmece, bulmaca, atışma, sayışma, şarkı Türkü söyleme Soru sorma, cevap verme Duygu ve düşüncelerini ifade etme, Oyun Film izleme Bahçe etkinlikleri Bitki ve hayvan yetiştirme vb. etkinlikler

ÖNERİLER q Serbest Etkinlikler Uygulamaları dersinde öğretmenlerin diğer derslere takviye ya da soru çözme gibi amaca uygun olmayan etkinliklere yer verilmemesi konusunda kararlı olunmalıdır. q Serbest Etkinlikler Uygulamaları içeriğin belirlenmesinde öğrencilerin ilgi yetenek ve istekleri temel alınmalıdır. Bu kapsamda sınıflarda bu dersi alan öğrencilerin görüşleri alınmalıdır. q Serbest Etkinlikler Uygulamalarına ilişkin olarak zümre öğretmenler sınıf ve okul kapsamında gerçekleştirilecek örnek etkinlikler planlamalı. Aylık, dönemlik, yıllık planlar geliştirilerek rastlantılardan kurtarılabilir.

ÖNERİLER q Okul müdürlerince bu planların gerçekleştirilmesi konusunda titizlik gösterilmeli. Bu dersin yürütülmesi ile ilgili olarak okul yönetimleri bir kontrol sistemi geliştirmelidir. q Öğretmenler Serbest Etkinlikler Uygulamaları sırasında gezi ve müze ziyaretleri gibi öğrencileri hem sosyal hem de bilişsel olarak geliştirici daha farklı etkinliklere yer vermelidir. q Serbest Etkinlik derslerinde etkinlikler gerçekleştirilirken zümre öğretmenleriyle iş birliği yapılmalıdır. q Okullarda serbest etkinlik uygulamalarına ayrılan derslerin ortak bir zamanda yapılması sağlanmalıdır.

ÖNERİLER Öğretmenler q Öğretmenler uygulamalar öncesi araç ve gereçleri sağlama konusunda özenli davranmalıdır. q Öğrencilerin zevk alması ve öğrenci seviyesine uygun etkinlikler esastır. q Öğretmenler SEU sırasında gezi ve müze ziyaretleri gibi öğrencileri hem sosyal hem de bilişsel olarak geliştirici daha kapsamlı etkinliklere yer verilmelidir. q Resmi yazışmalar için süre iyi değerlendirilmeli ve bir B planı bulundurulmalı.

ÖNERİLER Okul yönetimi q Okul yönetimi ve aileler sürece dahil edilmeli (okul ortamı veya araç-gereç) q Yerel anlamda yapılan sosyal etkinlikler (festival, panayır, sergi, spor müsabakaları) takip edilebilir. q Yapılan çalışmalar bayramlarda, yılsonu gösterilerinde sunulmalıdır. q Sınıfta yapılan etkinlikler, çevreyle de paylaşılmalıdır. q Okul bu sayede entelektüel kültür kazandırılan yer olabilir.

ÖNERİLER Diğer q Unutulmaya yüz tutmuş kültürümüze uygun oyun ve oyuncaklar sürece dahil edilebilir. q Diğer dersleri de destekler nitelikte etkinlikler akademik başarıyı da olumlu etkileyecektir (fen dersi için atombala, bilim insanlarının hayatlarının canlandırılması, matematiksel kavramların şarkılarla veya okul dışı etkinliklerde kullanımı v. b). q Olabildiğince düşünmeye yönlendirici etkinliklere ağırlık verilmelidir. q Eğitim fakültelerindeki öğretmen adayları ile çalışılabilir.