Lista Pozitive e Produkteve pr mbrojtjn e bimve

„Lista Pozitive e Produkteve për mbrojtjën e bimëve (PMB) që lejohen të përdoren në bujqësinë biologjike dhe skema regjstrimit të tyre në Shqipëri“ Prof. Ass. Dr. Enver Isufi. Agronom i Mbrojtjes së Bimëve në Institutin e Bujqësisë Biologjike, Durrës www. ibb. al Cel. 068 586 72 72 .

Pse Listë pozitive për PMB-t ? Pse quhet e tillë ? Quhet listë pozitive se inputet që përdoren në bujqësinë biologjike vlerësohen pozitive, praktikat që përdoren në këtë bujqësi vlerësohen si“ Praktika të Mira Bujqësore“. Historiku bujqësisë është historiku i vetë teknologjisë përshfirë edhe inputet. Inputet kanë krijuar vetë sistemet dhe standartet e bujqësisë dhe ushqimit.

Sistemet e bujqësisë Më shekuj janë zhvilluar disa sisteme bujqësie, por më të rëndësishmit janë: • Bujqësia naturale • Bujqësia biodinamike • Bujqësia me inpute të ulta • Bujqësia intensive/ konvencionale/zakonshme • Bujqësia integruar • Bujqësia Biologjike/Ekologjike/Organike

Cfar quajmë “Sistem Bujqësie” dhe si kanë evoluar ato ? “Sistemi bujqësisë është tërësia e praktikave bujqësore që zbatohen për të realizuar produktet bujqësore e blektorale”

” Sistemet e bujqësisë dallohen nga njëri tjetri nga llojet dhe cilësia e bazës materiale që përdorin dhe nga qëndrimi që ato mbajnë ndaj mjedisit” • Sistemet e bujqësisë kanë karakter historik dhe kombëtar. Në vende të ndryshme dominon njëri ose tjetri sistem. Tabela dhe skica mëposhtme jep përmbledhur ecurinë e sistemeve të bujqësisë dhe prirjet e tyrë si në botë edhe në Shqipëri.

Sitemet kryesore të bujqësisë Bujqësia Biologjike (Organike, Ekologjike) Bujqësia Natyrale Bujqësia Integruar (ndërthurur) Bujqësia Konvencionale (Zakonshme)

Bujqësia bio: bujqësia e barzpeshuar

Industria, burimi mrekullive dhe tragjedive njerzore gjithashtu.

Ngordhja zogjëve nga insekticidet e forta përdorur kundra mijëve të arave , Maliq, Korçë , viti 1993 •

Periudhat e kohës Karakteristikat kryesore të bujqësisë botërore në çdo periudhe historikedhe prirjet • 1945 -1960 Përdorimi jo shumë inpute, por cilësia shumë e dobët, për mbrojtjen e bimëve dhe mjedisin , metodat agronomike nuk zbatohen drejt 1960 -1970 Intensifikimi dhe fitimi moto kryesore, shtohen, plehrat kimike, pesticidet, farërat e hibride, përdorim pa kriter të tokës, nuk respektohen mirë masat agronomike. Shfaqet resistenca e sëmundjeve dhe insekteve, parazitët e rinj dalin në plan të parë , mjedisi rëndohet nga mbetjet kimike.

1970 -1980 Fillojnë reformat teknike dhe shkencore për • 1980 -1990 të moderuar cilësinë e inputeve. Hartohen teknologji, direktiva e rregulla për zbatimin e teknologjive , cilësia e inputeve përmirsohet Revolucion në përmirsimin e cilësisë së inputeve, mjedisi vendoset në qëndër të veprimtarisë prodhuese, bujqësia integruar dominon, Bujqësia Bio bëhet veprimtari e fuqishme botërore. Eshtë në zbatim sistemi Euro GAP (Euro Good Agriculture Practices) 1990 e në Bujqësia Integruar dhe ajo Biologjike janë prioritet i BE-s Rregullat për regjistrimin e vazhdim Inputeve janë tepër të forta, . Sistemi Euro. GAP mer emrin Global GAP sepse zbatohen gjërësisht

• 20102020 Bujqësia Integruar dhe Biologjike janë prioritet e komunitetit. Cilësia e ushqimeve në plan të parë. Rregullat për regjistrimin e Inputeve tepër të forta, . Sistemi Euro. GAP mer emrin Global GAP, Certifikimi i te gjitha hallkave të prodhimit dhe përpunimit zgjerohet. Certifikimi bio, çertifikimi i sistemit Eurogap (Prodhimi Integruar (IP) dhe Mbrojtja Integruar e Bimeve (IPM) HACCP etj Cilësia e inputeve në plan të parë sepse tek imputet varet fati tokës, ushqimit, mjedisit.

Mbetjet e kimikateve në mollë sipas sistemeve të prodhimit. (vizualizimi perceptimin praktik) Molla konvencionale Molla Integruar Molla Bio

Dosjet e regjistrimit të pesticideve (shembull vizualizimi: kërkesat në rritje) 1960 -1975 1976 -1985 1986 -2015

Ngordhja zogjëve nga insekticidet e forta përdorur kundra mijëve, Maliq, 1993 •

Hapat e bujq. Bio në Shqipëri • Bujqësia bio në Shqipëri filloi në vitin 1997, kur u themelua Shoqata e parë e Bujqësisë Organike (SHBO) • Si aktorë kryesor në bujqësinë biologjike janë • Shoqata Bioadria (2005) • Instituti Bujq. Bio në Durrës (2009) • Trupa çertifikimit Albinspekt (2006) • Shoqata e Marketingut (2010) • Prodhues privat dhe trupa të tjera çertifikimit • Ligji bujq. Bio, 2004 • Plani kombëtar i veprimit bujq. Bio (2007 ) • Komisioni shteteror i bujqësisë biologjike në Ministrin ë e Bujqësisë. Esht ë gati drafti ri i ligjit bujq. bio që do harmonizoi regulloren e re të • BE-s Nr. 834/2007

Aktorët kryesor në Bujqësinë biologjike Instituti Bujqësisë Biologjike (2009) Kerkim dhe këshillime, trajnime botime, projekte Shoqata e Prodhuesëve të produkteve biologjike(2005) Trupa çertifikimit. (2006). E akreditua nga Qeveria Shqiptare dhe disa trupa Europiane. Në listën e BE-s Shoqata Marketingut. marketing dhe promovim të produkteve biologjike dhe tipike shqiptare (2010)

Elementët e një produkti të PMB-ve • 1. Efekti i pranueshëm ekonomikisht si kufizues i dëmit nga parazitët. ( me fjalë të tjera ti mbajë parazitët nën nivelin e dëmit ekonomik) • 2 -Toksicitet të ulët nën kufirin e pranuar shkencërisht ndaj: shëndetit human, të kafshëve dhe gjallesave të tjera dhe mjedsit si uji, toka, ajrin etj • Me rezistencë të menaxhueshme

Dosjet e regjistrimit të pesticideve (shembull vizualizimi: kërkesat në rritje) 1960 -1975 1976 -1985 1986 -2010

Procedura e miratimit regjistrimit inputeve per bujqësinë bio në Francë Prodhuesit dhe Tregëtarët Studimet toksikologjike dhe mjedisore Studimet për pranimin e dosjes Studimet për efektivitetin e produktit, bëjnë propozimet Vendimarrja nga Komisioni Ministrisë së Bujqësisë Regjistrimi Mospranimi Studimi vazhdon Dosja kthehet

Institucionet që bëjnë regjistrimin e produketve PMB-ve në Listën e Pozitive për tu përdorur në bujqësinë biologjike

Skema regjistrimit të inputeve për në Listën Pozitive për bujqësinë biologjike Tregtari sjell kërkesën në Komision për regjistrim 2 Kontrollohet edhe lista e regjistrimit të Ministrisë së Bujqësisë 3 Bëhet pranimi i dosjes në komision 4 Fillon kotrollimi dokumentacionit ( dosja, prospektet, interneti, mënyra prodhimit, përbërësit dhe kryesore lënda vepruese) 5 Vendimarrja komisionit: „Po“= botohet në broshuren e listës s inputve pozitive Nëse „Jo“- dosja kthehet tregëtarit që e ka sjellë 6 1

Grupet e PMB-ve të regjistruara ne Listën Pozitive shqiptare • Produktet me bazë bakri ( 4 -5 formulime) • Produkte me bazë squfuri ( 4 -5 formulime) • Produkte me bazë bakteriesh (Grupi Bacilus sp) 5 formulime • Produktet me bazë kërpudhash • Produkte me bazë virusesh( formulimi Madex) • Produkte me bazë bimore(produkte botanike) • Feromonet për qellime monitorimi • Feromonet për qellime mbrojtje (feromonet çorirntuese të çiftëzimit )