Lfi var saltfiskur er lfi n Neti run

Lífið var saltfiskur – er lífið nú Netið? Þróun á lífsstíl íslenskra unglinga Sólveig Jakobsdóttir Kennaraháskóla Íslands Erindi flutt á málþingi Heilsugæslunnar í Reykjavík 1. nóv. 2005

Efni • Þjóðfélagsbreytingar og lífsstíll • Netnotkun íslenskra unglinga – Þróun í notkun – Ýmis nýleg einkenni – Ýmis líkamleg og félagsleg vandamál tengd tölvu/netnotkun • Nýting unglinga á heilsufarsupplýsingum (erlent)

Þjóðfélagsbreytingar

Lífið var saltfiskur Fiskveiðikúltúr (og -landbúnaðar)

Iðnbylgjan. .

Þriðja bylgjan – upplýsingabyltingin • “What is inescapably clear, however, whatever we choose to believe, is that we are altering our info-sphere fundamentally. We are not merely de-massifying the Second Wave media, we are adding whole new strata of communication to the social system. The emerging Third Wave info-sphere makes that of the Second Wave era – dominated by its mass media, the post office, and the telephone – seem hopelessly prmitive by contrast. ” (Alvin Toffler, 1980, The Third Wave bls. 183)

Er lífið nú Internet? Mynd fengin frá: http: //enacit 1. epfl. ch/internet. gif

Netnotkun íslenskra unglinga Niðurstöður tveggja rannsókna: Tölvumenning - megindleg (könnun á vef – nær til mörg hundruð ungmenna úr 7. -10. bekk+) Netnotkun – eigindleg (um 80 -100 börn og unglingar á ári, athuganir +stutt viðtöl)

Net-og tölvunotkun (megindleg gögn)

Tölvumenning og tölvunotkun 1998, 2002, 2004 7. -8. bekkur og 9. -10. bekkur öll árin 7. -8. bekkur (7, 9) 1998: 178 (7, 9) 2002: 493 (7, 8) 2004: 202 (8, 0) 9. -10. bekkur (9, 8) 1998: 379 (9, 8) 2002: 304 (9, 8) 2004: 123 (10, 0)

Tölvunotkun af mism. toga eftir ári – % í 9. -10. bekk sem segist nota 2+ tíma á viku;

Tölvunotkun heima (9. -10. b. ) - kynjamunur 9. -10. bekkur Tölvunotkun heima eykst með ári (fylgni marktæk, +0, 241) *Ath. möguleikinn 10+ var það sem hæst var hægt að merkja við 1998 Kynjamunur á tölvunotkun heima í öllum aldushópum og öll árin. Stúlkur hlutfallslega mun fleiri í hópi þeirra sem nota tölvur lítið heima og öfugt – ath. samt hlutfallslega aukningu stúlkna í hópi 21+. . .

Vefnotkun heima (9. -10. bekkur) – tímafjöldi á viku

Netnotkun íslenskra barna og unglinga http: //www. netnot. is (eigindleg gögn)

Netnotkun íslenskra barna og unglinga http: //www. netnot. is Niðurstöður frá 2001, 2002, 2003 og 2005. Áberandi mikil aukning í MSN og bloggi milli 2002 og 2003. Vorið 2005: Heimasíða orðið „norm“: 63 % af 13 -19 ára unglingingum sagðist halda úti bloggsíðum (þar af mun hærra hlutfall stúlkna en pilta (80 vs. 48%) en algengara var að piltar hefðu annars konar heimsíður (17 vs. 0%); Vísbendingar um að stelpur uppfærðu síður sínar reglulegar en piltar. Þátttakendur fylgdust líka með bloggsíðum annarra – (73%) þar af 95% unglingsstúlkna á móti 54% unglingspilta. Í athugunum á þessum aldurshópi sást um helmingur stúlknanna (13 -19 ára) nota bloggsíður.

Netnotkun íslenskra barna og unglinga http: //www. netnot. is Spjall orðið mjög algengt: um 60% 13 til 19 ára spjallaði daglega eða því sem næst og 30% sjaldnar (og nýttu þá aðallega MSN, en einnig Skype, IRC, eða aðrar leiðir). Algengast var að þau segðust halda sambandi við um 6 -10 einstaklinga sem þau spjölluð reglulega við (37% af þeim sem svöruðu). Töluvert algengt var að þátttakendur tækju þátt í netsamfélögum. Í viðtölum kom fram að um þriðjungur 13 -19 ára sagðist eiga í netsamskiptum við ákveðna hópa sem þau hefðu ekki samskipti við nema á Netinu s. s. (leikja-/tómstunda-/áhugahópa) um margvísleg áhugamál, s. s. leiki (sérstaklega strákarnir), íþróttir, dýr, eða stjórnmál.

Vandamál (megindleg+eigindleg gögn úr tölvumenningarrannsókn)

Vandamál (tölvumenning, 2004) *Líkamleg einkenni 7. -10. bekk: Mest er kvartað yfir augn/höfuðverk en næst koma verkir í öxlum og/eða hálsi, minnst kvartað yfir verkjum í olnboga. Kynjamunur – sjá næstu glæru. *Félagsleg einkenni 7. -10. : *“netfíkn”? - Eyði allt of miklum tíma á Neti, kemur niður á námi, samsk. við vini/fjölsk. **“spilafíkn”? Eyði allt of miklum tíma í spil/leiki í tölvu/á Neti, á erfitt að hætta þó vilji

Vandamál, augnverkur (2004)

Vandamál augnverkur (d. um svör 2004) • ég verð þreitt í augunum • mér verður illt í augunum • orðið þreitt og klæað í augun • Þreyta í augum • sjón • Stundum rauðsprunginn í augunum • 'Eg verð stundum þreittur í augunum þegar ég er búinn að vera lengi í tölvuleiknei

Vandamál, frh. (2004) • Kynjamunur: Stelpur kvarta marktækt meira yfir líkamlegum vandamálum en piltar (4 af 6, allt nema í baki og olnboga/handlegg) • Félagsleg/andleg vandamál: Minna kvartað yfir þeim en líkamlegum en þó er kvartað meira yfir öllum með aldri nema varðandi stríðnivandamál (í tölvusamskiptum). • Kynjamunur: Piltar telja fremur en stúlkur “spilafíkn” vera vandamál (eyða of miklum tíma í spil/leiki – geta ekki hætt þótt þeir vilji).

Vandamál (2002) Líkamleg einkenni: Aukast með aldri nema verkir í olnbogum/handleggjum, sem kvartað er minnst yfir. Mest er kvartað yfir höfuð/augnverk en næst koma verkir í hönd/fingrum. Kynjamunur: Á unglingastigi kvarta fleiri stúlkur yfir verkjum í hönd/fingrum, öxl/hálsi og höfuð/augnverk. Félagsleg/andleg vandamál: Minna kvartað yfir þeim en líkamlegum en þó er kvartað meira yfir öllum með aldri nema varðandi stríðnivandamál (í tölvusamskiptum). Á unglingastigi álíta fleiri stúlkur kynferðislega áreitni vera vandamál en fleiri piltar “spilafíkn” og fjársvik.

Önnur vandamál (2002) • Nokkuð algengt að nemendur töluðu um einhvers konar almenna þreytu eða stirðleika (í 17% svara) oft vegna of langrar setu og/eða syfja eða hugarþreyta sækti að. Til viðbótar í skyldum svörum var talað um vanlíðan, aumingaskap, leti, offitu, hjartaverk og beinverki (1% hvert). Dæmi um svör eru eftirfarandi: • ég verð svo þreitt á að sitja svona lengi • vont að sitja í langan tíma og svo standa upp • þreytu • Styrður • Hugarþreitu • sifja • svefn • mér líður illa ef ég er mikið í tölvum • Oft svimar mig eftir að hafa notað tölvu og finnst mjög vont að horfa beint í ljós.

Önnur vandamál (2002), frh. • Annað umkvörtunarefni sem var nokkuð sláandi (í 12% svara) var rassverkur, sérstaklega á unglingastiginu en í 17 -18% af svörum pilta og stúlkna í opinni spurningu var þetta nefnt. Dæmi um svör: • dofinn rass • maður getur verið aumur í rassinum. • rasskinnunum ekki djók • Eymsli i rass ef sitið er lengi. • kláði í rassi • náladofi í rassi • Þá kvörtuðu nokkrir nemendur einnig yfir kulda, sérstaklega á fingrum eða höndum (í 6% svara), verki í fótum eða fótleggjum, t. d. vegna náladofa (í 6% svara), pirring, skapvonsku eða jafvel geðveiki (í 5% svara), einn og nefndi kvef og annar magaverk.

Unglingar, Netið og upplýsingar tengdar heilsufari Erlendar rannsóknir

Borzekowski & Rickert. (2002). Adolescents, the Internet, and health: issues of access and content. • Rannsökuðu: “fínan” framhaldsskóla (15, 7 meðalaldur, 82% hvítir) vs. “health center” þangað sem ungt fólk úr Harlem leitaði (81% minnihlutahópar, 17, 3 meðalaldur). Meira aðgengi að Neti meðal einstaklinga í fyrra hópnum en mikil nýting Nets var þó í báðum hópum. Enginn munur á hlutfallstölum hvort fólk hefði reynt að finna heilsufarsupplýsingar á Netinu: Mjög hátt hlutfall úr báðum hópum. 43 and 42%. • Af þessum var eftirfarandi hlutfall sem leitaði að upplýsingum um: . . .

Borzekowski & Rickert, frh. • • • • 50% - ýmiss konar sjúkdóma; 37% - megrunarkúra og næringu; 33% - hreysti og líkamsrækt, 27% - kynlíf; 25% - eiturlyfja- og áfengismisnotkun, 18% - geðheilsu 19% - lyf, 13% - ofbeldi meðal unglinga og/eða gengja 8% - tóbak og reykingar, 7% - foreldrahlutverk eða heilsu barna 6% - tilfinningalegt eða líkamlegt ofbeldi 5% - kynferðislegt ofbeldi 3% - stuðningshópa vegna ýmissa sjúkdóma. Gera þarf upplýsingavefi – skiljanlega og aðgengilega fyrir þessa hópa Borzekowski, Dina L. G. og Rickert, Vaughn I. (2002). Adolescents, the Internet, and health: issues of access and content. Í Sandra L. Calvert, Amy B. Jordan og Rodney R. Cocking (Ritstj. ), Children in the digital age: influences of electronic media on development (bls. 71 -82). Westport, Connecticut: Praeger Publishers.

Gray, Klein o. fl. (2005) Netið orðið mjög mikilvægt til að nálgast heilsufarsupplýsingar (unglinar í Bretlandi og BNA 11 -19 ára) Gray, Nicola J. , Klein, Jonathan D. , Noyce, Peter R. , Sesselberg, Tracy S. og Cantrill, Judith A. (2005). Health information-seeking behaviour in adolescence: the place of the internet Social Science & Medicine. 60 (7), 1467 -?

Landers (2003) Varar við að netsíur geti hindrað aðgengi að heilsufarsupplýsingum, vísar í rannsókn styrkta af Henry J. Kaiser Family Foundation. Landers, Susan J. (2003). Internet filters can also block health sites. American Medical News. 46 (3), 25.

Um kosti tölva frh. • hummmm. . . bara allt. . þetta er snilldar tæki. . , hvernig var bara heimurinn. . . skiptirikki!!!!! Stelpa á unglingastigi í landsbyggðarskóla, 2002