Lffrafri ndunarfra Seminar 20 9 04 Sonja Baldursdttir
Líffærafræði öndunarfæra Seminar 20. 9. 04 Sonja Baldursdóttir
Öndunarfæri Flutningshluti: Loftskiptahluti: • • • • Munnur eða nef/sinusar Pharynx (kok) Larynx (barki) Trachea (barki) Main bronchi Branch bronchi Small bronchi Bronchioles Terminal bronchiole Respiratory bronchioles (1) Alveolar duct (2 -11) Alveolar sacs (5 -6) alveoli
Nef og sinusar • Sýndarlagskipt, bifhærð stuðlaþekja • Goblet frumur = slímmyndandi frumur
Sinusar • Ethmoidal sinusar eru mjög litlir við fæðingu en opnast inn í nefhol undir concha sup. og med. um 15 ára aldur • Frontal sinusar eru ekki til staðar við fæðingu en opnast undir concha med. við 20 ára aldur • Maxillaris sinusar eru mjög litlir við fæðingu en opnast undir concha med. við 12 -15 ára aldur • Sinus sphenoidalis er ekki til staðar við fæðingu en opnast posterosuperiort við conchu sup. á aldrinum 12 -20 ára
Pharynx • Nasopharynx er klætt bifhærðri stuðlaþekju eins og í nefinu en niðri í oropharynx tekur við lagskipt flöguþekja • Lateralt báðu megin opnast kokhlustin inn í pharynx sem myndar samgang við miðeyrað • Háls og nefkirtlar
Trachea • Klædd sýndarlagskiptri, bifhærði stuðlaþekju með goblet frumum • Umlukin 15 - 20 brjóskskeifum sem lokast að aftan með bandvef og sléttvöðvafrumum • Greinist í hægri og vinstri höfuðberkju í hæð við sternal angle • Hægri höfuðberkjan er styttri, víðari og lóðréttari en sú vinstri • Vinstri höfuðberkjan er lengri og liggur undir aortubogann og framan við esophagus og aortu
Lungu • Hilus: – Höfuðberkjur – Bronchial æðar – Pulmonary æðar – Vessaæðar – Taugar • Utan um hilus er s. k. pleural sleeve þar sem pleura visceralis og parietalis renna saman
Lungu • Hægra lunga skiptist í 3 loba en vinstra lungað í 2 loba • Hægra lungað er stærra og þyngra en það vinstra • Hægra lungað er styttra og breiðara vegna þess að þindin er hærra hægra megin og hjartað og pericardium bunga meira til vinstri
Blóðrás lungna • Frá truncus pulmonalis greinist ein a. Pulmonalis til hvors lunga. Þær fylgja svo berkjunum og greinast með þeim innan lungnanna þar til þær enda í háræðaneti. Blóðið sem þær flytja er súrefnissnautt. • Tvær vv. Pulmonalis flytja súrefnisríkt blóð frá hvoru lunga til vinstri gáttar hjartans. Þessar æðar eiga uppruna í háræðum innan lungnanna sem renna saman í stærri æðar óháð greiningum berkjanna og arterianna. • AA. Bronchiales liggja með berkjunum og flytja súrefnisríkt blóð til að næra berkjurnar, lungnaparenchymið og pleura visceralis.
Vessaæðakerfi lungna • Superficial lymphatic plexus – Liggur undir pleura visceralis – Vessi frá lungnaparenchymi og pleura visceralis – Drenerast inn í hilar eitla • Deep lymphatic plexus – Í submucosu berkjanna og peribronchial bandvef – Aðallega vessi frá berkjutrénu – Drenerast inn í pulmonary eitla sem liggja meðfram lobar berkjunum en heldur síðan áfram í vessaæðum meðfram berkjunum sem enda í hilar eitlum • Vessi frá báðum plexusunum drenerast frá hilar eitlum til sup. og inf. tracheobronchial eitla við greininguna á trachea en vessinn frá þeim endar svo í mótum v. subclavia og jugularis interna • Vessi frá lobus inf. vi. lunga endar að miklu leyti í tracheobronchial eitlunum hæ. m.
Ítaugun • Parasympatískir taugaþræðir frá N. Vagus: – bronchoconstrictor – vasodilator – secremotor • Sympatískir taugaþræðir frá truncus sympatíkus b. m. : – bronchodilator – vasoconstrictor – hamla secretion
Loftskiptahluti lungna • Respiratory bronchiolur eru klæddar bifhærðri teningslaga þekju en þekjan breytist í flatt epiþel í alveolar duct • Veggir alveola eru klæddir af typu 1 og 2 pneumocytum • Typu 1 pneumocytar: – Þunnar frumur sem leyfa loftskipti • Typu 2 pneumocytar: – Kringlóttar frumur – Mynda surfactant
- Slides: 12