levsel Tabakalama Kuram levsel Tabakalama Kuram Sosyal Tabakalamaya
İşlevsel Tabakalaşma Kuramı
İşlevsel Tabakalaşma Kuramı • Sosyal Tabakalaşmaya işlevselci yaklaşımın temsilcileri, toplumun mevcut sistem ve alt sistemlerinin toplumun devamlılığını korumaya çalıştıklarını vurgularlar. Tabakalaşma sistemi de eğitim, aile gibi toplumun devamlılığını sağlayan bir alt sistemdir. Bu bağlamda, tabakalaşma sisteminin toplumun devamlılığında ve dengesini korumada nasıl bir öneme sahip olduğunu araştırır.
İşlevsel Tabakalaşma Kuramı • Parsons’ın “The Structure of Social Action” (Sosyal Eylemin Yapısı) adlı eseri Pareto, Durkheim, Weber ve Marshall’ın görüşlerinin bir sentezidir. Parsons’a göre, klasik ekonomistlerde olduğu gibi, birey serbest rekabetçi ortamda çıkarlarını maksimize etmek için hareketini rasyonel olarak seçebilmektedir (Lidz, 2003). • Parsons’a göre, “bir sosyal sistem iki veya daha fazla aktör arasında sosyokültürel düzeyde, herhangi bir etkileşim süreci tarafından genelleştirilmiş bir sistemdir (Parsons and Smelser, 1971: 11). Parsons için etkileşimler kurumsallaştığında, sosyal sistemin varlığndan söz edilebilir.
İşlevsel Tabakalaşma Kuramı • İşlevsel tabakalaşma kuramı temsilcilerinden Parsons’a göre, tabakalaşma tüm toplumlarda yaşamsal bir işlevi yerine getirmektedir ve bu nedenle kaçınılmazdır. • Parsons’ın teorisinde fonksiyon kavramının özel bir önemi vardır. Parsons, herhangi yaşayan sistemin fonksiyonu, sistemin bir ihtiyacını veya ihtiyaçlarını doğrudan karşılayan kompleks aktiviteler olarak tanımlar. Parsons’a göre, fonksiyon kavramı bütün yaşayan sistemler için temeldir.
İşlevsel Tabakalaşma Kuramı • Toplumsal tabakalaşma sıralamasındaki temel kriter, diğerlerinin değeridir. Diğer bir deyişle, tabakalaşma sistemi toplumun merkezi değerlerine doğrudan bağlıdır. Pozisyonlardaki hiyerarşi bir statü sıralamasıdır (Bottero, 2005). • Her toplum kendini devam ettirmek ve işlerliğini korumak gibi temel amaçlarına ancak bireylere farklı görev vererek ulaşabilir. Bu toplumsal görevler toplumdan topluma değişebilmektedir. Diğer önemli olan bir nokta da her toplumda bireylerin yerine getirdiği değişik görevler eşdeğer değildir. Hangi görevlerin daha önemli olduğuna uygun olarak hiyerarşik bir düzen ortaya çıkar. Buna bağlı olarak bireylerin kendi aralarında bir farklılaşma yaratır. • Özetle her toplumsal işlevlerini önemine göre sıralar.
İşlevsel Tabakalaşma Kuramı • Eleştiriler • Parsons’ın toplumsal tabakalaşma anlayışı bazı yönlerden eleştirilmektedir. Parsons toplumsal tabakalaşmanın toplumun bütünleşmesi açısından katkısını değerlendirirken, toplumsal tabakalaşmanın yarattığı dinamizme yer vermemiştir. Tabakalaşmayı değerler sistemi temelinde ele alması da eleştirilmektedir.
Kaynaklar • David B. Grusky (ed. ) (2008), Social Stratification: Class, Race and Gender in Sociological Perspective, Colorado: Westview Press • Bottero, W. (2005) Stratification: Social Divison and Inequality, Londan and New York: Routledge. • Lidz, V. (2003) “T. Parsons” içinde G. Ritzer (ed. ) The Blackwell Companion to Major Classical Social Theorists. Malden, MA: Blackwell Publishing. • Parsons T. and Smelser, N. (1971) Some Congruences Between Economics and Sociological Theory içinde F. E. Kata (Ed. ) Contemporary Theory.
Kaynaklar • Mills, C. W. (1956), Power Elite. Oxford University Press.
- Slides: 8