LEVEN NA DE DOOD Overzicht I Deemstering van

LEVEN NA DE DOOD

Overzicht • I. Deemstering van de dood en het hiernamaalsgeloof • II. Verlangens en vermoedens omtrent leven over de dood heen • III. Dood en hiernamaals in de religies • IV. Reïncarnatiegeloof • V. Christelijk verrijzenisgeloof

I. Deemstering van de dood en het hiernamaalsgeloof in het westen • Hedendaagse druk op hiernamaalsgeloof – secularisering • God (= basis van geloof in leven na de dood) op de achtergrond • mens op de voorgrond: belang van hier en nu – hiernamaalsgeloof als ‘opium’ (Marx), ‘wishful thinking’, projectie (Feuerbach) – overheersing positief wetenschapsmodel • leven na de dood kan niet bewezen worden; empirische evidentie van aftakeling bij de dood • onhoudbaarheid van materialistische beelden

II. Verlangens en vermoedens omtrent leven over de dood heen • menselijk handelen steunt vaak op het aannemen van een bestaan na de dood: – liefde – ethiek • verlangen naar onsterfelijkheid: beelden en symbolen in de menselijke cultuur

• Lifton: vijf manieren om onsterfelijkheid te beleven: – sociobiologisch – creatief – in de natuur – in religie – in ervaring van transcendentie

III. Dood en hiernamaals in de religies 3. 1 De dood als oorsprong van de religie – Religie als antwoord op angst voor de dood • Epicurus (4 de-3 de eeuw v. Chr. ) • D. Hume, Natural History of Religion (1755) • H. Bergson , Les deux sources de la morale et de la religion (1932): reactie op besef (eigen aan menselijke intelligentie) van eindigheid • Mircea Eliade: yoga als een ervaring van de eeuwigheid – Religie ontstaan uit verering helden en voorouders • Euhemerus (4 de-3 de eeuw v. Chr. ) • H. Spencer (19 de eeuw)

3. 2 Symboliek van dood en hiernamaals in de religie visie op dood en hiernamaals speelt een grote rol in het geheel van een religie – verband met algemeen levensbeschouwelijk kader – verband met ethisch systeem (bv. garantie dat wie goed leeft daar uiteindelijk ook voor beloond zal worden) – overgangsrituelen (als sterven tot een nieuw leven) – begrafenisrituelen – sociale functie van contacten met overledenen – religieuze ervaring: vorm van (sterven aan het ik) en voorbereiding op leven na de dood

atheïstisch humanisme joods kerkhof islam, laatste oordeel (19 de eeuw) 7 hemelse sferen, Geschiedenis van Mohammed (11 de E)

IV. Reïncarnatiegeloof • Reïncarnatiegeloof: – overtuiging dat er iets in de mens is dat na diens dood op aarde terugkeert – verschillende vormen – geen eenduidig begrip • Oosters reïncarnatiegeloof – samsara: kringloop van leven, sterven en hergeboorte – karma bepaalt wijze van hergeboorte – verlossing als loslaten van alle verlangens en zo ontsnappen aan het rad van wedergeboorte

samsara

• Westers reïncarnatiegeloof – G. E. Lessing (Die Erziehung des Menschengeslechts), theosofie (H. Blavatsky), antroposofie (R. Steiner), New Age R. Steiner (1861 -1925) G. E. Lessing (1729 -1781) – nieuw leven = nieuwe kans – altijd hogere bestaansniveaus – doel: zelfrealisatie H. P. Blavatsky (1831 -1891)

oosterse cyclische reïncarnatiegedachte die zich ent op westerse lineaire vooruitgangsdenken

V. Christelijk verrijzenisgeloof 5. 1 Motieven voor het verrijzenisgeloof – geloof in een scheppende, liefhebbende God • Iemand die je liefheeft, laat je niet in de steek • als God het leven heeft geschapen, laat Hij dat niet vernietigen door de dood – Jezus’ opwekking uit de dood • geen reanimatie, wel herschepping tot nieuwe bestaanswijze • evangelies weven geschiedenis en geloof door elkaar

5. 2 Hoezo? – Verrijzenis van het lichaam • geen zuiver materialisme, noch zuiver spiritualisme • ‘verheerlijkt’ lichaam – ‘Hemel’ • voltooiing van de concrete mens in de gemeenschap met God • overstijgen van tijd en ruimte • relaties die op aarde ontstaan (door ons lichaam) worden vervolmaakt

– ‘Hel’ • evangelische beelden zijn niet beschrijvend maar wel waarschuwend bedoeld: belang van ommekeer (beelden in de geschiedenis wel misbruikt) • reële mogelijkheid van de mens om zich af te keren van de liefde - ‘Een nieuwe hemel en een nieuwe aarde’ • ‘laatste oordeel’: gerechtigheid heeft het laatste woord • christenen streven reeds nu gerechtigheid na: geloof in de verrijzenis van Christus vraagt Hem na te volgen

VI. Verschilpunten tussen verrijzenisgeloof en oosters reïncarnatiegeloof Verrijzenisgeloof Reïncarnatiegeloof Visie op geschiedenis Lineair Menselijk leven uniek en onherhaalbaar Cyclisch Eeuwige kringloop van leven en sterven Mensvisie Mens als unieke, onverbrekelijke eenheid tussen lichaam en geest Dualisme: lichaam als vervangbaar omhulsel Visie op menselijke bijdrage in het eigen heil Leven na de dood als onverdiende, goddelijke gave Mens bepaalt zijn eigen leven na de dood door daden tijdens het leven (karma), heil is eigen verantwoordelijkheid