letmelerde Kurulu Yeri Seimi letme Biliminin Temel Kavramlar

İşletmelerde Kuruluş Yeri Seçimi İşletme Biliminin Temel Kavramları

İşletmelerde Kuruluş Yeri Seçimi • Kuruluş yeri seçimi, işletme faaliyetlerini uzun dönemde etkileyen önemli bir karardır. • Bu nedenle öncelikle kuruluş çalışmaları, çeşitli kriterlre göre değerlendirilmeli ve alternatifler arasından en iyi olan seçilmelidir.

KURULUŞ ÇALIŞMALARININ DEĞERLENDİRİLMESİ • Kuruluş yeri çalışmalarını değerlendirme ölçütleri aşağıdaki gibi sayılabilir: – Verimlilik (Prodüktivite) – İktisadilik (Ekonomiklik) – Karlılık (Rantabilite) – Etkenlik (Efficiency) – Etkililik (Effectiveness)

DEĞERLENDİRME ÖLÇÜTLERİ • Verimlilik = Çıktı / Girdi • Verimlilik, iktisadilik prensibinin alt prensibi olan tutumluluk ile doğrudan ilişkilidir. • Verimlilik, fiziksel birimlerin ele alındığı bir ölçüttür.

DEĞERLENDİRME ÖLÇÜTLERİ • Toplam Verimlilik = Üretim sonucunda elde edilen fiziksel çıktı / Üretim sonucunda elde edilen fiziksel girdi • Kısmi Verimlilik = Bir üretim faktörüne göre hesaplanır. • Örn: İşgücü verimliliği = ürün miktarı / kullanılan işgücü saati

DEĞERLENDİRME ÖLÇÜTLERİ • Ekonomiklik (İktisadilik) = Satış Geliri / Maliyetler • Ekonomiklik, iktisadilik prensibinin tutumluluk ve talebe dönüklük alt dallarının ikisi ile de ilişkilidir. • Bunun yanı sıra, verimlilik ölçütü ile de ilişkilidir.

DEĞERLENDİRME ÖLÇÜTLERİ • Karlılık (Rantabilite) = Kar / Sermaye • Kuruluş araştırmalarında ve diğer faaliyet dönemlerinde kullanılır. • İşletmeye getirilen sermayenin verimliliğini ifade eder.

DEĞERLENDİRME ÖLÇÜTLERİ • Etkenlik (Efficiency): Girdilerin verimlilik derecesini ölçer. • Etkenlik = St. Değer / Fiili Değer >= 1 olması beklenir. • Etkililik (Effectiveness): Amaçlara ulaşma derecesi • Etkililik = Fiili Değer (gerçekleşen çıktı) / St. Değer

KURULUŞ ARAŞTIRMALARI 1. Ekonomik Araştırmalar 1. Piyasa Etüdü ve Talep Tahmini 2. Kuruluş Yeri Seçimi 3. Kapasite Seçimi 2. Teknik Araştırmalar 3. Mali Araştırmalar 4. Yasal Araştırmalar

1. EKONOMİK ARAŞTIRMALAR • İşletmenin ekonomik anlamda yapılabilir olup olmadığını inceler • 3 kısımdan oluşur: – Piyasa Etüdü ve Talep Tahmini – Kuruluş Yeri Seçimi – Kapasite Seçimi

1. EKONOMİK ARAŞTIRMALAR • • 1. 1. Piyasa Etüdü ve Talep Tahmini: mal ve hizmetlerin miktar ve nitelikleri tüketici sayısı, tüketicilerin beklentileri satın alma güç ve arzuları tahmin edilmek istenir. Bunun için gerekli verilerden bazıları: – tüketim, fiyat ve mevsimsel değişiklikler, mal ve hizmetlerin nasıl kullanıldığı, maliyetleri veya ülkenin genel ekonomik durumu, rakiplerin üretimi

1. EKONOMİK ARAŞTIRMALAR 1. 2. Kuruluş Yeri Seçimi: • İşletmenin amaçlarına ulaşmasını en etkin ve verimli biçimde sağlayacak yer • Uzun vadeli, maliyetli ve faaliyetler üzerinde doğrudan etkili bir karar

1. EKONOMİK ARAŞTIRMALAR Kuruluş Yeri Etmenleri Ulaştırma Hammadde Pazar alanı İşgücü Su ve su kaynakları İklim koşulları Sosyal ve kültürel olanaklar Şehir ve bölge yönetimi Vergi, resim, harçlar ve teşvik ödemeleri Enerji kaynakları İşletme dışı artırımlar Jeolojik koşullar

1. EKONOMİK ARAŞTIRMALAR 1. 3. Kapasite Seçimi: • Kapasite: işletmenin üretim faktörlerini en iyi şekilde kullanarak üretim yapabilecekleri nokta. – Teorik Kapasite (Maksimum Kapasite) – Pratik Kapasite (Normal/ Gerçekleştirilebilir Kapasite) – Fiili Kapasite (Gerçekleşen Kapasite) – Optimum Kapasite

1. EKONOMİK ARAŞTIRMALAR 1. 3. Kapasite Seçimi: Pratik Kapasite > Fiili Kapasite Boş Kapasite Pratik Kapasite = Fiili Kapasite Tam Kapasite Pratik Kapasite < Fiili Kapasite Aşırı Kapasite Çalışma Derecesi (Kapasite Kullanım Oranı) = Fiili K. / Pratik K. • Optimum Kapasite = Br başına min sabit ve değişken maliyet • •

1. EKONOMİK ARAŞTIRMALAR 1. 3. Kapasite Seçimi: • Maliyetler dışında kapasite seçimini etkileyen diğer etmenler: – Talep – Teknoloji/ standartlar – Kuruluş yeri (hammadde miktarı) – Finansman – Devletin sınırlama ve destekleri

2. TEKNİK ARAŞTIRMALAR • Kuruluş yerinin inşaata uygunluğu, • Ürün nitelikleri • Üretim yerleşim planı, gerekli makine ve teçhizatların türü, • Çalışan sayısı ve niteliği • Çevre ve güvenlik araştırmaları • Lisans, patent vb haklar

3. MALİ ARAŞTIRMALAR • Kuruluş ve sabit sermaye ihtiyacı • Faaliyetleri sırasındaki fon ihtiyacı • Fon kaynakları: – Özkaynaklar – Yabancı kaynaklar – Otofinansman

4. YASAL ARAŞTIRMALAR • Kurulacak işletmenin hukuki şekli belirlenir. • Kuruluş fikrinden, işletme kurulana kadar gerekli tüm yasal gereklilikler belirlenir.

Yararlanılan Kaynaklar: • Varoğlu D. , D. Tuncer ve D. Y. Ayhan (2007), Genel İşletmecilik Bilgileri, Ankara: Siyasal Kitabevi • Müftüoğlu T. (2003), İşletme Ekonomisi, Ankara: Turhan Kitabevi