LETME KURULU ALIMALARI LETMENN KURULU YER Optimal Kurulu

İŞLETME KURULUŞ ÇALIŞMALARI

İŞLETMENİN KURULUŞ YERİ Optimal Kuruluş Yeri; q işletme amaçlarının en iyi biçimde gerçekleştirilebileceği yer q sanayi işletmesi açısından; malların üretim maliyetleri, tüketim maliyetleri ve işletmenin gelişme olanakları bakımından en ekonomik olan yer İşletme için iyi bir kuruluş yeri seçildiğinde, üretim faktörlerinin istenilen nitelikte, uygun fiyatla ve sürekli olarak tedarik edilebileceği; kaliteli ve ekonomik olarak üretim yapılabileceği, mamullerin pazarlara ekonomik olarak ulaştırılabileceği ve nihayet gerek üretim, gerekse tüketim açısından olanaklarının bulunabileceği bir yer olmalıdır.

İŞLETMENİN KURULUŞ YERİ İşletme için iyi bir kuruluş yeri seçildiğinde, üretim faktörlerinin istenilen nitelikte, uygun fiyatla ve sürekli olarak tedarik edilebileceği; kaliteli ve ekonomik olarak üretim yapılabileceği, mamullerin pazarlara ekonomik olarak ulaştırılabileceği ve nihayet gerek üretim, gerekse tüketim açısından olanaklarının bulunabileceği bir yer olmalıdır.

İŞLETMENİN KURULUŞ YERİ Bir işletme ya da fabrikanın kuruluş yerinin seçiminde; a. Kuruluş bölgesi seçimi b. Kuruluş yöresinin (il, ilçe) seçimi c. Kuruluş noktasının (işletmenin şehrin hangi noktasında kurulacağının) seçimi

KURULUŞ YERİ SEÇİMİNİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER Pazara Yakınlık Küçük ve orta ölçekli işletmelerin kuruluş yerlerinin pazara dönük olması gerekir. Tüm ülkeye mal arz eden işletmeler ise, pazara yakınlık avantajından yararlanmak için ya çeşitli yerlerde şubeler açabilirler; ya da merkezde üreterek dağıtım için bölge depoları veya satış şubeleri kurma yoluna gidebilirler.

KURULUŞ YERİ SEÇİMİNİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER Hammadde, Enerji, İklim ve Su Hammadde ve diğer yardımcı maddeler; sürekli tedarik imkanı sağlama, kalite, fiyat ve lojistik maliyetleri gibi nedenlerle işletmelerin kuruluş yerini seçiminde çok önemli yer tutarlar. Bazı hammaddeler mamul hale geldiğinde ağırlığı azalır; bazıları çabuk bozulma ve çürüme vb. sebeplerle uzak yerlere taşınamazlar. Böyle hammaddeler kullanan işletmeler kaynağa yakın yerlerde kurulurlar. Enerji faktörü, iklim şartları ve su bazı sanayi kolları için kuruluş yeri seçimi için çok önemli olmaktadır.

KURULUŞ YERİ SEÇİMİNİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER İşgücü Emeğe dayalı teknolojiyi seçen işletmeler yeterli sayıda kalifiye işgücünü kolayca tedarik edebilecekleri bölgelere yönelirler. İşgücü arzı ile işletme kuruluş yeri karşılıklı olarak birbirlerini etkilemektedirler. Kalifiye işgücü yüksek maliyetlidir, ama verimliliğinin yüksekliği nedeniyle birim üretim maliyeti düşer; dolayısıyla bu durum işletme için daha avantajlı olur.

KURULUŞ YERİ SEÇİMİNİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER Taşıma Limanlar, demiryolu ve karayolu yakınları vb. gibi yerler sırf ulaşım olanakları ve taşıma kolaylığı nedeniyle pek çok işletme için kuruluş yeri seçiminde ön planda olur.

KURULUŞ YERİ SEÇİMİNİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER Devletin Teşvik ve Sınırlamaları Belirli yerlerde işletme kurulması zorlaştırılabilir ya da kamu yararı için gerekli görülürse tamamen yasaklanabilir. İşletmelere düşük ücretle veya hiç ücret almadan arsa verme, alt yapı tesislerini kurma, belediye vergi ve harçlarında kolaylıklar sağlama, yatırım indirimi (belirli geri kalmış bölgelerde kurulan işletmeler için), gümrük indirimi veya muafiyeti, teşvik kredisi vb. imkanlar sağlama, organize sanayi bölgeleri (OSB’ler) ve sanayi siteleri kurma gibi teşvikler de uygulanabilir.

KURULUŞ YÖRE VE NOKTASINI ETKİLEYEN FAKTÖRLER Bir işletmenin veya fabrikanın kuruluş yeri bölge olarak seçildikten sonra, bu bölge içinde çeşitli il ve ilçe aday kuruluş yerleri olarak belirlenir. Bu aday yöreler arasında toplam maliyetleri minimize eden yöre optimal kuruluş yeri olarak seçilir. Daha sonra, örnek olarak belirli bir yörede bulunan E şehri seçilmekle beraber, şehrin hangi kısmının, hangi arsa veya arazisinin en uygun olduğu kararlaştırılır. Bu yere, işletmecilikte “kuruluş noktası (konumluk yeri)” adı verilir. Ancak, bazen bölge üzerinde durmaksızın doğrudan yöre ve nokta seçimine geçilir.

KURULUŞ YÖRE VE NOKTASINI ETKİLEYEN FAKTÖRLER Geniş anlamda kuruluş yöresi ve noktası seçimini etkileyen faktörler daha çok teknik düzeyde olmakla beraber bunların başlıcaları; İşgücü, hammadde ve enerji, su kaynaklarına yakınlık, alt yapı durumu, ulaşım tesis ve maliyetleri, arsa yapısı ve genişletme imkanları, belediye hizmetleri, nüfus yapısı, ücret düzeyi, arazi, inşaat, giyim, gıda fiyat düzeyleri, eğitim ve meslek durumu, mahalli vergiler ve harçlar.