LETM PROPAGANDA TUTUM DETRME SREC Etkileyici iletiim bir
İLETİŞİM, PROPAGANDA: TUTUM DEĞİŞTİRME SÜRECİ
• Etkileyici iletişim => bir kaynaktan bir hedefe yöneltilen ve tutum ve davranışı değiştirme amacını taşıyan tek yönlü haberleşme. • Propaganda => kişi ya da grupların fikir, tutum ya da davranışlarını etkileme amacına yönelik iletişim
Propagandayı izah eden iki yaklaşım vardır: KLASİK MODERN
MESAJI ÖĞRENME TEZİ • Hovland’ın “mesajı öğrenme tezinin” temelinde psikolojideki “öğrenme kuramı” vardır. • Hovland’a göre=> tutum değişimi bir dizi aşamayı izlemektedir. • Öncelikle verilen mesaja “DİKKAT ETMEMİZ” gerekir. • İkinci olarak => “MESAJI ANLAMALIYIZ”. • Üçüncü olarak => “MESAJI KABUL ETMELİYİZ”. • Bu süreçteki her basamak, kendinden önce gelen aşamanın geçilmiş olmasına bağlıdır. • Mesaj anlaşılmamış ise => kabul edilmeyecektir.
İKNA EDİCİ MESAJ Mesaja dikkat edildi mi? Hayır Evet Mesaj anlaşıldı mı? Hayır Evet Mesaj kabul edildi mi? Hayır Evet TUTUM DEĞİŞİMİ YOK
Tutum değişimi için mesaja dikkat etmek ve anlamak yeterli değildir. Çünkü, kişi mesajın içeriğini kabul etmeyebilir. İkna sürecinde 4 faktör etkilidir: KİME NEYİ NASIL İletiyor? Mesajın KAYNAĞINA ait özellikler MESAJLA ilgili özellikler ORTAMIN özellikleri HEDEFİN özellikleri
BİLİŞSEL TEPKİ TEZİ • Mesajı öğrenme tezinde, ikna sürecinin “nasıl” ve “ne zaman” meydana geldiği anlaşılmaya çalışılmaktaydı. • Bilişsel Tepki Tezi ise => “İnsanlar etkileyici iletişim karşısında tutumlarını NEDEN değiştiriyor? ” sorusuna yanıt bulmaya çalışmıştır. • Yani=> kişi ikna olduğunda devreye giren bilişsel süreçler nedir?
İnsanlar ikna edici bir iletişime maruz kaldıklarında NEYE dikkat ederler? Bilişsel değerlendirmeleri mevcut tutumlarını nasıl etkiler?
İKNA ETMENİN İKİ YOLU • Bilişsel Tepki Tezine göre geliştirilen en etkili kuramlardan biri Richard Petty ve John Cacioppo’nun “AYRINTILANDIRMA OLASILIĞI MODELİ”dir (elaboration -likelihood model). • Bu modelde ileri sürülen şudur: “İkna edici bir iletişime maruz kalan kişi mesajın içindeki bilgiyi ayrıntılı olarak işler; yani dikkatlice analiz eder ve anlamaya çalışır”.
• Modele göre => insanlar mesajın içeriğini dikkatlice düşünmek üzere güdülendiklerinde => ileri sürülen mesajın gücü ve kalitesinden etkilenirler. • Buna, ikna etmede kullanılan MERKEZİ YOL denir. • Yani kişi mesajı dinleme ve mesaj hakkında düşünme yolunu seçiyorsa => ikna “merkezi yoldan” gerçekleşecek demektir. • İnsanlar, mesajın içeriğini analiz edemiyor ya da analiz etmek istemiyorsa => ikna ÇEVRESEL YOLDAN gerçekleşecek emektir.
Dolayısıyla, tutum değişimi “MESAJ ANLAŞILMAMIŞ OLSA BİLE” gerçekleşebilmektedir. Ayrıntılandırma olasılığı modelinin mesajı öğrenme tezinden en büyük FARKI da budur!
İLETİŞİMİN AMACI VE BUNA DİRENME İletişimin 3 farklı amacı ya da sonucu olabilir: Dinleyicide yeni bir tutum geliştirmek Dinleyicide var olan tutumun şiddetini arttırmak Dinleyicinin var olan tutumunu değiştirmek
Bir konu hakkında hiçbir görüşü olmayan bir kişiye yeni bir görüş aşılamak zor değildir çünkü bu kişinin sunulan mesaja direnmesi için bir neden yoktur. Mevcut bir tutumun gücünü arttırmak zordur ama değiştirmek kadar zor değildir. Çünkü yerleşmiş tutumunu değiştirmemek için kişi direnç gösterecektir.
İKNAYA DİRENMENİN 5 YOLU Karşı görüşle propagandanın görüşünü çürütmek Propagandanın görüşünü reddetmek Mesajı çarpıtma (propagandada verilen bilgiyi esas amacından saptırarak bozman, yozlaştırmak) Propagandacıyı reddetmek Kaynağı kötülemek Mantığa bürünme ve diğer savunma mekanizmalarına başvurmak
• Kaynak mesajın etkin olup olmamasında belirler. • Özellikle, mesajı alanın mesajın içeriğini dikkatlice analiz etmek üzere güdülenmediği zamanlarda geçerli olmaktadır.
İNANILIRLIK SAYGINLIK (PRESTİJ)
REKLAMLAR ART NİYETLİ DEĞİL Mİ? PARA KARŞILIĞI REKLAM YAPILIYOR! NASIL ETKİLİ OLABİLİYORLAR? ÇÜNKÜ KAYNAK SEVİLİYOR!!!
HOŞA GİTME / BEĞENME FİZİKSEL GÖRÜNÜŞ ÇEKİCİLİK HOŞLANILIRLIK BENZERLİK
UYKU ETKİSİ • Bazı araştırmalar kaynağın etkisinin kısa süreli olabileceğini öngörmüştür. • Bu ilginç ve önemli olgu “UYKU ETKİSİ” olarak bilinir.
Demek ki => insanlar duyduklarını kaynaklardan bağımsız olarak hatırlayabilmektedirler.
- Slides: 20