LETM FAKLTES GAZETECLK BLM GZT 104 MEDYA EKONOMS
İLETİŞİM FAKÜLTESİ GAZETECİLİK BÖLÜMÜ GZT 104 MEDYA EKONOMİSİ Dr. Öğretim Üyesi Beste Nigar Erdem
Kapitalizmin Tarihsel Bir Çerçevesi: Sanayi Devrimi ile 1929 Dünya Ekonomik Krizi Arasında Gerçekleşen Ekonomik, Politik ve Toplumsal Gelişmeler GZT 104 Medya Ekonomisi Hafta-3
Kapitalizmin Tarihsel Bir Çerçevesi 15 -17. yüzyıl: • Portekiz ve İspanya (coğrafi keşifler/talan) 16 -18. yüzyıl: • Merkantalizm (sömürge yarışı, ticari kapitalizm, İngiltere. Fransa) 18. yüzyıl: • Fizyokrasi (Ticarileşmiş tarım üretimi/Bırakınız yapsınlar) • Adam Smith (manüfaktür üretim, görünmez el, serbest piyasa) 18. Yüzyılın sonları-19. yüzyıl: • Sanayi Devrimi (Adam Smith’in görüşleriyle daha da sistematikleşir)
• 1780’ler-1870’ler: İngiltere liderliğindeki uluslararası ve serbest piyasaya dayalı ekonomik düzen • 1870’ler-1945: Rakip emperyalizm dönemi • İkinci Dünya Savaşı sonrası: ABD hegemonyası
• 1870’lerden itibaren ABD ve Almanya da işin içine girmeye ve küresel piyasalardan gittikçe artan miktarda pay almaya başlamışlardır. ABD, 1873’ten 1914’e kadar önce çelik, sonra otomobil sektöründe; Almanya ise kimya sanayisinde başat üretici konumuna geçmiştir. Her iki ülke de 1870 -1914 yılları arasında sanayi altyapılarını genişletmiş ve İngiltere’yi geride bırakmıştır (Wallerstein, 2004: 35). • Böylece klasik ekonomi politiğe dayanan İngiltere’nin yarattığı serbest ticaret emperyalizmi, İngiltere’ye rekabet etmek için bir alan bırakmamıştır (Kurtbağ, 2007: 56 -57).
• Sonuç olarak, İngiliz egemenliği çökmüş ve Avrupa kolonyalizminin bir sonucu olarak Birinci Dünya Savaşı meydana gelmiştir. • Avrupa, savaşın beraberinde getirdiği olumsuz etkilerle uğraşırken; ABD, Monroe Doktrini’ne dayalı geleneksel yalnızcılık politikasını uygulayarak dünyanın diğer bölgelerinde yeni pazarlar elde etme hedefini gerçekleştirmeye devam etmiştir. Ayrıca yine savaşın gerektirdiği koşullar nedeniyle ve güçlü endüstrisi sayesinde savaşan ülkelere askeri malzeme ve silah satışı yapmayı sürdürmüştür (Erdem, 2011: 55). • Bu durum Amerikan sanayisini daha da canlandırmıştır. Artık dünyadaki gelirin % 40’ını ABD elde etmektedir.
• 1920’lere gelindiğinde, ABD ekonomisi dünya politikasına önemli ölçüde yön veren bir nitelik kazanmıştır. • Ancak bu durum 1929 yılındaki küresel ekonomik krizin patlak vermesiyle sonuçlanmıştır (Erdem, 2011: 55).
KAYNAKÇA • Erdem, B. N. (2011). Soğuk Savaş Düzeninde Milliyet Gazetesi ve Abdi İpekçi’nin Gazetecilik Anlayışının Değerlendirilmesi. Yayınlanmamış Doktora Tezi. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Uluslararası İlişkiler, İstanbul. • Kurtbağ, Ö. (2007). Eleştirel Uluslararası İlişkiler Yaklaşımları Çerçevesinde Amerikan Dış Politikasının Analizi: Hegemonya Söylemi ve Amerikan Muhafazakâr Sağı. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Uluslararası İlişkiler Anabilim Dalı, Ankara • Wallerstein, I. (2004). Amerikan Gücünün Gerileyişi: Kaotik Bir Dünyada ABD. Çev. T. Birkan, İstanbul: Metis Yayınları.
- Slides: 8