Leptin Hnbogi orsteinsson Leptin inngangur Hormn Framleisla Fituvefur

Leptin Húnbogi Þorsteinsson

Leptin - inngangur • Hormón • Framleiðsla – Fituvefur, fylgja, kynkirtlar, meltingarvegur, undirstúka, heiladingull o. fl. • S-þéttni – ~fitumassa – Sólarhringssveiflur – Einnig skammtímasveiflur tengdar fæðuinntöku • Víðtæk áhrif, helstu viðtakar í undirstúku – Öfug áhrif á matarlyst/fæðuinntöku – Margt fleira – Einföldun: Segir heila frá ástandi orkuforða

Uppgötvun • Rannsóknir á ob/ob músum 1994 Spikfeitar, ↑matarlyst Hægvaxta Ófrjósamar Uppgötvaðist að voru arfhreinar um genagalla og gátu ekki framleitt ákv. prótein (leptin) – Leptin-gjöf => matarlyst og þyngd↓↓, vöxtur og frjósemi batnaði – –

Vonir í framhaldi • Yfirfærsla á offitu manna • Lausn á offitufaraldrinum • Rannsóknir ollu vonbrigðum – Lítil áhrif • Örsjaldan orsök offitu manna – Genagallar • • Galli í framleiðslu leptins (2 fjölskyldur) Galli í viðtökum leptins Svipað og mýsnar Leptin gjöf læknar

Fyrir og eftir leptingjöf við leptin-skorti

Leptín • Mikið rannsakað og víðtæk áhrif í músum • Helstu áhrif á menn: – Stjórn orkujafnvægis – Neuroendocrine – Glúkósa- og fituefnaskipti

Stjórn orkujafnvægis • Orkuforði => S-leptín => Áhrif á: – Fæðuinntöku • Matarlyst – Undirstúka (NPY og POMC) • Matarhvöt og -umbun (motivation and reward) – Mesolimbíska dópamin kerfið • Sedda – Nucleus tractus solitarius – Autonom kerfi • ↓ S-leptín => ↓ sympatisk virkni • Leptin resistance í feitum – Leptin kemst verr yfir HB-þröskuld o. fl.

Neuroendocrine kerfi • ↓Orkuforði => ↓S-leptín => – ↓FSH/LH stöðvar t. d. egglos og blæðingar • Leptin gjöf getur lagað, sérstl. blæðingarleysi hjá anorexiu- og íþróttastelpum • Ca 3 µg/L þröskuldur f. óléttu og kynþroska – ↓Skjaldkirtilshormón => ↓efnaskipti – ↓Insulin-like GF – Passar vel við orkustjórnunarhlutverk leptíns – Fleira sést í músum en óljóst í mönnum • Vaxtarhormón og cortisol

Glúkósa og fituefnaskipti • Arfbundinn leptin-skortur – Leptin-gjöf bætir hyperglycemiu og hyperinsulinemiu, LDL, HDL og tríglýseríð – Óljóst hvernig • Lipodystrophiur – Lítil/engin fita, leptin skortur, insulin restistance – Congenital (sjaldgæft) – 15 – 35% HIV sjúklinga – Svipuð áhrif leptín-gjafar og í arfbundnum leptínskorti

Leptínmeðferð • Notað við sjaldgæfu genagöllunum • Góð áhrif í rannsóknum við: – Hypothalamic amenorrhea – Lipodystrophium • Verið að rannsaka/þróa – leptín-sensitizers – Leptínmeðferð til að viðhalda þyngdartapi – Margt fleira

Búinn

Heimildir • Susann Bluher and Christos S Mantzoros. Leptin in humans: lessons from translational research. Am J Clin Nutr 2009; 89(suppl): 991 S– 7 S. • Theodore Kelesidis, Losif Kelesidis, Sharon Chou and Christos S. Mantzouros. Narrative Review: The Role of Leptin in Human Physiology: Emerging Clinical Applications. Ann Intern Med. 2010; 152: 93 -100. • George A. Bray. Physiology of leptin. Up. To. Date (sótt 28/2/10) • George A. Bray. Pathogenesis of obesity. Up. To. Date (sótt 28/2/10) • George A. Bray. Drug therapy of obesity. Up. To. Date (sótt 28/2/10) • Christos S Mantzoros. Lipodystrophic syndromes. Up. To. Date (sótt 28/2/10)