L02 MERKANTILIZMI Prof Dr Sinan Ademaj Idet merkantiliste

L-02 MERKANTILIZMI Prof. Dr. Sinan Ademaj

Idetë merkantiliste - Në vendet e Evropës Perëndimore - Në kohën kur po mbaronte sistemi shoqëroro –ekonomik feudal (Shek. XV-XVII) - Zhvillimin e forcave prodhuese - Revolucioni shkencoro teknologjik - Zhvillimi i industrisë, tregtisë, zejtarisë - Zhvillimi i tregtisë ndërkombëtare dhe formimi i tregut botëror.

Merkantilizmi…. - Merkantilizmi - Përpunim i parë teorik i mënyrës kapitaliste të prodhimit - Objekt i analizës ekonomike të merkantilistëve ishte qarkullimi – tregtia - Tregtia mundëson qarkullimin e parasë si formë e pasurisë shoqërore

Veçoritë e përbashkëta të merkantilitëve a) Nuk nisen nga principet etike të ekonomisë –pasurimi i tërë shoqërisë por, vetëm nga aspekti klasor i qëllimit të pasurimit, b) Për një grumbullim sa më të madh të pasurisë sidomos në formë ari dhe argjendi c) Grumbullimi i metaleve fisnike më qëllim të zhvillimit të tregtisë së jashtme – exportit.

Kritikët e merkantilizmit Fiziokratët (ekonomisti francez Kene) Intelektuali dhe ekonomisti A. Smith (“Pasuria e Popullit”) Shumë mendimtarë të tjerë ekonomik

Vlerësimi i pasurisë së vendit - Pasuria e një vendi matet me para - Gjerë te paratë arrihet me tregti të jashtme - Në tregtinë e jashtme eksporti duhet të jetë me e madhe se importi

Kontributi i merkantilistëve - Insistimi në realitetin material e jo në marrëdhënie religjioze - Qëndrimi ndaj marrëdhënieve shoqërore ekonomike Elementet e përbashkëta të merkantilistëve: Pasuria Materiale Iniciativa e lirë Kamata si e arsyetuar

PËRFAQËSUESIT E MERKANTILIZMIT -Spanja: Bernado De Uloa -Gjermania: J. H. G. Justi -Italia: Gosperi Skarufi, Antonio Sera -Franca: Muluen, Antuan. Monkretien, Zh. Baden -Angli Çaris Davenant, D. Maline, Tomas Man -Kroaci: Juraj Kriqaniq -Rusia: Ivan Tihonoviq Posaqkov -Ish Jugosllavia Benko Kontrujuq, etj

Antonio Sera (XVI-XVII) ● Angazhohet që populli të ketë sa më shumë ari dhe argjend ● Angazhohet për intervenim të shtetit në lëmin e prodhimit; zhvillimi më i madh i tregtisë dhe industrisë ● I pari që përdori në mënyrë të drejt termin : Bilanci i tregtisë së jashtme ● Kundër masave shtetërore që ndalojnë importin

Zhan Boden (1530 -1596) ● “Mbi Republiken” (1576), problemet tatimore të financave të shtetit ● është angazhuar për tregti të lirë, ● Për centralizim të aparatit shtetëror, ● Përgjigja diskutimit të G. Molestrita (1568) lidhur me revolucionin e çmimeve të shek. XVI. - Rritjet e çmimeve u mundua t’I arsyetoj nëpërmjet: a) Monopolit, b) Lluksit të kralëve c) Mungesës së mallit etj.

Tomas Man (1571 -1641) ● “Shqyrtimi mbi tregtinë e Anglisë me Indinë Lindore” ● “Pasuria e Anglisë nga tregtia e jashtme ose bilanci i tregtisë së jashtme si rregullues i pasurisë sonë” (1630) ◊ Tregtia e jashtme, instument më i rëndësishëm i pasurimit të vendit ◊ E pamundur të pengohet importimi i mallrave ◊ Paraja krijon tregti, kurse tregtia shton paranë.

Jura Krizhaniq ● “Mendimet Politike” - Shqyrtimin teorik i mënyrës kapitaliste të prodhimit - Intervenimin e shtetit në jetën ekonomike - Kundër tregtisë së lirë

Rëndësia dhe të metat e ideve merkantiliste PËRPARËSITË TË METAT ●Qëndrojën prapa ● Nisen nga parimet e trajtimit të problemeve ekonomisë individuale e jo ekonomike në mënyrë të nga ato të ekonomisë posaçme shoqërore ● Nuk tregojnë rrugën e pasurimit të mbarë shoqërisë ● Nuk merren me prodhimin

Idetë Merkantilistë Idetë merkantiliste dhe politika intervencioniste, dominante deri në gjysmën e shek. XVIII, kur Klasikët britanik (A. Smith, Peti, D. Rikardo nxjerrin në pah principin e politikës ekonomiste liberaliste – “Laissez Faire).