l zel dare Hesaplarnn Denetimine likin Bilgiler Kadriye

İl Özel İdare Hesaplarının Denetimine İlişkin Bilgiler Kadriye ALTINBAY Uzman Denetçi 1

TÜRKİYE CUMHURİYETİ ANAYASASI Mahallî idareler MADDE 127– Mahallî idareler; il, belediye veya köy halkının mahallî müşterek ihtiyaçlarını karşılamak üzere kuruluş esasları kanunla belirtilen ve karar organları, gene kanunda gösterilen, seçmenler tarafından seçilerek oluşturulan kamu tüzelkişileridir. 2

Türkiye Cumhuriyeti Anayasası IV. Sayıştay MADDE 160. – (Değişik: 29. 10. 2005 -5428/2 md. ) Sayıştay, merkezi yönetim bütçesi kapsamındaki kamu idareleri ile sosyal güvenlik kurumlarının bütün gelir ve giderleri ile mallarını Türkiye Büyük Millet Meclisi adına denetlemek ve sorumluların hesap ve işlemlerini kesin hükme bağlamak ve kanunlarla verilen inceleme, denetleme ve hükme bağlama işlerini yapmakla görevlidir. Sayıştay’ın kesin hükümleri hakkında ilgililer yazılı bildirim tarihinden itibaren 15 gün içinde bir kereye mahsus olmak üzere karar düzeltilmesi isteminde bulunabilirler. Bu kararlar dolayısıyla idarî yargı yoluna başvurulamaz. Vergi, benzeri malî yükümlülükler ve ödevler hakkında Danıştay ile Sayıştay kararları arasındaki uyuşmazlıklarda Danıştay kararları esas alınır. (Ek: 29. 10. 2005 -5428/2 md. ) Mahalli idarelerin hesap ve işlemlerinin denetimi ve kesin hükme bağlanması Sayıştay tarafından yapılır. Sayıştay’ın kuruluşu, işleyişi, denetim usulleri, mensuplarının nitelikleri, atanmaları, ödev ve yetkileri, hakları ve yükümlülükleri ve diğer özlük işleri, Başkan ve üyelerinin teminatı kanunla düzenlenir. (Son Fıkra / Mülga: 7. 5. 2004 -5170/9 md. ) 3

SAYIŞTAY KANUNU • Geçici Madde 8 - Anayasa'nın 116 ncı maddesi gereğince il özel idareleriyle belediyelerin mali işlemlerinin denetlenmesine dair kanun yürürlüğe girinceye kadar, 16 Haziran 1934 tarihli ve 2514 sayılı Divanı Muhasebat Kanunu ve bu kanuna ek kanunların il özel idareleri ve belediyelere ait hükümleri yürürlükte kalır. 4

MEVZUAT İL ÖZEL İDARESİ KANUNU • Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği • Mahalli idareler Harcama Belgeleri Yönetmeliği • İl Genel Meclisi Çalışma Yönetmeliği 5

İL ÖZEL İDARESİ KANUNU Kanun Numarası : 5302 Kabul Tarihi : 22/2/2005 Yayımlandığı R. Gazete : 4/3/2005 Sayı: 25745 6

Amaç, Kapsam ve Tanımlar Amaç Madde 1 - Bu Kanunun amacı; il özel idaresinin kuruluşunu, organlarını, yönetimini, görev, yetki ve sorumlulukları ile çalışma usul ve esaslarını düzenlemektir. Kapsam Madde 2 - Bu Kanun il özel idaresini kapsar. Tanımlar Madde 3 - Bu Kanunun uygulanmasında; a) İl özel idaresi: İl halkının mahallî müşterek nitelikteki ihtiyaçlarını karşılamak üzere kurulan ve karar organı seçmenler tarafından seçilerek oluşturulan, idarî ve malî özerkliğe sahip kamu tüzel kişisini, b) İl özel idaresinin organları: İl genel meclisini, il encümenini ve valiyi, İfade eder. 7

İl Özel İdaresinin Kuruluşu ve Sınırları Kuruluş Madde 4 - İl özel idaresi, ilin kurulmasına dair kanunla kurulur ve ilin kaldırılmasıyla tüzel kişiliği sona erer. İl özel idaresinin görev alanı Madde 5 - İl özel idaresinin görev alanı il sınırlarını kapsar. 8

ÖRNEĞİN SEKİZ İLÇE VE ÜÇ İL KURULMASI VE 190 SAYILI KANUN HÜKMÜNDE KARARNAMENİN EKİ CETVELLERDE DEĞİŞİKLİK YAPILMASI HAKKINDA KHK'nin Tarihi - No: 03/06/1995 - 550 Yayımlandığı Resmi Gazete Tarihi - No: 06/06/1995 - 22305 İLE KURULAN 9

Madde 2 - 1. Zonguldak İline bağlı Karabük İlçe Merkezi merkez olmak ve ekli (9) sayılı listede adları yazılı ilçe, kasaba ve köyler bağlanmak suretiyle Karabük adıyla, 2. Gaziantep İline bağlı Kilis İlçe Merkezi merkez olmak ve ekli (10) sayılı listede adları yazılı ilçe, kasaba ve köyler bağlanmak suretiyle Kilis adıyla, 3. İstanbul iline bağlı Yalova İlçe Merkezi merkez olmak ve ekli (11) sayılı listede adları yazılı ilçe, bucak, kasaba ve köyler bağlanmak suretiyle Yalova adıyla, Üç il kurulmuştur 10

İl özel idaresinin görev ve sorumlulukları Madde 6 - İl özel idaresi mahallî müşterek nitelikte olmak şartıyla; a) (Ek 5340 -28. 4. 2005) “Gençlik ve spor”, sağlık, tarım, sanayi ve ticaret; (Ek 5538 -1. 7. 2006) “Belediye sınırları il sınırı olan Büyükşehir Belediyeleri hariç” ilin çevre düzeni plânı, bayındırlık ve iskân, toprağın korunması, erozyonun önlenmesi, (Ek 5393 - 3. 7. 2005) “kültür, sanat, turizm, ” sosyal hizmet ve yardımlar, yoksullara mikro kredi verilmesi, çocuk yuvaları ve yetiştirme yurtları; ilk ve orta öğretim kurumlarının arsa temini, binalarının yapım, bakım ve onarımı ile diğer ihtiyaçlarının karşılanmasına ilişkin hizmetleri il sınırları içinde, 11

b) İmar, yol, su, kanalizasyon, katı atık, çevre, acil yardım ve kurtarma (. . . )(1); orman köylerinin desteklenmesi, ağaçlandırma, park ve bahçe tesisine ilişkin hizmetleri belediye sınırları dışında, Yapmakla görevli ve yetkilidir. (Ek fıkra: 3/7/2005 -5393/85 md. ; Değişik ikinci fıkra: 24/7/20085793/42 md. ) Bakanlıklar ve diğer merkezi idare kuruluşları; yapım, bakım ve onarım işleri, devlet ve il yolları, içme suyu, sulama suyu, kanalizasyon, enerji nakil hattı, sağlık, eğitim, kültür, turizm, çevre, imar, bayındırlık, iskan, gençlik ve spor gibi hizmetlere ilişkin yatırımlar ile bakanlıklar ve diğer merkezi idare kuruluşlarının görev alanına giren diğer yatırımları, kendi bütçelerinde bu hizmetler için ayrılan ödenekleri il özel idarelerine aktarmak suretiyle gerçekleştirebilir. Aktarma işlemi ilgili bakanın onayıyla yapılır ve bu ödenekler tahsis amacı dışında kullanılamaz. İş, il özel idaresinin tabi olduğu usul ve esaslara göre sonuçlandırılır. İl özel idareleri de bütçe imkanları ölçüsünde bu yatırımlara kendi bütçesinden ödenek aktarabilir. Bu fıkraya göre, bakanlıklar ve diğer merkezi idare kuruluşları tarafından aktarılacak ödenekler ile gerçekleştirilecek yatırımlar, birinci fıkrada öngörülen görev alanı sınırlamasına tabi olmaksızın bütün il sınırları içinde yapılabilir. 12

(Ek fıkra: 1/7/2006 -5538/26 md. ) İl özel idaresi bütçesinden, emniyet hizmetlerinin gerektirdiği teçhizat alımıyla ilgili harcamalar yapılabilir. İl çevre düzeni plânı; valinin koordinasyonunda, Büyükşehirlerde Büyükşehir belediyeleri, diğer illerde il belediyesi ve il özel idaresi ile birlikte yapılır. İl çevre düzeni plânı belediye meclisi ile il genel meclisi tarafından onaylanır. (Ek cümle: 1/7/2006 -5538/26 md. ) Belediye sınırları il sınırı olan Büyükşehir Belediyelerinde il çevre düzeni planı ilgili Büyükşehir Belediyeleri tarafından yapılır veya yaptırılır ve doğrudan Belediye Meclisi tarafından onaylanır. Hizmetlerin yerine getirilmesinde öncelik sırası, il özel idaresinin malî durumu, hizmetin ivediliği ve verildiği yerin gelişmişlik düzeyi dikkate alınarak belirlenir. 13

Örnek Sorgu: Bakanlıklar ve diğer kamu kurumları tarafından yatırım giderleri dışında cari harcamaları için il özel idarelerine ödenek aktarılarak harcama yapılması mümkün değildir. Örnek Sorgu: Bakanlık ve kamu kurumları tarafından il özel idarelerine aktarılan ödeneklerin bunlar tarafından mahalli idare birlikleri ile köylere hizmet götürme birliklerine aktarılması mümkün değildir. 14

Mikro-Kredi Örnek Sorgusu: 5302 sayılı İl Özel İdaresinin ”Görev ve Sorumlulukları” başlıklı 6 ncı maddesinde İl Özel İdarelerinin yoksullara mikro kredi verilmesine ilişkin hizmetleri yapmakla görevli ve yetkili olduğu belirtildiği halde yoksullara mikro kredi kullandırılması hizmetinin …Vakfına/Derneğine gördürülmesi vasıtasıyla yerine getirilmesinin 5018 sayılı Kanunda ifadesini bulan kamu kaynaklarının etkili, verimli ve ekonomik harcama ilkesine aykırı olduğu düşünüldüğünden uygulamaya ilişkin yasal gerekçelerin açıklanması, …TL’nin kimlere ne şartlarda verildiğine ilişkin harcama belgeleri ile kredi geri dönüşlerine ilişkin bilgi ve belgelerin, yapılan personel ve diğer ödemelere ilişkin harcama belgelerinin savunma ekinde gönderilmesi, 15

İl genel meclisi Madde 9 - İl genel meclisi, il özel idaresinin karar organıdır ve ilgili kanunda gösterilen esas ve usullere göre ildeki seçmenler tarafından seçilmiş üyelerden oluşur. 16

İl genel meclisinin görev ve yetkileri Madde 10 - İl genel meclisinin görev ve yetkileri şunlardır : a) Stratejik plân ile yatırım ve çalışma programlarını, il özel idaresi faaliyetlerini ve personelinin performans ölçütlerini görüşmek ve karara bağlamak. b) Bütçe ve kesin hesabı kabul etmek, bütçede kurumsal kodlama yapılan birimler ile fonksiyonel sınıflandırmanın birinci düzeyleri arasında aktarma yapmak. c) Belediye sınırları il sınırı olan Büyükşehir Belediyeleri hariç İl çevre düzeni plânı ile belediye sınırları dışındaki alanların imar plânlarını görüşmek ve karara bağlamak. (2) d) Borçlanmaya karar vermek. e) Bütçe içi işletmeler ile Türk Ticaret Kanununa tâbi ortaklıklar kurulmasına veya bu ortaklıklardan ayrılmaya, sermaye artışına ve gayrimenkul yatırım ortaklığı kurulmasına karar vermek. f) Taşınmaz mal alımına, satımına, trampa edilmesine, tahsis şeklinin değiştirilmesine veya tahsisli bir taşınmazın akar haline getirilmesine izin; üç yıldan fazla kiralanmasına ve süresi yirmibeş yılı geçmemek kaydıyla bunlar üzerinde sınırlı aynî hak tesisine karar vermek. 17

g)Şartlı bağışları kabul etmek. h) (İptal: Anayasa Mahkemesinin 18/1/2007 tarihli ve E. : 2005/32, K. : 2007/3 sayılı Kararı ile. ) i) İl özel idaresi adına imtiyaz verilmesine ve il özel idaresi yatırımlarının yapişlet veya yap-işlet-devret modeli ile yapılmasına, il özel idaresine ait şirket, işletme ve iştiraklerin özelleştirilmesine karar vermek. j) Encümen üyeleri ile ihtisas komisyonları üyelerini seçmek. k) İl özel idaresi tarafından çıkarılacak yönetmelikleri kabul etmek. l) Norm kadro çerçevesinde il özel idaresinin ve bağlı kuruluşlarının kadrolarının ihdas, iptal ve değiştirilmesine karar vermek. m) Yurt içindeki ve yurt dışındaki mahallî idareler ve mahallî idare birlikleriyle karşılıklı işbirliği yapılmasına karar vermek. n) Diğer mahallî idarelerle birlik kurulmasına, kurulmuş birliklere katılmaya veya ayrılmaya karar vermek. o) İl özel idaresine kanunlarla verilen görev ve hizmetler dışında kalan ve ilgililerin isteğine bağlı hizmetler için uygulanacak ücret tarifesini belirlemek. 18

Meclis başkanlık divanı Madde 11 - İl genel meclisi, seçim sonuçlarının ilânını izleyen beşinci gün kendiliğinden toplanır. Bu toplantıda meclise en yaşlı üye başkanlık eder. Meclis, bu toplantıda, üyeleri arasından ve gizli oyla meclis başkanını, meclis birinci ve ikinci başkan vekillerini, ikisi yedek olmak üzere dört kâtip üyeyi ilk iki yıl için görev yapmak üzere seçer. 19

Meclis toplantısı Madde 12 - İl genel meclisi, il genel meclisince belirlenecek bir aylık tatil hariç her ayın ilk haftası meclis tarafından önceden belirlenen günde mutat toplantı yerinde toplanır. (Mülga son cümle: 3/7/2005 -5393/85 md. ) Bütçe görüşmesine rastlayan toplantı süresi en çok yirmi gün, diğer toplantıların süresi en çok beş gündür. 20

İhtisas komisyonları Madde 16 - (Değişik birinci cümle: 3/7/2005 -5393/85 md. ) İl genel meclisi, bir yıl görev yapmak üzere üyeleri arasından en az üç, en fazla beş kişiden oluşan ihtisas komisyonları kurabilir. Plân ve Bütçe ile İmar ve Bayındırlık komisyonları en çok yedi kişiden meydana gelir. İhtisas komisyonları, her siyasî parti grubunun ve bağımsız üyelerin il genel meclisindeki üye sayısının meclis üye tam sayısına oranlanması suretiyle oluşturulur. Eğitim, Kültür ve sosyal hizmetler komisyonu, İmar ve bayındırlık komisyonu, Çevre ve sağlık komisyonu ile Plân ve bütçe komisyonu kurulması zorunludur. . 21

Denetim komisyonu Madde 17 - İl genel meclisi, her yılın ocak ayında yapılacak toplantısında il özel idaresinin bir önceki yıl gelir ve giderleri ile hesap ve işlemlerinin denetimi için kendi üyeleri arasından gizli oyla ve üye sayısı üçten az, beşten çok olmamak üzere bir denetim komisyonu oluşturur. Komisyon, her siyasî parti grubunun ve bağımsız üyelerin il genel meclisindeki üye sayısının meclis üye tam sayısına oranlanması suretiyle oluşur. Komisyon, vali tarafından il özel idare binası içinde belirlenen yerde çalışır ve çalışmalarında uzman kişi ve kuruluşlardan yararlanabileceği gibi valinin onayıyla kamu kuruluşları personelinden de yararlanabilir. Komisyon, çalışmasını şubat ayı sonuna kadar tamamlar ve buna ilişkin raporunu, izleyen ayın onbeşine kadar meclis başkanlığına sunar. Konusu suç teşkil eden hususlarla ilgili olarak meclis başkanlığı tarafından yetkili mercilere suç duyurusunda bulunulur. 22

Örnek Sorgu Ancak denetim komisyonunun yararlanabileceği uzman kişi , kuruluşlar ile kamu kuruluşu personeline nasıl bir ücret ya da huzur hakkı tahakkuk ettirilip ödeneceği konusunda 5302 sayılı Kanunda hüküm bulunmamaktadır. Uygulama açısından benzer olan belediyelerde bu konu açıklığa kavuşturulmuş 5393 sayılı Belediye Kanununun 25 nci maddesinde “Denetim Komisyonu”nun emrinde görevlendirilenlere gösterge rakamı belirleyerek Devlet Memurları için belirlenen aylık katsayı ile çarpılması sonucu bulunacak miktarın ödenmesini hükme bağlamıştır. 5302 sayılı Kanunda benzer madde hükmü düzenlenmediğinden, Norm Kadro ve Personel İstihdamına İlişkin 36 ncı maddedeki sözleşmeli personel istihdamına ilişkin düzenlemedeki gibi Belediye Kanununa atıfta da bulunmadığından Denetim Komisyonunda görevlendirilen kişi ve personele Belediye Kanununa göre ödenen toplam…. kamu zararına neden olunmasının yasal dayanakları ile açıklanması. (yasal boşluk mevcut olup kanun ile düzenlenmesi gerekmektedir. ) 23

Raporda 832 sayılı Sayıştay Kanununun 46 ncı maddesinde hesapların incelenmesinde giderlerin kanunlara, tüzüklere, yönetmeliklere ve bütçedeki tertibine, ödeneğine ve kadroya uygun olarak harcanıp harcanmadığının araştırılacağı hükmü getirilmiştir. Buna göre kanuni dayanağı olmadan bütçeye gider yazılarak yapılmış bu ödemenin kişilerin çözüm arayışları ile hukuki özellik kazanması mümkün olamayacağından denetim komisyonunda görevlendirilen kişilere ödenen toplam …TL’nin …tazmin hükmolunması istenmiş, Daire de tazmin kararı vermiştir. 24

Meclis üyelerinin huzur hakları ve diğer sosyal hakları Madde 24 - Meclis ve komisyon toplantılarına katıldıkları her gün için; il genel meclisi başkanına 6000 gösterge, diğer meclis üyelerine 2200 gösterge rakamının, memur aylıklarına uygulanan katsayı ile çarpımı sonucu bulunacak miktarda huzur hakkı ödenir. Denetim sırasında her ay aylık düzenlenen bordrolar ile gerek Meclis gerekse Komisyon toplantılarına katılan İl Genel Meclisi Üyelerine yapılan bu huzur hakkı ödemelerini görmekteyiz. İmar ve bayındırlık komisyonu en fazla 10 iş günü diğer komisyonların 5 iş günü toplandıklarını kontrol etmeliyiz. gelir vergisi kesilmektedir 25

___Sorgu Konusu __ 1 -) Sorumlular: Vali ……. …. İl Özel İdaresi Muhasebe Biriminin … yılı hesabının incelenmesinde: İl Genel Meclis Başkanı A… B…. ’nin yıl boyunca aynı zamanda Encümen Üyeliği görevine de seçildiğinden encümen üyeliği de yaptığı görülmüştür. 2 -)… İl Genel Meclisi Başkanı A… B…’ye aynı zamanda encümen üyesi ödeneği ödendiği görülmüştür. 26

Savunmalarda: 5302 s. k. ’nun gerek İl Genel Meclisi ile ilgili 9, 10, 11, 14 ve 24 üncü maddelerinde gerekse İl Encümeni ile ilgili 25 ve 27 nci maddelerinde, yine bu Kanuna dayanılarak çıkarılan İl Genel Meclisi Çalışma Yönetmeliğinde bir hüküm mevcut olmadığından encümen ödeneği de ödenmesinde mevzuata aykırılık yok denilmektedir. İl Genel Meclisi seçilmiş üyelerinin arasından seçilen başkanı ile bir karar organı, İl encümeni ise Valinin başkanlığında bir icra organıdır. İl Genel Meclis gündemi Meclis Başkanı tarafından belirlenir (Mad. 13) ayrıca İl Genel Meclis Çalışma Yönetmeliğin 13 ncü mad. ”Oylamada eşitlik olması durumunda Başkanın kullandığı oy yönünde çoğunluk sağlanmış sayılır. ” denilmektedir. Dolayısıyla İl Genel Meclis Başkanı hem karar hem icra organında görev (ve ödenek )alamaz. 27

Vali’ ye gönderilen sorgu maddesi için raporda gerek Kanun gerekse Yönetmelikte aksine hüküm olmamasına rağmen İl Özel İdaresinin çalışma ve organizasyonunda karar alan (denetleyen) ve uygulayan kurulların ayrılığı nedeniyle süre gelen uygulamanın düzeltilmesi için konunun Bakanlığına yazılması Diğer sorgu konusu ile ilgili de encümen üyeliği ödeneğine tazmin istenmiştir. 28

Örnek sorgu konuları 1) Aynı kişilerin birden fazla komisyonda görev alması (seçilmesi) İl Genel Meclisi. Çal. Yön. göre mümkündür. Ancak, toplantı ücretleri günlük olarak ödendiğinden aynı güne rastlayan farklı komisyon toplantıları için birden fazla huzur hakkı ödenemeyecektir. 2) Denetim Komisyonu çalışmasını şubat ayı sonuna kadar tamamlayıp raporunu mart ayının 15’ine kadar Meclis Başkanlığına sunmak zorundadır. Komisyon üyelerine huzur ücreti şubat sonuna kadar ki süre için ödenecektir. Rapor’un yazımına ilişkin süre için huzur hakkı ödenmeyecektir. 3) Gerek il genel meclisi üyeleri gerek komisyon üyelerinin geçici görev, izin, hastalık gibi ayrılmaları durumlarında huzur haklarının ödenip ödenmediğinin denetiminin yapılması gerekmektedir. (ödenmeyecektir) 29

İl Encümeni Madde 25 - İl encümeni valinin başkanlığında, il genel meclisinin her yıl kendi üyeleri arasından bir yıl için gizli oyla seçeceği beş üye ile biri malî hizmetler birim amiri olmak üzere valinin her yıl birim amirleri arasından seçeceği beş üyeden oluşur. Valinin katılamadığı encümen toplantısına genel sekreter başkanlık eder. 30

5302 sayılı Kanununun encümen toplantısını düzenleyen 27 nci maddesi hükmü gereği encümen üye tam sayısının salt çoğunluğuyla toplanıp, katılanların salt çoğunluğuyla karar verdiğinden Valinin Başkanlığında İl Genel Meclisi üyeleri arasından seçilmiş 5 üye, birim amirleri arasından seçilmiş 5 üye olmak üzere toplam 11 kişiden oluşacaktır. Bazı uygulamalarda Vali ile birlikte genel sekreterinde encümen toplantısına katıldığı görülmektedir. 31

Vali Madde 29 - Vali, il özel idaresinin başı ve tüzel kişiliğinin temsilcisidir 32

İl özel idaresi teşkilâtı Madde 35 - İl özel idaresi teşkilatı; • genel sekreterlik, • malî işler • sağlık, • tarım, • imar, • insan kaynakları, • hukuk işleri birimlerinden oluşur. 33

Encümen üyelerine verilecek ödenek Madde 28 - Encümen başkanına 14000, üyelerine 12000 gösterge rakamının Devlet memurları için belirlenen aylık katsayı ile çarpımı sonucu bulunacak miktarda aylık brüt ödenek verilir. Encümenin memur üyelerine encümen üyeleri için belirlenen gösterge rakamının yarısı ödenir. Bu ödemelerden gelir vergisi kesilmesi gerekmektedir ve ayrı bordrolar ile aylık harcama belgeleri arasında bulunmaktadır. 34

__Sorgu Konusu___ Encümen başkanı ödeneğinin hem VALİ A. . ’a hem de fiilen katılıp başkanlık yapan İl Özel İdaresi Genel Sekreteri B…’e (veya genel sekreter yardımcılarına) ödendiği görülmüştür. Encümen başkanı il valisidir. Valinin katılamadığı toplantılara il özel idare hizmetlerini vali adına ve onun emirleri doğrultusunda yürüten ve bundan dolayı valiye karşı sorumlu olan genel sekreter başkanlık edecektir 35

Encümen Başkanına ödenen ücret toplantı başına ödenen huzur hakkı değil, maktuen ödenen aylık brüt ödenektir. Encümen başkanının hukuken il valisi olması nedeniyle başkan olarak katılıp katılmamasına bakılmaksızın ödemenin il valisine yapılması aynı görev için il özel idaresi genel sekreterine fiilen başkanlık ediyor gerekçesiyle mükerrer ödemede bulunulmaması gerekmektedir. Kanunda Genel Sekretere bu görevi nedeniyle herhangi bir ödenek verilmesi de öngörülmemiştir. 36

Yetki Devri Madde 32 - Vali, görev ve yetkilerinden bir kısmını uygun gördüğü takdirde, (Ek ibare 5391 -2. 7. 2005) “vali yardımcılarına”, yöneticilik sıfatı bulunan il özel idaresi görevlileri ile ilçelerde kaymakamlara devredebilir. 37

Görev ve ek ödenek Madde 63 - Vali Yardımcıları ve Kaymakamlar, valinin verdiği il özel idaresinin görevlerini yapmakla yükümlü ve bu görevlerin yapılmasından valiye karşı sorumludur. Vali Yardımcılarına ve Kaymakamlara yaptıkları görevler karşılığında 12000 gösterge rakamının Devlet memurlarına uygulanan aylık katsayısıyla çarpımı sonucu bulunacak miktarda aylık ödenek verilir. 38

Bu konudaki sorgu konusu ise: Vali’ye (mad. 28), Vali Yardımcıları ve Kaymakamlara (mad. 63. ) göre yapılan bu ödemelerden gelir vergisi kesintisi yapılmamasıdır. 5540 sayılı (01. 07. 2006 tarihli) Dahiliye Memurları Kanunu, İl Özel İdaresi Kanunu, İçişleri Bakanlığı Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun ve Devlet Memurları Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunun 1 nci Maddesi ile Dahiliye Memurları Kanununa (9. 6. 1930 tarih 1700 sayılı) eklenen “Ek Ödeme” başlıklı Ek Madde 5 ile 39

EK ÖDEME Ek Madde 5 - (Ek Madde : 01/07/2006 - 5540 S. K/1. mad) İçişleri Bakanlığı merkez ve taşra teşkilâtında Mülkî İdare Amirliği Hizmetleri Sınıfında bulunan personele, en yüksek Devlet memuru aylığının (ek gösterge dahil) % 200'ünü geçmemek üzere ek ödeme yapılabilir. Ek ödemenin oranı ile esas ve usûlleri; personelin görev mahalli, çalışma şartları, unvanı, görevi, aylık derecesi gibi kriterler dikkate alınarak Maliye Bakanlığının uygun görüşü üzerine İçişleri Bakanı tarafından belirlenir. 5302 sayılı İl Özel İdaresi Kanununun 28 inci ve 63 üncü maddelerine göre ödeme yapılanlar ile diğer mevzuata göre ilave ödemeden yararlananlara emsali unvanlara göre belirlenen oranların altında ek ödeme oranları tespit edilebilir veya hiç belirleme yapılmayabilir. Ek ödemenin hak kazanılmasında ve ödenmesinde 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun aylıklara ilişkin hükümleri uygulanır ve bu ödemeden damga vergisi hariç herhangi bir vergi ve kesinti yapılmaz. Bu ödemenin yapılmasında, 27/1/2000 tarihli ve 4505 sayılı Kanunun 5 inci maddesinin (c) bendi ile 4/7/2001 tarihli ve 631 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 16 ncı maddesi hükümleri uygulanmaz. Bu ödemeden yararlanan personele 27/6/1989 tarihli ve 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin ek 3 üncü maddesine göre ödeme yapılmaz. Hükmü getirilmiştir. (Yayımı : 05. 07. 2007 tarih 26219 sayılı R. G. ) 40

Kısaca İçişleri Bakanlığı merkez ve taşra teşkilatındaki Mülki İdare Amirliği Hizmetleri sınıfında bulunan personele en yüksek Devlet memuru aylığının (ek gösterge dahil)%200’ü sınır olmak koşuluyla, Maliye Bakanlığının uygun görüşü üzerine İçişleri Bakanı tarafından belirlenecek oranlar dahilinde ek ödeme yapılması kararlaştırılmıştır. Bu ek ödemeler damga vergisi hariç herhangi bir vergi ve kesintiye tabi olmayacaktır. Ancak bu durum İl Özel İdare Kanunundan kaynaklanan “ödemelerinde” gelir vergisine tabi olmayacağı sonucunu doğurmamaktadır. Çünkü İl Özel İdare Kanununda veya başkaca bir yasal düzenlemede bu ödemelerin G. V. ne tabi olmayacağı yönünde bir ifade bulunmamaktadır. 41

Eğer ek ödemeden kaynaklanan bu durum G. V. kesilmesi nedeniyle bir eşitsizlik oluşturuyorsa düzenlemenin ancak G. V. kesintisi de dikkate alınarak yapılması gerekmektedir. Nitekim 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun “Gelirin unsurları” başlıklı 2 nci Maddesinde Gelire giren kazanç ve iratlar sayılmıştır. ( Ticari, Zirai kazançlar, Ücretler, Serbest Meslek Kazançları, Gayrimenkul Sermaye İratları, Menkul Sermaye İratları, Diğer Kazanç ve İratlar) Yine 61 nci maddesinde “Ücret” bir işverene tabi ve belirli bir iş yerine bağlı olarak çalışanlara hizmet karşılığı verilen para ve ayınlar ile sağlanan ve para ile ifade edilebilen menfaatler olarak tanımlanmıştır. Başka adlar altında veya kazancın % olarak ödenmesi onun ücret olma maiyetini değiştirmeyecektir. Bu nedenle ödenen bu ödeneklerden G. V. kesilmesi gerekmektedir. 42

Savunmalarda ise: 1)İçişleri Bakanlığı Mahalli İdareler Genel Müdürlüğünün 20. 12. 2006 tarih 14914 sayılı yazısında : 5540 sayılı Kanunla sağlanan ek ödemelerde temel olarak (bu Kanundaki hüküm gereği) 5302 s. k. ‘nun 63 ncü maddesi kapsamında yapılan ödemeler dikkate alınarak taşrada görev yapan vali, vali yardımcıları ve kaymakamlar için bu oranlar söz konusu “ödemeler” kadar eksiltilerek belirlenmiştir. denildiğini 2)193 sayılı G. V. Kanununun genel ve eski bir kanun, 5540 s. k. ise hem özel hem de daha sonra çıkarıldığını, 3)Danıştay Dördüncü Dairesinin 2007/5848 Esas, 2008/5019 Karar nolu kararında: Mülki idare amirlerine 5302 s. k. nun 28 ve 63 ncü maddelerine istinaden yapılan ödemeleri 5540 sayılı Kanun kapsamında ek ödeme olarak kabul etmiş ve damga vergisinden istisna tutulacağı hükmüne vardığını, 4)Son olarak ta 5302 s. k. eklenen GEÇİCİ MADDE 4’ü dayanak göstermektedirler. 43

25. 06. 2009 tarih 5917 sayılı Kanun 36 ncı maddesinde ise (10. 07. 2009 tarih 27284 sayılı Resmi Gazete) Madde 36 - 22. 02. 2005 tarihli 5302 sayılı İl Özel İdaresi Kanununa aşağıdaki geçici madde eklenmiştir. Geçici Madde 4 - (Ek: 25/6/2009 -5917/36 md. ) Bu Kanunun 28 inci ve 63 üncü maddeleri gereğince, 4/3/2005 tarihinden bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihe kadar ilgililere yapılan ödemeler hakkında borç çıkarılmaz, çıkarılmış olan borç tutarlarının tahsilinden vazgeçilerek borç takibi işlemine son verilir. Denilmektedir. Maddenin yürürlük tarihi 10. 07. 2009 olduğundan söz konusu Geçici Maddenin bu tarihten sonra geçerliliği kalmamaktadır. • Sorumlular bu kanun maddesinin amacının 5302 s. k. nun 28 ve 63 ncü maddelerine göre yapılan ödemelerden çıkartılan gelir vergisi borçlarının kaldırılmasına hem de daha önce sorgu konusu yapılan vekalet edilen görevlerle ilgili olarak mükerrer ödenen il özel idaresi ödeneklerine yönelik olduğunu savunmaktadırlar. • Halbuki Kaymakamlığa vekalet eden Vali Yardımcılarına, Vali Yardımcılığına ve/veya başka ilçeye vekalet eden Kaymakamlara hem kendi ilçesinden hem de vekalet ettiği ilçeden 63 ncü maddeye göre aldığı özel idare ödeneği mükerrer ödendiği için de bu kanun yayınlanıncaya kadar sorgu düzenlenmiştir. Yürürlük tarihi olan 10. 07. 2009 tarihinden sonraki aynı nitelikteki ödemeler(vekalet) yine sorgu konusu olacaktır. • 44

Kaldı ki eklenen bu Geçici Madde 4 de vergi ile ilgili bir husus yer almadığı gibi Komisyon ve Genel Kurul Tutanaklarında da bununla ilgili bir açıklama bulunmadığından sorgu konusu yapılmaya devam edilmektedir. Anayasamızın vergi konusunda Danıştay Kararlarının geçerli olacağına ilişkin hükmü ile ilgili olarak ise söz konusu Karar davalı Kırıkkale Vergi Mahkemesinin Danıştay Dördüncü Daire kararına uyup temyiz etmemesi sonucu Danıştay Dava Dairelerinden karar çıkarılmadığından bu anlamda alınmamaktadır. Dolayısıyla kesinleşmiş bir Danıştay Kararı bulunmamaktadır. Ayrıca bu konuda alınmış 16. 03. 2010 tarihli Sayıştay Temyiz Kurulunun da kararı bulunmaktadır. 45

Norm kadro ve personel istihdamı Madde 36: Genel Sekreterlik kadrosuna atananlar, büyükşehir belediyesi bulunan illerde genel idare hizmetleri sınıfına dahil bakanlık genel müdürü, diğer illerde ise genel idare hizmetleri sınıfına dahil müstakil daire başkanı için ilgili mevzuatında öngörülen tüm haklardan aynen yararlanırlar; bunlar valinin teklifi ve İçişleri Bakanlığının onayı ile atanır. 46

İl Özel İdaresi Genel Sekreterleri emsal olarak İçişleri Bakanlığında genel idare hizmetleri sınıfında Genel Müdür ve Daire Başkanı bulunmadığından-Mülki İdare Amirliği sınıfındalar- Maliye Bakanlığı gibi ek göstergesi , makam tazminatı, ek ödemesi yüksek (213 sayılı Vergi Usul Kanunu EK 13 Mad. uyarınca yapılan ek ödeme diğer Bakanlıklardaki Genel Müdür ve Daire Başkanlarına yapılan ödemeleri “ilgili mevzuat” ve “haklar” olarak yorumlayıp kıyasen uyguluyorlardı. Sayıştay Dairelerinin ilamları üzerine Mahalli İdareler Genel Müdürlüğü 07. 05. 2009 tarihli yazısında: 5302 sayılı Kanunun 36 ncı maddesinde belirtilen ilgili mevzuat ve haklardan görev yaptığı kurum ne olursa olsun “genel idare hizmetleri sınıfına dahil bakanlık genel müdürleri, ”ve “genel idare hizmetleri sınıfına dahil bakanlık müstakil daire başkanları” için istisnasız aynı miktar ve oranda mali hakların ödenmesini düzenleyen 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu ve 4505 sayılı Temsil Tazminatı Ödenmesi Hakkında Kanun ile 375 ve 631 sayılı KHK olarak anlaşılması gerekmektedir. demektedir İl Özel İdaresi Genel Sekreterine ödenecek aylığın unsurları CD mevzuat bilgileri içerisinde Tablo olarak gösterilmiştir. 47

Karşılan Sorgu Konuları 1)Boş bulunan İl Özel İdaresi Genel Sekreterliğine vekalet eden…. ’e vekalet ettiği süre içerisinde genel sekreterlik kadrosuna atananlara ödenen 3000 gösterge üzerinden makam tazminatı 9000 gösterge üzerinden görev tazminatı ödendiği görülmüştür. 2)…İl Özel İdaresi Genel Sekreteri …. ’un aylık hesabında ek göstergesinin 3600 alınması gerekirken 4800 gösterge rakamının esas alındığı görülmüştür. 48

Genel Sekreterlik kadrosuna atananlar; Büyükşehir belediyesi bulunan illerde genel idare hizmetleri sınıfına dahil ”bakanlık genel müdürü” için belirlenen 6400 ek göstergeyi, 7000 gösterge makam tazminatını, 17000 göstergeli görev tazminatını, Diğer illerde ise genel idare hizmetleri sınıfına dahil “müstakil daire başkanı” için belirlenen 3600 ek göstergeyi, 3000 gösterge makam tazminatını, 9000 gösterge görev tazminatını aylığın diğer unsurları ile birlikte alacaktır. İl Özel İdaresi Genel Sekreter Yardımcıları ile Daire Başkanlarına 375 sayılı KHK ile 4505 sayılı Kanun hükümleri uyarınca “makam” ve “görev tazminatı” ödenmemesi gerektinden yapılan bu ödemelerin sorgu konusu yapılması gerekmektedir. 49

Norm kadro ve personel istihdamı Madde 36 - Norm kadro ilke ve standartları İçişleri Bakanlığı ve Devlet Personel Başkanlığı tarafından müştereken belirlenir. Bu ilke ve standartlar çerçevesinde norm kadro çalışmasını il özel idaresi yapar veya yaptırır. İl özel idaresi personeli, vali tarafından atanır ve ilk toplantıda il genel meclisinin bilgisine sunulur. (Ek üçüncü fıkra: 3/7/2005 -5393/85 md. ) İl özel idarelerinde sözleşmeli personel ile kısmi zamanlı sözleşmeli personel çalıştırılması hususunda Belediye Kanununun 49 uncu maddesi hükümleri uygulanır. 50

5393 sayılı BELEDİYE KANUNU Norm Kadro ve personel istihdamı Madde 49 -… Belediye ve bağlı kuruluşlarında, norm kadroya uygun olarak çevre, sağlık, veterinerlik, teknik, hukuk, ekonomi, bilişim ve iletişim, planlama, araştırma ve geliştirme, eğitim ve danışmanlık alanlarında avukat, mimar, mühendis, şehir ve bölge plancısı, çözümleyici ve programcı, tabip, uzman tabip, ebe , hemşire, veteriner, kimyager, teknisyen ve tekniker gibi uzman ve teknik personel yıllık sözleşme ile çalıştırılabilir. 51

Bilgi Notu: Denetim sırasında, İl Genel Meclisi Denetim Komisyonu Raporu ile varsa İç Denetçi Raporlarının istenerek incelenmesi yararlı olacaktır. 52

Örnek Sorgular 1) Sözleşmeli statüde istihdam edilen personel için %2 oranındaki işsizlik sigortası işveren payı İşsizlik Sigortası Fonuna İl Özel İdare Bütçesinden ödenmiştir. Sözleşmeli personel işsizlik sigortası kapsamında değildir. 2) İl Özel İdaresi memurlarına başarı durumlarına göre ödenecek ikramiye Encümen Kararı ile yapılması gerekirken İl Encümeninin bunun için Komisyon oluşturduğu ve oluşturulan Komisyonun Başkan ve Üyelerinin ise listenin ilk sıralarında yer aldığı %10 sınırına da uyulmadığı görülmüştür. 53

3)Emekli olan işçilere kıdem tazminatı ödenirken yıl hesabında 365 gün yerine 360 gün esas alınmıştır. Kıdem Tazminatı Fonu kuruluncaya kadar 1475 sayılı İş Kanununa göre ödenecektir. 4)İl Özel İdare Müdürlüğünde görevli personelden öğle yemeği bedelinin yarısı tahsil edilmeyip tamamının kurum bütçesinden ödendiği görülmüştür. Tem. Kur. Kar. 18. 3. 08 5) Aynı Yükleniciye ait birden fazla yapım işinde aynı kişilerin teknik personel olarak aynı zaman diliminde çalışması mümkün olamayacağından eksik teknik personel çalıştırması sonucu ceza kesilmesi gerekmektedir. 6)İl Sağlık Müdürlüğüne yapılan cihaz alımında teslimat geç yapıldığı halde gecikme cezası kesilmediği görülmüştür. 54

7)…Sağlık Ürünleri Ltd. Şti. ihale edilen …cihazı alımı işinde Katma Değer Vergisi oranının %8 alınması gerekirken %18 alınması sonucu fazla ödemede bulunulmuştur. 8)Vali Konağı /Kaymakamlık lojmanı için alınan temizlik malzemeleriyle birlikte kişisel temizlik malzemelerinin de alındığı, kişisel harcamalar yapıldığı ve bedelinin İl Özel İdare bütçesinden ödendiği görülmüştür. (Kamu Konutları Yönetmeliği) 9) 26. 05. 2005 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan 294 sıra nolu Milli Emlak Genel Tebliğinde yer alan “Kamu Kurumlarınca Karşılanacak Giderler” dışındaki giderlerinde il özel idare bütçesinden karşılandığı görülmüştür. 55

10)… Stadyumunda futbol maçında çıkan olaylar nedeniyle kırılan tribün koltuklarının yenilenmesi ve montaj işinin İl Özel İdare bütçesinden ödendiği görülmüştür. 5149 sayılı Spor Müsabakalarında Şiddet ve Düzensizliğin Önlenmesine Dair Kanun ve bu Kanuna dayanılarak çıkarılan Yönetmelik hükümlerine göre zararın buna sebebiyet veren kulüplere ve kişilere tazmin ettirilmesi gerektiği halde Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğünün Vali imzalı yazısı üzerine İl Encümeni yedek ödenek harcama kaleminden Merkez ve İlçe Futbol Sahaları Bakım ve Onarım giderlerine ödenek aktarmış İl Özel İdare bütçesinden ihaleye çıkılmıştır. 13 bin koltuk kapasiteli statta 10 bin koltuk kırılmıştır. 56

11) … İl Özel İdaresince Damga Vergisi Kanunu açısından “resmi daire” tanımına girmeyen Kamu İhale Kurumuna yapılan ödemelerden damga vergisi kesilmediği görülmüştür. 12)Müteahhit…yükleniminde bulunan …sözleşme bedelli asfalt satıh kaplama yapım işinin %96 ile geçici kabulünün yapıldığı ödeme emri üzerinden kesilen ihale karar pulu, sözleşme damga vergisi ve gecikme cezasının bu tutar üzerinden tahsil edildiği görülmüştür. 13) Yüklenici hakedişlerinden kesilen cezaların gelir ve gelir yansıtma hesaplarına aktarılması gerekmektedir. Bazı idarelerin bunları 333 emanetler hesabı ile 360 ödenecek vergi ve fonlar hesabına, 361 ödenecek sosyal güvenlik kesintileri hesaplarına kaydederek daha sonra Muhasebe İşlem Fişleri ile iade ettikleri gözlemlenmiş olup üzerinde önemle durulması gerekmektedir. 57

14) Kiraya verilen taşınmazlarla ilgili bakım, onarım vs. gibi giderlerin il özel idare bütçesinden ödenmemesi gerekmektedir. 15) İl özel İdaresi ortağı olduğu şirketlere sermaye artırımı gibi zorunlu nedenler dışında kaynak aktarılmaz. 16) İlçe özel idare müdürleri muhasebe yetkilisi olamaz. Onlar hesaplarını İl Muhasebe yetkilisine verdikleri için muhasebe yetkilisi olarak sorumlu değildirler. 17) 5302 sayılı İl Özel İdaresi Kanunu’nun 28 ve 63’üncü maddeleri uyarınca Vali ve Vali Yardımcılarına (veya Kaymakam Vekili) ödenen ödeneklerden Gelir Vergisi Kesintisi yapılması gerekirken yapılmadığı tespit edilmiştir. Ayrıca aynı Kanunu’nun Geçici 4. maddesinde söz konusu ödeneklerden gelir vergisi kesintisi yapılmasına aykırı bir husus yer almamıştır. 18) 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun 18. ve 94. maddelerine aykırı olarak, serbest meslek faaliyeti dolayısıyla ilgililere yapılan ödemelerden yapılması gereken Gelir Vergisi Stopajı yapılmamış veya eksik yapılmıştır. 58

19) 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun mükerrer 44. maddesine göre çevre temizlik vergisine (ÇTV) tabi olan ve olmayan kurum ve kuruluşlar belirtilmiştir. 2560 sayılı İstanbul Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanunun; 13/a, 23. ve ek 5. maddeleri uyarınca, yalnız Büyükşehir Belediyelerince yapılan söz konusu tahsilatlarda, 2464 sayılı Kanununun mükerrer 44. maddesindeki muafiyet hükmü uygulanmamaktadır. Dolayısıyla, 2464 sayılı Kanunu’nun mükerrer 44. maddesi uyarınca ÇTV’den muaf olan X İlköğretim Okulunun su tüketim faturasında, su bedelinin yanı sıra, ÇTV’nin ve ÇTV’nin bir unsuru olan atık su bedelinin, Büyükşehir Belediyesi statüsünde bulunmayan X Belediyesine ödenmemesi gerekirken ödendiği tespit edilmiştir. 20) Kamu Konutları Yönetmeliği’nin, “Kurum ve Kuruluşlarca Karşılanacak İşletme, Bakım ve Onarım Giderleri” başlıklı 26. maddesinin (b) bendi ile yönetmeliğe ekli (1) sayılı Cetvelde Özel Tahsisli Konutların ne tür giderlerinin karşılanacağı belirtilmiştir. Buna göre, X ilçesi kaymakam lojmanına ait internet aboneliği kullanım bedelleri, İl Özel İdaresi bütçesinden karşılanmaması gerekirken karşılandığı belirlenmiştir. 59

21) İl Özel İdaresi ile Bay A arasında akdedilen “ Çiftçilere yönelik Tarımsal Danışmanlık Hizmeti Sunulması” konulu hizmet alımı sözleşmesi gereğince yapılan ödemelerde söz konusu hizmetin katma değer vergisi istisnası (3065 sayılı KDV Kanunu’nun “Sosyal ve Askeri Amaçlı İstisnalarla Diğer İstisnalar” başlıklı altıncı bölüm başlığı altında düzenlenen 17. maddesi) kapsamında olmasına rağmen KDV tahakkuk ettirildiği tespit edilmiştir. 22) …ilinde TRT tarafından çekilen …dizi filminin İstanbul’da düzenlenen galasına katılanlara İstanbul’da verilen yemek bedelinin temsil, ağırlama giderlerinden ödenmemesi gerekir. Zaten. . ilinde bu dizi filminin çekimi sırasında yemek vesaire giderleri ilin tanıtımı kapsamında ödenmiştir. 60

23) Taşıma işine ilişkin olarak yüklenici Bay B’den ilköğretim taşıma işi şeklindeki hizmet alımına ilişkin düzenlenen faturanın yalnız basit usulde vergilendirilenlerin kullandığı fatura olmasına rağmen KDV ödendiği anlaşılmıştır. Ancak, 3065 Sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu’nun “Sosyal ve Askeri Amaçlı İstisnalar ile Diğer İstisnalar” başlıklı 17’inci maddesinin “Diğer İstisnalar” bölümünde, Gelir Vergisi Kanununa göre vergiden muaf esnaf ile basit usulde vergilendirilen mükellefler tarafından yapılan teslim ve hizmetlerin KDV’den istisna oldukları belirtilmiştir. 24) Bay B, . . /2007 tarihinde, Maliye Bakanlığı …. kadrosunda bulunup …. İl Özel İdaresi Genel Sekreter Yardımcısı Vekili iken, 1. dereceli münhal bulunan İl Özel İdare Genel Sekreter Yardımcısı kadrosuna 657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 68/B ve 74. maddeleri gereğince naklen atanmıştır. Ancak, 213 sayılı Vergi Usul Kanunu Ek Madde 13’ün 4. maddesinde düzenlenen ve yalnız Maliye Bakanlığı ile bağlı kuruluşlarının merkez ve taşra teşkilatı kadrolarında çalışan memurlar ile sözleşmeli personeline verilmesi öngörülen ek ödemenin Bay B’ ye ödenmemesi gerekirken özel idare bütçesinden ödendiği tespit edilmiştir. 61

25) 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun “Prime Esas Kazançlar” başlıklı 80. maddesi ile ilave tediyelerden de kanunun yürürlük tarihi olan 1 Ekim 2008 tarihi itibariyle prim kesilmeye başlanmıştır. Buna aykırı olarak, …. . İl Özel İdaresi’nde çalışan sürekli işçiler ile Köye Yönelik Hizmetler Müdürlüğü işçilerine ödenen ilave tediyeden prim kesintilerinin yapılmadığı tespit edilmiştir. 26) 5355 sayılı Mahalli İdare Birlikleri Kanunu’nun ‘‘Köylere Hizmet Götürme Birlikleri’’ başlıklı 18. maddesi ile 5302 sayılı İl Özel İdaresi Kanununun, ‘‘Diğer Kuruluşlarla İlişkiler’’ başlıklı 64. maddesinde, Köylere Hizmet Götürme Birliklerinin kuruluş amacı köye yönelik işler olarak belirtilmiş ve il özel idaresinin görev ve sorumluluk alanlarına giren konuların, örneğin bir köy okulu inşaatını, köylere hizmet götürme birlikleri eliyle yaptırabileceği açıklanmıştır. Ancak, il merkezindeki bir okul inşaatının ya da İl Özel İdare binasının ikmal işinin hem köylere hizmet götürme birliklerin kuruluş amacına uygun düşmemesi hem de Mahalli İdare Birlikleri Kanununda belirtilen görev ve sorumluluk alanlarının dışında olması nedeniyle, köylere hizmet götürme birliklerine ödenek aktarılması suretiyle gerçekleştirmek mümkün değildir. Anılan mevzuata aykırı olarak, …… Özel İdare bütçesinden; --Orman İşletme Müdürlüğüne tahsis edilmek üzere 2 adet jeneratör ile 4 adet kırıcının satın alınması, --İl Özel İdaresi ek hizmet binasının tamamlanması inşaatı, --Atatürk Bahçe Kültürleri Araştırma Merkezi bahçesine sismograf sistemin yerleştirilmesi, --A, B ve C Köylerine jimnastik aletlerinin alımında kullanılmak üzere, Merkez Köylere Hizmet Götürme Birliği’ne toplam …… YTL kaynak aktarılmıştır. 62

27) …. . İl Özel İdaresi lojmanlarında oturanlarca gerçek tüketimleri üzerinden karşılanması gereken yakacak giderleri, ortak tüketim alanına giren kazan dairesi elektrik gideri ile kaloriferci giderinin “Kamu Konutları Yönetmeliği” ve “Milli Emlak Genel Tebliği” uyarınca, İl Özel İdaresi ile bu giderlerin ilişkilendirilmeksizin ödenmesi gerekirken, İl Özel İdaresince ödendiği, oturanların ise tebliğde belirtilen ve bu giderlerin kamu kurum ve kuruluşlarınca karşılanması zorunlu durumlarda geçerli olması gereken m 2 başına hesabına göre hesaplanan kısmı karşıladıkları, bu usule göre tahsil edilen kısmın ise gerçek giderleri karşılamadığı tespit edilerek, 2008 yılına ilişkin sorgularımızda yakacak ve ortak tüketimler için lojmanda oturanlarca karşılanmayan kısma ilişkin hesaplama yapılmış, ancak kaloriferci gideri açısından bir hesaplama yapılamamıştır. Çünkü, lojmanlarda kaloriferci ve bina bakımı yapmak üzere görevlendirilen kişinin, İl Özel İdaresi Plan Proje Yatırım ve İnşaat Müdürlüğünde görev yapan Elektrik Ustası Bay C adlı işçi kadrosunda görevli bir kişi olduğu ekli görevlendirme yazısında görülmektedir. Bu durum ise, hem “Kamu Konutları Yönetmeliği” ve “Milli Emlak Genel Tebliği” ne, hem de İl Özel İdaresine ait görevleri yerine getirmek amacıyla istihdam edilen bir kişinin “Görevlendirme” yoluyla İl Özel İdaresi lojmanlarında kalorifer ve bina bakımını yapmak üzere asli görevini yapmaması sonucunu doğurarak, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun istihdam şekilleri başlıklı 4. maddesine aykırılık teşkil etmektedir. 28) “Kamu Konutları Yönetmeliği”nin ‘Konut Tahsis Edilenler Tarafından Karşılanacak Giderler’ başlıklı 28. maddesi ile 294 sayılı Milli Emlak Genel Tebliği’nin ‘Yakıt Giderleri’ başlıklı 2. maddesine aykırı olarak, …… İl Özel İdaresi Lojmanlarında oturanlardan gerçek tüketimleri üzerinden kesilmesi gereken lojman yakıt gideri bedellerinin gerçek tüketimleri üzerinden kesilmediği tespit edilmiştir. 63

29) İl Genel Meclisi Başkanı …. . ’e yapılan huzur hakkı ödemelerinden, gelir vergisi kesintisi yapılırken gelir vergisi matrahı artmasına rağmen, Gelir Vergisi Kanunu’ nun 103. maddesinde yer alan vergi tarifesine aykırı olarak, vergi oranının artırılmadığı görülmüştür. 30) Sayıştay Başkanlığının 05/01/1988 tarih ve 233933/2 sayılı görüşüne uygun olarak İçişleri Bakanı'nın 04/02/1988 tarihli Onayı ile yürürlüğe konulan İl Özel İdaresi Bütçesinden Yapılacak Temsil, Ağırlama ve Tören Giderleri Hakkında Yönetmeliğin ‘‘Temsil Giderleri’’ başlıklı 4. maddesi ile 5302 sayılı İl Özel İdaresi Kanunu’nun Meclis üyeleri, meclisin toplanma usulü ve huzur haklarına ilişkin 9. , 12. ve 24. maddelerine aykırı olarak; meclis üyelerine karşılığında huzur hakkı almaları ve kanundan kaynaklı görevleri olmasına rağmen, İl Genel Meclisi toplantılarında ikram edilmek üzere temsil ağırlama kaleminden ikrama ilişkin toplu alımlar yapıldığı tespit edilmiştir. 64

31) 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun “Harcama Yetkisi ve Yetkilisi” başlıklı 31. maddesine aykırı uygulamalar yapıldığı görülmüştür: --A) Bütçe ile ödenek tahsis edilen her bir harcama biriminin en üst yetkilisi harcama yetkilisidir. 5302 sayılı İl Özel İdaresi Kanunu’ nun 46. maddesinde “İl Özel İdaresi bütçesiyle ödenek tahsis edilen her bir harcama biriminin en üst yöneticisi harcama yetkilisidir. İlçelerde bu yetki kaymakam tarafından kullanılır. ” hükmü yer almaktadır. Maliye Bakanlığı Bütçe ve Mali Kontrol Genel Müdürlüğü tarafından yayınlanan Harcama Yetkilileri Hakkında Genel Tebliğinin (Seri No: 1) (R. G. 31. 12. 2005 26040 (k. ) Mükerrer) Mahalli İdarelerde Harcama Yetkilileri başlıklı 2. 1. 4. maddesinde; “… Mahalli İdarelerde kurumsal sınıflandırmanın 3. ve 4. düzeyinde ödenek tahsis edilen ama hizmet birimleri ve yardımcı hizmet birimleri ile danışma ve denetim birimlerinin en üst yöneticilerinin harcama yetkilisi olarak belirlenmesi ve yetki-sorumluluk tesisinin buna göre yapılması gerekmektedir. Ancak teşkilat yapısı ve personel durumu gibi nedenlerle harcama yetkililerinin belirlenmesinde güçlük bulunan ve bütçelerinde harcama birimi sınıflandırılmayan mahalli idarelerde harcama yetkilisi üst yönetici veya üst yöneticinin belirleyeceği kişiler tarafından İçişleri Bakanlığı’nın uygun görüşü üzerine yürütülebilir. ” şeklinde 65 düzenleme yapılmıştır.

Harcama Yetkisinin Devri başlıklı 4. madde de ise harcama yetkililerinin, belirlenen sınırlar dahilinde harcama yetkilerini devredebileceği, belediye ve il özel idareleri ile bunlara bağlı idarelerin harcama yetkililerinin bu yetkileri yardımcılarına, yardımcısı olmayanlar ise hiyerarşik olarak bir alt kademedeki yöneticilere kısmen veya tamamen devredebileceği, her bir harcama işlemi itibariyle mal ve hizmet alımlarında iki yüz elli bin YTL, yapım işlerinde ise bir milyon YTLsini aşan harcamalara ilişkin harcama yetkisinin hiçbir şekilde devredilemeyeceği belirtilmektedir. “Harcama yetkilisinin kanuni izin, hastalık, geçici görev, disiplin cezası uygulaması, görevden uzaklaştırma ve benzeri nedenlerle geçici olarak görevinden ayrılması nedeniyle ilgili harcama birimin harcama yetkilisi vekaleten görevlendirilen kişidir. ” denilmek suretiyle harcama yetkilisinin geçici olarak görev başında olmadığı durumlarda kimin harcama yetkilisi olacağı da açıklığa kavuşturulmuştur. 5302 sayılı Kanunu’nun 30. maddesine göre Valilerin teşkilatın en üst amiri olarak il özel idaresi teşkilatını sevk ve idare etmekle görevli olduğu, 35. maddesinde Genel Sekreterin il özel idaresi hizmetlerini Vali adına ve onun emirleri doğrultusunda ve mevzuat hükümlerine uygun olarak yürüteceği hükümleri yer almaktadır. Buna göre, harcama yetkililerinin mevzuata uygun olarak görevlendirilmesi, bunların geçici olarak görevden ayrılmaları durumunda göreve vekalet edenlerin harcama yetkilisi olarak görev yapmalarının temini hususunun valilik ve genel sekreterlikçe yerine getirilmesi gerekmektedir. 66

--B) Harcama Birimi, Harcama Yetkilisi ve Gerçekleştirme Görevlisi olarak sorumlu olanların belirlenmesinde yanlış uygulamaların olduğu tespit edilmiştir: …… İl Özel İdaresinde tüm harcama birimleri için muhasebe biriminde gerçekleştirme görevlisi olarak görevlendirilen kişinin gerçekleştirme görevlisi olarak imza attığı, sadece ihale biriminde ayrıma gidildiği ancak uygulamada gerçekleştirme görevlisi olarak tarım, milli eğitim… gibi alanlarda milli eğitim müdürü, il tarım müdürünün imza attığı görülmüştür. Ayrıca, ödeme emri belgesi üzerine Gerçekleştirme Görevlisi olarak yetkili olan kişinin Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Usul Yönetmeliği’nde (örnek 32) örnek ödeme emri belgesinde gösterildiği üzere “Düzenleyen*” kısmının “gerçekleştirme görevlileri arasından harcama yetkilisince görevlendirilen kişi tarafından imzalanacaktır” şeklindeki açıklamaya uyulmayarak yetkili gerçekleştirme görevlisi ile mali kontrol görevlisinin imza yerlerinin değiştirildiği görülmüştür. 67

32) 5302 sayılı İl Özel İdaresi Kanunu’nun 6. , 12. ve 24. maddelerine aykırı olarak, İl Genel Meclisinin 04/12/2008 tarih ve 251 numaralı kararına istinaden İl Genel Meclisi üyelerine hafta sonu meclis toplantılarına katıldıkları günler için sosyal yardım niteliğinde ödemede bulunulduğu tespit edilmiştir. 33) İl Genel Meclisinin 21. 11. 2008 tarih , 239 karar numaralı “İl Özel İdaresi Personeline Sosyal Yardım Ödenmesi” konulu kararı doğrultusunda, İl Özel İdaresinde Devlet Memuru olarak görev yapan personel ile sürekli işçilere Devlet Memurları Kanunu ve Toplu İş Sözleşmesi hilafına sosyal yardım ödemesinde bulunulduğu tespit edilmiştir. Bu ödeme; 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun “Kapsam” başlıklı 1. , “Amaç” başlıklı 2. ve “Mali Hükümler” başlıklı kısmının Kapsam maddesi olan 146. maddesine, İl Özel İdaresi Kanunu’nun “İl Özel İdaresinin Görev ve Sorumlulukları” başlıklı 6. maddesinde bahsi geçen “sosyal hizmet ve yardımlar” hükmüne ve Toplu İş Sözleşmesinin yardımlarla ilgili maddelerine aykırıdır. 68

34) 2008 - 2009 eğitim öğretim yılı taşımalı araç hizmet alım ihalesine ilişkin aşağıda belirtilen hususlar tespit edilmiştir: A) 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’ na aykırı olarak, ihaleyi yapan kurum ile ödeneği harcayan kurum ayrılarak ihale İl Milli Eğitim Müdürlüğü’nce, ödeme ise Özel İdarece yapılmıştır. B) Bahsi geçen işe ilişkin ödeme belgelerinin Gerçekleştirme Görevlisi ve Harcama Yetkilisi olarak İl Milli Eğitim Müdürlüğü yetkilileri tarafından (Milli Eğitim Müd. - Şube Müd. ) imzalandığı görülmüştür. Oysa bu durum, 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun “Harcama Yapılması” başlıklı 31. maddesine, 5302 sayılı İl Özel İdaresi Kanunu’nun 46. maddesine ve Maliye Bakanlığı Bütçe ve Mali Kontrol Genel Müdürlüğü tarafından yayınlanan Harcama Yetkilileri Hakkında Genel Tebliğin (Seri No : 1 ) (R. G. 31. 12. 2005, 26040 (k. ) Mükerrer) “Mahalli İdarelerde Harcama Yetkilileri” başlıklı 2. 1. 4. , “Harcama Yetkisinin Devri” başlıklı 4. ve “Diğer Hususlar” başlıklı 5. bölümüne aykırıdır. Harcama yetkilisinin ödeneği harcayan birim olan özel idare yetkilisi olması ve bu kişinin harcama yetkilisi görevini gene özel idaredeki bir kişiye devretmiş olması gerekmesine rağmen, harcama yetkilisi olarak Vali Yardımcısının görevini Milli Eğitim görevlilerine devretmiştir. C) Kamu İhale Kanunu’nun “Temel İlkeler” başlıklı 5. maddesine aykırı olarak, 21/f usulüne göre ihale edilen işin her bir hat için kısımlara bölünmesi suretiyle ihale ilkelerine aykırı işlem yapıldığı tespit edilmiştir. D) İhale onayı alındıktan ve ihale prosedürleri tamamlandıktan sonra ihale kayıt numarası alınmıştır. 69

35) 27. 06. 2007 tarih ve 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnameye 5743 sayılı Kanun ile eklenen Ek 3. maddenin 1. fıkrası ile, il özel idareleri kadrolarında 657 sayılı Devlet Memurları Kanununa göre istihdam edilen memurlara, 01. 07. 2007 tarihinden itibaren 1850 gösterge rakamının memur aylıklarına uygulanan katsayı ile çarpımı sonucu bulunacak tutarda her ay ek ödeme yapılacağı belirtilmiştir. Ancak bu maddenin 2. fıkrasında ise, makam, yüksek hakimlik, temsil veya görev tazminatından yararlananlara bu ödemenin yapılmayacağı hükmü yer almaktadır. Buna aykırı olarak, İl Özel İdaresi Genel Sekreteri Bay A ve Bayan B’ ye, makam tazminatı almalarına rağmen aynı zamanda denge tazminatı (ek ödeme) verilmiştir. 36) X İlçe Özel İdare Müdürlüğünün iş ve işlemlerini gerçekleştirmek üzere, geçici görevle, 657 sayılı Kanunun 86. maddesine görevlendirilen Y İlçe Özel İdare Müdürlüğü Veri Hazırlama Kontrol İşletmeni …. . , X İlçe Özel İdare Müdürlüğünde haftada bir iş günü olmak üzere geçici görevlendirilmiş, bu vesile alması gereken harcırahlarını da almakla birlikte , İlçe Özel İdare Müdürlüğüne vekalet ettiği için özel hizmet tazminatı farkını da tam olarak almıştır. Sadece görev yapılan süreyle orantılı olarak ödeme yapılması yerine, tüm tazminat farkının ödenmesi, Devlet Memurlarına Ödenecek Zam ve Tazminatlara ilişkin 2006/10344 sayılı Bakanlar Kurulu Kararının 6. , 9. ve 14. maddesinde aykırıdır. 70

37) X İlçe Özel İdare Müdürü Bay D ildeki gelir müdürlüğünde görevlendirilmiş, yerine bakmak üzere Bayan F, 657 sayılı Kanunun 86. ve 175. maddeleri gereğince vekaletle görevlendirilmiştir. 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 86. maddesi ile Devlet Memurlarına Ödenecek Zam ve Tazminatlara İlişkin 2006/10344 sayılı Bakanlar Kurulu Kararının 9. maddesine göre, X İlçe Özel İdare memuru Bayan F’ e, İlçe Özel İdare Müdürlüğüne vekaleti dolayısıyla vekalet aylığı ödenmemesi gerekir. Çünkü, 657 sayılı Kanuna göre, boş kadroya vekalet durumunda, ücretsiz vekalet asıldır ve Bayan F, dolu kadroya vekaleten atanmış ise de, Bay D’ nin 22. 8. 2007 tarihinde kurumdan ayrılması nedeniyle kadrosu boşalmış olup, bu tarih itibari ile boş kadroya vekalet etmektedir. Dolayısıyla, boş kadroya vekalet nedeniyle, vekalet ücreti alması mümkün değildir. Zam ve tazminat farkına ilişkin ise, şartları uygun olduğundan denecek yoktur. 38) 2008 yılı Zam ve Tazminatlar Kararnamesinin 8. maddesine göre, sağlık kurulu raporu üzerine verilen hastalık izinleri ile kanser, verem, …. gibi uzun süreli tedaviye ihtiyaç gösteren hastalığa yakalananların kullandıkları hastalık izinleri hariç, bir takvim yılında kullanılan hastalık izinlerinin 7 günü aşması halinde, aşan kısmın tazminatı %25 eksik ödenir. Buna göre, …. . İlçe Özel İdare Müdürü Bayan A 20 gün hastalık izni kullanmış olduğundan, bunun 7 günü aşan 13 günlük süresi için tazminatının %25 eksik ödenmesi gerekir. 71

39) …. İnşaat yüklenimindeki …. TL ihale bedelli “… Merkez Balıkçı Barınağı” inşaatı 6 no’lu hak edişinde, 16 günlük gecikme cezasının emanete alındığı görülmüştür. Söz konusu işte, geçerli süre uzatımı kararı olmaksızın 16 günlük gecikme meydana gelmiş, buna istinaden gecikme cezası kesilmiştir. Ancak, hakediş iç sayfasında “süre verildiğinde iade edilmek üzere” şerhi ile yüklenici tarafından hakediş imzalanmıştır. Dolayısıyla, söz konusu gecikme cezasının gelir kaydedilmeyeceği, yükleniciye bu işle ilgili süre uzatımı verileceği konusunda tereddüt oluşmuştur. Süre uzatımı verilmesi için gerekli şartlar oluşmadan herhangi bir süre uzatımı kararı verilirse, bu karar geçersiz olacağından varsa süre uzatım kararının gönderilmesi, gecikme cezasının yükleniciye iade edilip edilmeyeceğinin bildirilmesi, gelir kaydedilmiş ise belgesinin gönderilmesi, geçerli süre uzatımı kararı olmaksızın iade yapılmış ise …. TL. kamu zararına sebep olunması nedenlerinin açıklanması sorgu ile istenmiştir. 72

40) Fiyat farkları hatalı uygulanmıştır: Z Gıda Ltd. Şti. yüklenimindeki … TL ihale bedelli “…. İl Sosyal Hizmetler Müdürlüğü 1 adet araç kiralama hizmet alımı işi”nin iş sözleşmesinin 15. maddesine göre, ‘aracın kat ettiği yolun, aylık kilometre miktarını aşması halinde ödeme, aynı model yeni bir aracın teknik özelliklerinde belirtilen km başına harcadığı yakıt gideri (ildeki akaryakıt pompa fiyatı) esas alınacaktır’ şeklinde fiyat farkının, nasıl ödeneceği belirlenmiştir (Esasen, yürürlükteki fiyat farkı kararnamesine göre, sözleşmeye böyle bir hüküm konulması da mevzuata aykırı olup, böyle bir yöntemle fiyat farkı ödenmesi mümkün değildir. ). Bu hükme istinaden fiyat farkları hesaplanırken, aracın aylık olarak kat etmesi gereken 2000 km. üzeri dikkate alınmış, akaryakıt miktarı ise, Ticaret ve Sanayi Odasına, asfalt, şehir içi ve köy yolları olmak üzere fiyat sorularak, tüketilen akaryakıt miktarı ve fiyatı belirlenmiştir. Oysa, Ticaret ve Sanayi Odasına sorulmasına gerek olmadan, söz konusu aracın teknik özelliklerine göre km. başına tüketeceği akaryakıt miktarı, araçların kataloglarında belirtilmektedir. Diğer yandan, asfalt, şehir içi ve köy yolları için ayrı tüketim miktarları belirlenmiş, ancak uygulamada sanki araç sürekli köy yollarında mesafe kat etmiş gibi, en yüksek ücret uygulanmıştır. Bu nedenlerle, aracın aylar itibariyle, yol durumlarına göre kat ettiği mesafelerin belirlenmesi (bu çalışma takip cetveli ile belirlenmiştir. ), yol durumuna göre ilgili yola denk gelen tutarın ödenmesi gerekir. 73

41) 5302 Sayılı İl Özel İdaresi Kanunu’nun “Avukatlık Ücretinin Dağıtımı” başlıklı 67. maddesine ve 1389 sayılı “Devlet Davalarına İntaç Eden Avukat Vesaireye Verilecek Ücreti Vekalet Kanunu”nun 1. maddesine aykırı olarak, (idare lehine sonuçlanan dava ve icra takipleri nedeniyle tahsil edilen vekalet ücretlerinden, sadece ücretli ve maaşlı avukatlara ve hukuk servisinde görevli memurlara ödeme yapılması mümkünken) …. İl Özel İdaresi Genel Sekreteri ……’ a ödeme yapıldığı görülmüştür. 42) İhale edilerek alınan Akaryakıt için Fiyat Farkı, “F= (Mx. B)x[(A 2/A 1)-l]” formülüne göre hesaplanacaktır. Formülde yer alan bayi satış fiyatı, mahalli perakende akaryakıt satış fiyatlarını değil ihalesi yapılan petrol ürünü için EPDK'ya bildirilen ve EPDK'nın internet sayfasında yayımlanan İstanbul ili Avrupa yakası için geçerli bayi satış fiyatlarının KDV hariç aritmetik ortalamasını ifade etmektedir. Oysa ki söz konusu ödeme emirleri incelendiğinde, bayi satış fiyatı olarak mahalli perakende akaryakıt satış fiyatlarının alındığı görülmüştür. Bu itibarla, yüklenici …. San. Tic. Ltd. Şti. ‘ ne ödenen fiyat farkının yanlış hesaplanması sonucu … kamu zararına neden olunmuştur. 74

Diğer kuruluşlarla ilişkiler Madde 64 - İl özel idaresi, il genel meclisinin kararı üzerine yapacağı anlaşmaya uygun olarak görev ve sorumluluk alanlarına giren konularda; c) Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları, dernekler, vakıflar ve 507 sayılı Esnaf ve Küçük Sanatkarlar Kanunu kapsamına giren meslek odaları ile ortak hizmet projeleri gerçekleştirebilir. Burada dikkat edilmesi gereken husus sayılan kuruluşlarla birlikte geliştirilecek “ortak projelerin” gerçekleştirilmesidir. Bazı il özel idarelerinin uygulamalarında ise bu madde hükmünün amacına aykırı sadece “kaynak aktarımı” şeklinde olmaktadır. 75

Gider İncelemesine Örnek TERÖR VE TERÖRLE MÜCADELEDEN DOĞAN ZARARLARIN KARŞILANMASI HAKKINDA KANUN Kanun Numarası : 5233 Kabul Tarihi : 17/7/2004 Yayımlandığı R. Gazete : Tarih : 27/7/2004 Sayı : 25535 Kanuna göre kurulan “Zarar Tespit Komisyonunun sekreterya hizmetleri il özel idarelerince yürütülmekte cari harcamaları da il özel idare bütçesinden karşılanabilmektedir. 76

Gelir İncelemesine Örnek MADEN KANUNU Kanun Numarası : 3213 Kabul Tarihi : 4/6/1985 Yayımlandığı R. Gazete : Tarih : 15/6/1985 Sayı : 18785 Devlet hakkı ve özel idare payı (1) Madde 14 – (Değişik: 26/5/2004 – 5177/8 md. ) Üretilen madenlerden alınacak Devlet hakkı, I. Grup ve V. Grup madenler ile mıcır, kaba inşaat, baraj, gölet, liman, yol gibi yapılarda kullanılan her türlü yapı hammaddelerinde ocak başı satış tutarının %4'ü, diğer grup madenlerde %2'sidir. Ruhsat sahibi tarafından beyan edilen ocak başı satış fiyatı Bakanlık tarafından denetlenir ve eksik beyanlar tamamlattırılır. Hazinenin özel mülkiyetinde veya Devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan yerlerde yapılacak madencilik faaliyetlerinden Devlet hakkı %30 fazlasıyla alınır. Ruhsat sahibi tarafından yatırılan Devlet hakkının % 50'si özel idare payı olarak ruhsatın bulunduğu ilin özel idaresine, % 30'u Hazine hesabına, % 20'si de genel bütçeye özel gelir ve Bakanlık bütçesine özel ödenek kaydedilir 77