KUVVET ve HAREKET Seda Erbil NK EVRENDE VE

KUVVET ve HAREKET Seda Erbil

ÇÜNKÜ; EVRENDE VE DÜNYADA HİÇ BİRŞEY DURAĞAN DEĞİLDİR.

KALBİMİZİN ATIŞI

VÜCUDUMUZDA KANIN DOLAŞIMI

GÖZLERİMİZİ KIRPMAMIZ

ELEKTRONLARIN KABLOLARDA HIZLA DOLAŞMASI İLE ELEKTRİK AKIMININ OLUŞMASI

IŞIĞIN SANİYEDE 300 000 km YOL ALMASI

• GÜNEŞ SİSTEMİNDE DÜNYANIN VE DİĞER GEZEGENLERİN GÜNEŞİN ETRAFINDA DÖNMELERİ

ATOMUN İÇİNDE ELEKTRONLARIN HAREKETİ

ARABA / UÇAK / TREN / GEMİ İLE YOLCULUK YAPMAK

• HERGÜN SERVİSLE OKULA GELMEK

HAREKETİ ETKİLEYEN FAKTÖRLERİ ÖĞRENMEK, YAŞADIĞIMIZ GEZEGENİ VE KENDİMİZİ DAHA İYİ TANIMAMIZI VE ANLAMAMIZI SAĞLAR.

HAREKET: BİR CİSMİN SABİT KABUL EDİLEN BİR NOKTAYA GÖRE KONUMUNUN DEĞİŞMESİDİR.

Referans noktası: • Sabit kabul edilen noktanın bulunduğu yeri tespit etmek için seçilen başlangıç noktasına denir.

Konum: Seçilen referans noktasına göre cismin bulunduğu yerin yönlü uzaklığına KONUM denir. Konum hem sayısal bir büyüklük hem de yön ifade eder. Vektörel bir büyüklüktür. Birimi uzunluk birimidir. Sembolü x vektörüdür.

Şekildeki çocuk (-3) konumundan koşmaya başlıyor, L noktasına gelince geri dönüyor ve O noktasında duruyor. Konum-zaman grafiği;

Yer değiştirme: Cismin son konumunun ilk konumuna olan yönlü uzaklığıdır. İlk konum: xo Sonu konum: x Yer değiştirme: ∆x = x – xo

Alınan yol: Farklı iki konum arasında takip edilen yolun uzunluğuna alınan yol denir. Yolun hangi yönde alındığının önemi yoktur.

Yer değiştirme ve Yol • Alınan yol=10+20+30=60 m ∆x= 50 m 30 m 10 m 20 m • Yer değiştirme= 50 m, kuzeydoğu arasında

Örnekler: 1 - 2

Cevaplar; 1 -a) L’ye göre konumu (-) yönde 3 m b) yerdeğiştirme=+3 – ( -3) = 6 m c) OLK alınan yol=3+6=9 m OLK yer değiştirme= -3 -0 = -3 m 2 -a) +3 m b) -6 m c) I. 6 m, II. 0 m

KONUM-ZAMAN GRAFİKLERİ İleri doğru (+ yönde) sabit hızla giden hareketliler; (+) x t (-)

KONUM-ZAMAN GRAFİKLERİ Geriye doğru (- yönde) sabit hızla giden hareketliler; (+) x t (-)

KONUM-ZAMAN GRAFİKLERİ Belli bir konumda duran cisimler; x A 10 -5 t 2 t B t

Örnekler: 3 - 4

Cevaplar 3 -a) +1 b) 0 -4 dk arası c) 6 dk sonrası d) 0 -(-1)= -1 m e) 4 -6 dk arası f) 4+3=7 m 4 -a) 2 b) 5/4 katı c) 0 konumu d) 0 m e) 1 m f) 4+4+1=9 m

Sürat: İki nokta arasında alınan yolun geçen toplam zamana bölünmesi ile elde edilen büyüklüğe denir. Sürat= alınan yol / geçen zaman Skalerdir, yön önemli değildir. Birimi m/s, cm/s, km/h

Hız: İki nokta arasındaki yer değiştirmenin geçen zamana bölünmesi ile elde edilen büyüklüktür. V ile gösterilir, vektöreldir. V x – xo veya v ∆x = = t –to ∆t Birimi; m/s, km/h, vb dir.

Örnekler: 1) 72 km/h kaç m/s’dir? Çözüm: 1 km = 1000 m 1 h= 60 dak= 60 x 60 s = 3600 s 72 km/ h = 72 x 1000 m/ 3600 s = 72000/3600 = 720/36 = 20 m/s

2) Bir uçak 2 s’de 1 km yol aldığına göre sürati kaç m/s’dir? ÇÖZÜM: X= 1 km= 1000 m t=2 s V= 1000 : 2 = 500 m/s

Ortalama hız: Alınan toplam yolun geçen toplam süreye bölümüdür. Vortalama (x 1+ x 2+ x 3+. . ) = (t 1+t 2+t 3+. . )

Örnek 1: Doğrusal yolda hareket eden bir araç 5 s’de 200 m ilerliyor ve 5 s durduktan sonra devam ederek 15 s’de 300 m yol alıyor. Bu aracın 25 s süresince ortalama süratinin büyüklüğü kaç m/s dir?

ÇÖZÜM: 1. YOL Toplam yol; x 1+x 2+x 3 = 200 + 300 =500 m Toplam zaman; t 1+t 2+t 3= 5 +5+15 = 25 s V 0 rt= 500 : 25 = 20 m/s

2. yol: Grafik ile x 500400300 - Xtoplam=500 m 2001000 t 5 10 15 20 25 Vort= 500 / 25 = 20 m/s

Örnek 2: Birbirinden 180 km uzakta olan A Şehrinden harekete başlayan araba B şehrine 2 saatte gidip, hiç beklemeden 3 saatte dönüyor. Vektörel ortalama hız kaç km/h’ tir?

ÇÖZÜM: ∆x= 180 -180=0 Toplam zaman= 2+3=5 h Vort= 0/ 5 = 0

Düzgün Doğrusal Hareket: Eşit zaman aralıklarında eşit yer değiştirmelerin yapıldığı harekete denir. X (m) 3020100 t(s) 1 2 3

Konum-zaman grafiğinin EĞİMİ hızı verir. EĞİM= (X 2 - X 1)/ (t 2 -t 1) Grafikten Eğim= (20 -10)/(2 -1) =10 m/s

NOT: Hareketlinin konum- zaman grafiği ne kadar dike yakın ise Eğimi o kadar büyüktür. Yani hızı da o kadar büyüktür. x A B VA > VB > VC C t

Düzgün doğrusal harekette hız sabittir. “Sabit hızlı hareket”te denir. V(m/s) 10 - t(s) 1 2 3

Hız-zaman grafiğinden; Hız-zaman grafiğinin altında kalan ALAN = Yer değiştirme V. ∆t = ∆x 0 s - 1 s arası alan; 10. (1 -0)= 10 m 1 s - 2 s arası alan; 10. (2 -1)= 10 m 2 s - 3 s arası alan; 10. (3 -2)= 10 m

Hızı Değişen Doğrusal Hareket Hızı zamanla artan harekete HIZLANAN hareket denir. v 10 0 İLERİ YÖNDE HIZLANAN HAREKET t GERİ YÖNDE HIZLANAN HAREKET -20

Hız-zaman grafiğinin eğimi ivmeyi verir. EĞİM= (v 2 - v 1)/ (t 2 -t 1)= a Grafiğin altında kalan yapılan yer değiştirmeyi verir. ALAN= v. ∆t = ∆x

İVME: Birim zamandaki hız değişimine İVME denir. Hız vektörel olduğu için ivme de vektörel büyüklüktür. Sembolü “a” vektörüdür. Birimi; m / s 2 dir.

Hızı Değişen Doğrusal Hareket Hızı zamanla azalan harekete YAVAŞLAYAN hareket denir. V 20 - 0 -15 İLERİ YÖNDE YAVAŞLAYAN HAREKET t GERİ YÖNDE YAVAŞLAYAN HAREKET

DİKKAT!. DURAN BİR CİSMİN HIZI “ 0” DIR. GRAFİKTE HIZIN “ 0” OLDUĞU ANDA CİSİM DURMUŞTUR.