KURUMLARDA SORUN ZME BECERLER ve TAKIM RUHU R

KURUMLARDA SORUN ÇÖZME BECERİLERİ ve TAKIM RUHU ÖĞR. GÖR. CÜNEYT MUMCU ONDOKUZ MAYIS ÜNİVERSİTESİ İKTİSADİ VE İDARİ BİLİMLER FAKÜLTESİ SİYASET BİLİM VE KAMU YÖNETİMİ BÖLÜMÜ

SORUN=PROBLEM Bir organizasyonda, ortaya koyulan amaçları zedeleyen, bozan ve istenilen şartlarda ürün ya da hizmet sunumunu engelleyen, ürün ya da hizmetin birbiriyle tutarlı, uyumlu olmasını önleyen olaylara sorun ya da problem denir.

SORUN=PROBLEM HEDEFLENEN SONUÇLARIN ALINMASINI ENGELLEYEBİLECEK VEYA AKSATABİLECEK, ÇÖZÜMLENMESİ GEREKEN HER TÜRLÜ DURUMDUR.

Başta insan faktörü nedeniyle veya örgüt içinden ya da dışından gelebilecek diğer beklenen ya da beklenmeyen olaylar nedeniyle kurumlarda yapılması planlanan işlere ve ulaşılması gereken bazı amaç ve hedeflere ulaşmakta sık güçlükler yaşanır. Bu güçlükler yine çalışanların becerileri ve uygulayacakları bazı teknikler yoluyla çözülebilir. Bu güçlüklere PROBLEM, problemlerin ortadan kaldırılması için yapılan uğraşılara ise PROBLEM ÇÖZME TEKNİKLERİ adı verilir.

Bu noktada yapılacak öncelikli iş, ortaya çıkan sorunla ilgili olarak; ETKİLİ KARAR VERME SÜRECİ’ni devreye sokmak ve sorunu sebep ve sonuçları bağlamında ortaya koymaktır.

ETKİLİ KARAR VERME SÜRECİ • Kompleks bir kararı çözmenin en iyi yolu etkili bir karar verme sürecini kullanmaktır. • Bu süreç genel olarak tutarlı ve yüksek kaliteli sonuçlar için bize rehberlik eder.

Karar Verme Sürecinin Aşamaları 1. Sorunu / problemi tanımlama 2. Veri toplama 3. Sorunun nedenlerini belirleme 4. Alternatif çözümler üretme 5. Alternatifleri değerlendirme 6. En iyi alternatifi seçme 7. Uygulama 8. Sonuçları değerlendirme

1. SORUNU TANIMLAMA Sorunun tespit edilmesi, sorunun sürece etkisinin ortaya konulması aşamasıdır. İyi tanımlanmış bir sorun, yarıya çözülmüş bir sorundur. Sorun, görünür, belirgin ve genellikle ölçülebilir kıstaslarla tanımlanmalıdır. Sorunların farkına varmayan kişinin onun üzerine düşünmesi ve çözümler üretmesi mümkün değildir.

2. VERİ TOPLAMA Problemin nedenlerini belirlemek, onu bütünüyle kavramak ve üzerinde çözüm üretebilmek için verilerin toplanmasıdır. Karar vermede yaşanabilecek önemli zorluklardan birisi yeterli bilgi ve veri eksikliğidir. Elde yeterli bilgi ve veri yoksa ön sezilere, tahminlere, tecrübelere dayanarak karar vermek durumunda kalınır.

3. SORUNUN NEDENLERİNİ BELİRLEME Sorun tamamıyla kavranıldıktan sonra, toplanan veriler ışığında sorunu doğuran faktörler bulunmaya çalışılır. Sorunun kaynağı/kaynakları nedir? Sorusuna cevap aranır. Bu aşama sorunu oluşturan tüm nedenlerin tespit edilmesi aşaması olup; sorunun etkin çözümü için en kritik basamaktır.

4. ALTERNATİF ÇÖZÜMLER ÜRETME Karar vermenin bu adımı, yeniliğin, yaratıcılığın ve olaylara farklı bakabilmenin ortaya çıktığı aşamadır. Bu aşama tanımlanan ve nedenleri tespit edilen problemin çözümüne yönelik alternatif çözüm önerilerinin tanımlanması ve ölçümlenmesi sürecidir. Bu süreçte kritik faktör, tüm çözüm öngörülerinin istatistik teknikler kullanılarak mümkün olduğu ölçüde ölçülebilir hale getirilmesidir. Bu yaklaşım çözüm önerilerinden en uygununun seçilmesini daha objektif hale getirecektir.

5. ALTERNATİFLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ Üretilen alternatif çözümlerin uygulanabilirliği ve riskleri açısından değerlendirilmesi safhasıdır.

6. EN İYİ ALTERNATİFİ SEÇME Bu süreç alternatif çözüm önerilerinden problemi destekleyen en optimalin seçilmesidir.

7. UYGULAMA Çözümün gerçekleşmesi için eylem (uygulama) gerekir. En iyi çözüm bile eğer kağıt üzerinde kalıyor ve uygulanmıyorsa, hiç bir değeri yoktur. Etkin bir uygulama için, sorumluluklar dağıtılmalı, kim, neyi, nasıl ve ne zaman yapacak açıkça ortaya konmalıdır.

8. SONUÇLARI DEĞERLENDİRME Uygulamaya geçirilen çözüm veya çözümlerin uygulama sonuçlarının objektif kriterlerle ölçümlenerek değerlendirilmesidir. Ölçümleme sonucuna göre bu süreç yeniden tasarlanabilir.

Problem Çözme Ekipleri (Kalite Çemberleri) Kurumların(okul) tespit ettikleri iyileştirmeye açık alanlarından biri birkaçı veya hepsi ile ilgili problemleri çözmek amacıyla gönüllü çalışanlardan oluşmuş 3 veya 8 kişiden oluşan çalışma gruplarına denir. 16

Problem çözme ekiplerinin amaçları: • Çalışanların düşüncelerini söylemesine ortam hazırlarlar. • Çalışanların problemler karşısında çözüm aramasını sağlar. • Kurumda ekip ruhunu geliştirir. • Hizmeti verirken hataları azaltır. • Problem oluşmadan önlem alma daha uyumlu bir iş ortamı yaratır. 17

Takım çalışmasının yararları: • Çalışanlar arasında işbirliğini arttırır. • Çalışanların kurumun sorunlarına karşı duyarlılığı artar. • Hizmet kalitesinde gelişme sağlanır. • Devamsızlıklar azalır. • Kurumda fark edilmemiş sorunların görülmesini ve çözümünü sağlar. 18

Çalışanlara yararları • Çalışanların düşüncelerini ifade edebilecekleri ortam yaratır. • Çalışanlarda kuruma karşı ait olma duygusu gelişir. • Çalışanların liderlik yeteneklerini geliştirir. • Çalışanların çalışma alanları ile ilgili faaliyetlerde etkin rol almalarını sağlar. • İş doyumu sağlanır. 19

Takım çalışmasının faaliyet alanları • Okul bölgesine katkı(anne-baba, okuma-yazma öğretimi, kermes vb. ) • Çalışma ortamının geliştirilmesi • Kurumda kazaların önlenmesi • Hizmet kalitesinin arttırılması • Eğitim ortamlarının öğrenme yöntemlerinin geliştirilmesi • Ders araç gereçlerinin geliştirilmesi • Okul aile işbirliğinin geliştirilmesi • Okulda yönetim(öğrenci hizmetleri bütçe personel, eğitim öğretim) 20

Problem Çözme Ekipleri için uygun koşullar • Katılımcı ve demokratik bir yönetim anlayışının benimsenmiş olması • Çalışanlar ve yöneticiler arasındaki iletişimin açık ve olumlu olması • Kurulan/kurulacak olan PÇE’nin kesin belirlenmiş bir amacının olması • PÇE üyelerinin her birinin ekip içerisinde görev alması • PÇE üyeleri arasında iletişimin saygı ve güvene dayanması • PÇE’lerde yer almanın gönüllülük esasına dayanması 21

Problem Çözme Ekipleri’nin çalışma ilkeleri İyileştirmek istenen problemin okul/kuruma fayda sağlayan bir alan olmasına özen gösterilir • Ekibin oluşturulmasında gönüllülük esası vardır. • Ekibin adı misyonu hedefleri belirlenir. • Ekibin sekretaryasını ekip üyelerinden biri yürütür. • Ekip üyeleri arasında adil bir görev dağılımı yapılır. • Ekip üyelerinin düşüncelerini açıkça ifade edebilecekleri ortam yaratılır. • Ekip üyelerinin tky problem çözme teknikleri vb konularda sürekli gelişmeleri sağlanır. • İyileştirme faaliyetinin belirlenen süre içerisinde tamamlanmasına özen gösterilir. • Yapılan çalışmalar raporlaştırılır. • İyileştirme faaliyeti sonunda ekip yönetime ve çalışanlara sunuş yapar. 22

OKULLARDA PROBLEM ÇÖZME EKİPLERİNİN OLUŞTURULMASI 23

OKUL / KURUMUN İYİLEŞTİRMEYE AÇIK ALANLARININ DUYURULMASI KALİTE KURULUNUN ONAYI EKİBE GEREKLİ OLANAKLARIN SAĞLANMASI PÇE’NİN GÖNÜLLÜ ÇALIŞANLARCA OLUŞTURULMASI VE EKİP LİDERLERİNİN SEÇİLMESİ EKİP TARAFINDAN İYİLEŞTİRİLECEK KONUYA İLİŞKİN TAKVİMİN OKUL KALİTE KURULUNA SUNMASI PROBLEM ÇÖZME EKİBİNİN ÇALIŞMALARINA BAŞLAMASI PROBLEM ÇÖZME EKİPLERİNİN EĞİTİMİ PROBLEM ÇÖZME EKİBİ ÜYELERİNİN EĞİTİMİ PÇE EKİBİNİN ÇALIŞMA SONUÇLARINI RAPORLAŞTIRARAK KALİTE KURULUNA VE ÇALIŞANLARA SUNMASI 24

OKUL KALİTE KURULU OKUL KALİTE GELİŞTİRME EKİBİ EKİP LİDERİ PROBLEM ÇÖZME EKİBİ EKİP LİDERİ Ekip lideri PROBLEM ÇÖZME EKİBİ 25

OKUL GELİŞİM YÖNETİM EKİBİ’NİN PROBLEM ÇÖZME EKİPLERİNE KARŞI GÖREVİ PÇE KURULMASI GEREKEN İYİLEŞTİRMEYE AÇIK ALANLARI TESPİT EDEREK DUYURMAK EKİBİ OLUŞTURMAK VE EĞİTİMİNİ SAĞLAMAK BAŞARILI EKİP ÇALIŞMALARINI ÖDÜLLENDİRMEK 26

EKİPLERİN GÖREVLERİ TOPLANTILAR YAPMAK ALINAN KARARLARI UYGULAMAK KİŞİSEL YETERLİLİKLERİNE GÖREV DAĞILIMI YAPMAK ÇALIŞMALARI DEĞERLENDİRMEK VE RAPORLAŞTIRMAK 27

PROBLEM ÇÖZME EKİPLERİNİN ÇALIŞMASI İÇİN PROBLEMİN TESPİT EDİLMİŞ OLMASI GEREKİR 28

SORUN ÇÖZME TEKNİKLERİ • PYSU Döngüsü • Beyin Fırtınası • 5 N-1 K Tekniği • Sebep-Sonuç Diyagramı (Balık Kılçığı Şeması) • İlişki Diyagramı • Ağaç Diyagramı • Pareto Analizi • Kuvvet-Alan Analizi • Çoklu Oylama • Nominal Grup Tekniği 29

P-Y-S-U DÖNGÜSÜ UYGULAMAYA AL PLANLA U P S Y SINA YAP 30

P-Y-S-U DÖNGÜSÜ Sürekli iyileştirme sürecinin, etkin bir şekilde kontrolünü sağlayan sistematik bir yaklaşımdır. PLANLA Belirle, Analiz et, Yeniden Planla YAP Planlanan gibi yap, Dene SINA Sonucu hedefe göre değerlendir UYGULA Sonucun sürekliliğini sağla (Standartlaştır) 31

• Sınıfta aktif dinleme • İyi not tutma • Serbest çalışmaya ve zamanı • Etkin öğretmen kontrolü • Öğrenci ile ekip çalışması • Sonraki gelişim planı için üretilen yeni fikirler, • Standart hale getirilecek uygulamalar UYGULAMAYA AL PLANLA U P S Y SINA • Planım ne derece iyi işledi? • Öğrenme süreç ve çıktılarını geliştirmek için ne tür değişiklikler yapabilirim? YAP • Planın tüm noktalarını uygulama 32

P-Y-S-U METODOLOJİSİ Neyi İyileştirelim ? Teşhis Neden ? OLASI SEBEPLERİ SAPTA VE DOĞRULA Nasıl ? KARŞI ÖNLEMİ SEÇ VE PLANLA YAP UYGULA Durum Analizi ÖNCELİKLİ SORUNU ANALİZ ET PLANLA SINA SORUNLARI BELİRLE ÖNCELİKLERİ SAPTA Yapılan uygun mu ? İyileştirici karar ve planlama DEĞİŞİKLİKLERİ DENE Deneme SONUÇLARI DOĞRULA Kontrol STANDARTLAŞTIR İyileştirmenin sürekliliğinin sağlanması S O R U N Ç Ö Z M E 33

BEYİN FIRTINASI Bir problemin nasıl çözüleceği konusunda hep birlikte fikirler ortaya atmak üzere bir grup insanın toplanmasına BEYİN FIRTINASI TEKNİĞİ adı verilir. 34

BEYİN FIRTINASI KURALLARI • Her üye sırasıyla düşüncesini belirtir. • Fikirler tükeninceye kadar bu işe devam edilir. • Her üye sırası geldiğinde bir tek fikir önermelidir. • Daha yararlı olmak için çok sayıda fikir üretilmelidir. • Sırası gelen kişi “ PAS” diyebilir. • Düşünceler eleştirilemez, küçümsenemez. • İlk defa katılanlara cesaret verilmeli, teşvik edilmelidir. 35

5 N -1 K TEKNİĞİ NE? Ne yapılıyor? Ne yapılmalı? NEREDE? Nerede yapılıyor? Nerede yapılmalı? NE ZAMAN? Ne zaman yapılıyor? Ne zaman yapılmalı? NİÇİN? Niçin yapılıyor? Niçin o şekilde yapılıyor? NASIL? KİM? Nasıl yapılıyor? Nasıl yapılmalıdır? Kim yapıyor? Kim yapmalı? 36

4 - SEBEP- SONUÇ (Balık Kılçığı) DİYAGRAMI Problem çözümünde, problemin sebeplerinin sistematik olarak analizi amacıyla kullanılan araçtır. Belirli bir problemin veya durumun olası nedenlerini belirlemek, ortaya çıkarmak için kullanılır. üGrubun problemin içeriğine odaklanmasını sağlar. üProblem hakkındaki grup bilgisinin ortaya çıkmasını sağlar. Detaylı bir sebep-sonuç diyagramı balık kılçığı şeklindedir, bu yüzden balık kılçığı diyagramı olarak da adlandırılır. Her sebep incelenirken, normlardan, yöntemlerden oluşabilecek 37 sapmalar, değişiklikler düşünülmelidir.

Sebep Sonuç Diyagramı Yoluyla • Problem çözme sürecinin daha düzenli hale getirilmesi • Problem hakkında bütün bilinenlerin ortaya konması, bilinenlerden bilinmeyenlere doğru sistematik bir yaklaşım. • Problemle doğrudan deneyimi olan kişilerin uzmanlığından yararlanma MÜMKÜN OLABİLMEKTEDİR. 38

Sebep Sonuç Diyagramı Nasıl Çizilir? Adım-1 - Sorun tespit edilir başlık olarak yazılır. Düşük Spor Başarısı Var Adım-2 - Tespit edilecek muhtemel nedenler için temel gruplamalar belirlenir (İhtiyaca göre gruplar belirlenir, Grup başlıkları ve sayısı standart değildir). Malzeme Metot Eğiticiler Düşük Spor Başarısı Var Çevre İnsan 39

Adım-3 - Bütün üyeler beyin fırtınası oturumuna katılır, sırayla tüm üyelerin düşünceleri alınır. Adım-4 - Her üye düşüncesinin hangi temel gruba girdiğini belirtmelidir. Bir neden bazen başka bir nedenin dalı olarak eklenir. Eğiticiler Bilgisiz yetersiz eğitici Yeni eğitici 40

Daha sonra en önemli nedenleri tespit etmek için oylama yapılır, en fazla oyu alan nedenler daire içine alınır. Sorunun çözümüne öncelikle buradan başlanır ve kılçık yavaş kırılır. Tamamlanmış bir balık kılçığı aşağıdaki gibidir. 41

İLİŞKİ DİYAGRAMI Bir dizi fikir arasındaki sebep ve sonuç bağlarının grafiksel gösterimidir. Bu araç, • Ana sebepler belirlenmek istendiğinde, • Daha iyi tanımlanması gereken, birbiri ile ilişkili fazla sayıda konu olduğunda, • Ana sebepleri belirlemek için veri olmadığında kullanılabilir. En fazla okun girdiği problemler sonuç, en fazla okun çıktıkları ise sebep olur. 42

İLİŞKİ DİYAGRAMI Moral probleminin sebepleri arasındaki ilişki diyagramı B Takdir eksikliği Temel Sebep 1 G / 2 Ç A Etkin ve Adil Olmayan Ödül C 2 G / 2 Ç 1 G / 4 Ç Çalışanların Yorgunluğu, bıkkınlığı Çalışanların katılması Hayal Çalışma arkadaşları kırıklığına yol D arasında F 4 G / 0 Ç açan sistemler 2 G / 1 Ç Temel Sonuç Hayal kırıklığına yol açan sistemler 1 G / 2 Ç E 43

AĞAÇ DİYAGRAMI • Geniş bir HEDEFİ grafik olarak daha detaylı seviyelere ayırmak için kullanılır. • Bir öneriye daha detaylı NASIL - ÇÖZÜM üretildiğini grafik olarak göstermek için kullanılır. • Bir problemin NEDENLERİNİ grafik olarak daha detaylı göstermek için kullanılır. • Bir problemin NEDENLERİNE NASIL öneriler ve eylemler geliştirildiğini grafik olarak göstermek için kullanılır. 44

“NASIL-NİÇİN” AĞAÇ DİYAGRAMI NASIL ? İşleyen bir öneri süreci geliştirmek HEDEF Önerileri artırmak ………. Yeterliliği artırmak Sonuçları ölçmek ………. Ödüllendirmek NİÇİN ? 45

“NASIL-NASIL” AĞAÇ DİYAGRAMI Öğretmenleri Eğit Çözüm Çocukların Öğrenme Heyecanını Artır Nasıl? Öğrenciyi Uzaklaştıran Sebepleri İncele Okul-Aile İlişkilerini Güçlendir Kaynak Planlamasını İyileştir Nasıl? En Önemli 10 Sebebe Odaklan ve Önlem Geliştir Uygula ve Sonuçları İzle Başarıyı Kalıcı Hale Getir 46

“NEDEN-NEDEN” AĞAÇ DİYAGRAMI Öğretmenlerin Tutumu Problem Çocukların Öğrenme Heyecanını Kaybetmesi Neden? Tecrübesizlik Bilgisizlik Arkadaşların Tutumu Rehberlik Servisinin Yetersizliği Ailenin İlgisizliği Araç-gereç Yetersizliği Neden? Okulun Kaynaklarının Yetersizliği Öğrencilerin Araç-Gereç Getirmemesi Gereksiz Araç-Gereç Talebi 47

“NEDEN-NASIL” AĞAÇ DİYAGRAMI Nasıl ? NEDEN Yapılacak Çalışma Çözüm Önerisi Yapılacak Çalışma SORUN NEDEN Çözüm Önerisi Yapılacak Çalışma Yapılacak Çalışma 48

PARETO ANALİZİ BİR SORUNA YOLAÇAN NEDENLERİN ÖNCELİKLE HANGİSİNİ ORTADAN KALDIRMAYA VEYA ETKİSİNİ AZALTMAYA YÖNELİK ÇALIŞMALIYIZ? BU KONUDA KARAR VEREBİLMEK İÇİN PARETO ANALİZİ YAPMAK GEREKMEKTEDİR. 49

TEKNİK NASIL UYGULANIR ? İncelenecek sorun belirlenir Veriler toplanır (sorunu çıkaran hatalar / nedenler belirlenir). Soruna sebep olan hataların tekrar etme sıklığı tesbit edilir. Nedenler (hatalar) gruplandırılır. Hataların yüzdelik ağırlıkları hesaplanır. Oranlar büyükten küçüğe doğru sıralanır. Yapılan sıralama grafik halinde çizilir. 50 50

Örnek: Son üç ayda, yapılan bölüm toplantılarının zamanında başlatılıp bitirilemediği gözlemlenmiştir. Sorunla ilgili olarak söz konusu dönemdeki hatalar ve nedenler tespit edilmiştir. Bunlar aşağıdaki gibi gruplanmıştır: n Toplantı zamanının tüm öğretmenlerin ders saatleri ile uyumlu olmaması, Toplantıların belirli bir gündemle başlatılmaması, n n Toplantıların belirli bir yönetim ve akış biçimine sahip olmaması, n Planlanmamış faaliyetlerin yarattığı aksaklıklar 51

Hatalar tekrarlanma sıklıklarına göre oranlara dönüştürülmüştür: HATA TEKRARI ORANI *Ders saatleri ile uyumsuzluk. . . . . 1 % 10 *Belirli bir yöntemin kullanılmaması. . 2 % 20 *Planlanmayan faaliyetlerin etkisi. . . . 3 % 30 *Gündemsiz toplanılması. . . . 4 % 40 52

Belirlenen hata oranları grafik halinde gösterilmiştir. HATA YÜZDELERİ % 40 % 30 %20 %10 HATA TÜRLERİ Gündemsizlik Plansız Faaliyetler Yöntemsizlik Saat uyumsuzluğu 53

Sonuç olarak ortaya çıkan sorun, % 70 oranında *Toplantıların belirli bir gündem esas alınarak yürütülmemesi *Plansız olarak gelişen başka faaliyetler ya da çalışmaların toplantı saatleri ile çakışmasından kaynaklanmaktadır. Dolayısıyla PARETO ANALİZİ sonunda iyileştirme alanları kendiliğinden ortaya çıkmaktadır. 54

KUVVET ALAN ANALİZİ Bir amacı gerçekleştirirken sorunu çözmeye yönelik performansı artırıcı kuvvetleri güçlendirmek ya da performansı kötüye kuvvet iten kuvvetleri zayıflatmak yolları izlenir. İyileştirme alanı bir hedef cümlesi olarak yazılır. Önceden analiz yapmadan performansı etkileyen itici kuvvetler ve engelleyici kuvvetler beyin fırtınası yolu ile belirlenir 55

Örnek: Öğrenci başarısının arttırılmasına yönelik kuvvet alan analizi Şimdiki düzey %0 %100 İtici kuvvetler engelleyici kuvvetler • İstek ve heyecan • Tembellik • İyi eğitimin gelecekteki başarının anahtarı olması • Amaçların belirlenememesi • Kişisel gelişme isteği • Hantal müfredat 56

ÇOKLU OYLAMA Beyin fırtınası yöntemiyle ortaya çıkan fikirlerin en önemlilerinin belirlenmesi amacıyla yapılan bir yöntemdir. • Bütün fikirleri içeren bir liste hazırlanır. • Her fikir numaralandırılır. • Numaralandırılan her fikir oylanır. • En az oy alan fikirler listeden çıkarılır. • Bu işler en önemli madde sonuç olarak kalıncaya kadar devam eder. 57

KURALLAR HER GRUP ÜYESİ LİSTEDEKİ GÖRÜŞLERİN ÜÇTE BİRİ KADAR GÖRÜŞ SEÇEBİLİR, GRUP ÜYELERİNE GÖRÜŞLERİ SEÇEBİLECEK KADAR ZAMAN TANINIR, GÖRÜŞLER SEÇİLİRKEN GRUP ÜYELERİNİN BİRBİRLERİNİ ETKİLEMEMELERİ SAĞLANIR OYLAMAYA GEÇMEDEN TÜM ÜYELERİN KENDİ GÖRÜŞLERİNİ SEÇMİŞ OLMALARINA DİKKAT EDİLİR, OYLAMA SONUCUNDA; GRUP SAYISI 5 VE ALTI İÇİN 2 VE 2 DEN AZ GRUP SAYISI 6 -16 ARASI İÇİN 3 VE 3 DEN AZ GRUP SAYISI 16 VE 16 DAN FAZLA OLAN 4 VE 4 DEN AZ OY ALAN GÖRÜŞLER LİSTEDEN ÇIKARTILIR. 58 58

Akademik Öğrenci Başarısızlığının Öğretmenden Kaynaklanan Nedenleri? A- Ders işleme tarzı //// 4 L- Bir grupla ders işleme / 1 B- Öğrenciyi yeterince tanımama //// 4 M- Okul idaresiyle çatışma yaşama / 1 C- Öğrenciyle olumsuz iletişim kurma // 2 N- Öğretmen arkadaşlarıyla olumlu ilişkiler kurmama Ç- Kendini yenilememe //// 4 O- Kaynak ve araştırma gereği görmeme // 2 D- Hizmetiçi eğitimin sürekli olmaması / 1 Ö- Teknolojiden yararlanamama // 2 E- Bireysel farkları dikkate almama /// 3 P- Sınıflar arası duvarlar F- Fakültelerin yetersizliği // 2 R- Sınıfta otoriter bir ortam yaratma /// 3 G- Kendini sorgulamama S- İstatistik bilmeme // 2 Ğ- Çevreyi iyi tanımama Ş- Korku kültürünün egemen olması / 1 H- Kıyas yapmama (iyilerle) // 2 T- Ekonomik yetersizlikler / 1 I- Aileyi tanımama /// 3 U- Eğitim ortamını sınıfa tam olarak İ- Sınıfa hazırlıksız gelme //// 4 uygulayamama J- Plansız çalışma // 2 Ü- Değerlendirmenin yetersizliği // 2 K- Öğrencilerin nasıl izlenebileceğini 59 bilmeme// 2 V- İkili öğretim // 2

Akademik Öğrenci Başarısızlığının Öğretmenden Kaynaklanan Nedenleri? A- Ders işleme tarzı //// 4 L- Bir grupla ders işleme / 1 B- Öğrenciyi yeterince tanımama //// 4 M- Okul idaresiyle çatışma yaşama / 1 C- Öğrenciyle olumsuz iletişim kurma // 2 N- Öğretmen arkadaşlarıyla olumlu ilişkiler kurmama Ç- Kendini yenilememe //// 4 O- Kaynak ve araştırma gereği görmeme // 2 D- Hizmetiçi eğitimin sürekli olmaması / 1 Ö- Teknolojiden yararlanamama // 2 E- Bireysel farkları dikkate almama /// 3 P- Sınıflar arası duvarlar F- Fakültelerin yetersizliği // 2 R- Sınıfta otoriter bir ortam yaratma /// 3 G- Kendini sorgulamama S- İstatistik bilmeme // 2 Ğ- Çevreyi iyi tanımama Ş- Korku kültürünün egemen olması / 1 H- Kıyas yapmama (iyilerle) // 2 T- Ekonomik yetersizlikler / 1 I- Aileyi tanımama /// 3 U- Eğitim ortamını sınıfa tam olarak İ- Sınıfa hazırlıksız gelme //// 4 uygulayamama J- Plansız çalışma // 2 Ü- Değerlendirmenin yetersizliği // 2 K- Öğrencilerin nasıl izlenebileceğini bilmeme// 2 V- İkili öğretim // 2 60

Akademik Öğrenci Başarısızlığının Öğretmenden Kaynaklanan Nedenleri? A- Ders işleme tarzı //// 4 B- Öğrenciyi yeterince tanımama //// 4 C- Kendini yenilememe //// 4 Ç- Sınıfa hazırlıksız gelme //// 4 61

NOMİNAL GRUP TEKNİĞİ üBeyin fırtınasında yapıldığı gibi takım üyeleri fikirlerini maddeler halinde yazarlar. üHer üyeye belli sayıda küçük kartlar dağıtılır. üÜyeler listeden önemli buldukları maddeleri birer tane olmak üzere kart üzerinde işaretler ve listeden ellerindeki kart sayısı kadar madde seçer. üEn önemli buldukları maddeye en yüksek puanı vermek üzere maddeler puanlandırılır. üPuanlamalar yapıldıktan sonra bu kartlar toplanır ve verilen puanların istatistiği çıkarılır. üEn yüksek puan alan madde takımın seçimi olarak duyurulur. 62

ÖRNEK OLAY

OKULUMUZDA; • Öğrencilerin okumaya isteksiz oldukları, ders kitaplarının dışına çıkamadıkları, • Yapılan yazılı ve sözlü değerlendirmelerde ifade eksikliğinin olduğu, • Öğretmenlerin araştırma ödevleri konusunda belirli sınırlar içinde kaldıkları, • Öğrencilerin kaynak kullanımı becerilerinin eksik olduğu, • Kütüphanedeki kaynakların yetersiz olması nedeniyle öğrencilerin araştırmaya karşı isteksiz oldukları, • Öğrencilerin araştırma ödevlerini yaparken karşılaştıkları zorluklar, • Öğrencilerin kitap okuma konusundaki isteksizlikleri, • Öğrencilerin yazılı iletişim araçlarına ilgisizlikleri, 64 TESPİT EDİLMİŞTİR.

STRATEJİLERİ BELİRLEME

PÇE ‘NİN STRATEJİLERİ • Beyin fırtınası yöntemiyle sebep-sonuç diyagramı hazırlayarak problemi analiz etmek. • İlişkiler diyagramı ve etkinlik analizi ile nedenleri önceliklendirmek. • Ağaç diyagramı ile çözüm yollarını belirlemek. • İşbirlikleri, anketler, gözlemler. • Öğrenci başarılarını tarama. • Uygulamaları takip etmek ve süreklilik kazandırmak. 66

PROBLEMİ ANALİZ ETMEK

ÖĞRENCİ ÖĞRETMEN VELİ TV BAĞIMLILIĞI EBEVEYNLERİN OKUMA ALIŞKANLIĞININ OLMAMASI VELİ DESTEĞİNİN OLMAMASI YÖNLENDİRME EKSİKLİĞİ VELİNİN KONUYA DUYARLI OLMAMASI İSTEKSİZLİK OKULLA İLGİLİ ÇÖZÜM BEKLEYEN DİĞER SORUNLAR FİZİKİ KOŞULLARIN YETERSİZLİĞİ TAM GÜN EĞİTİM VEREN OKULUMUZDA KÜTÜPHANENİN İŞLERLİĞİNİN OLMAMASI KİTAP SAYISININ YETERSİZLİĞİ KÜTÜPHANE GÖREVLİSİNİN OLMAMASI İDARE MADDİ YETERSİZLİKLER KAYNAK 68

ÖNCELİKLENDİRME

NEDENLERİN ÖNCELİKLENDİRİLMESİ ZORLUK DERECESİ SÜRE MALİYET ETKİ DERECESİ TOPLAM ETKİ DEREC ÖNCELİK SIRASI 2 2 4 2 10 8 2 2 4 8 4 6 12 18 8 6 AİLEDE OKUMA ALIŞKANLIĞI YOK 2 0 4 0 2 8 2 2 16 10 7 9 KİTAP SAYISININ YETERSİZLİĞİ 8 8 32 1 KÜTÜP. FİZİKİ KOŞULLARININ YETERSİZLİĞİ 8 6 4 2 20 5 KÜTÜPHANE GÖREVLİSİNİN OLMAMASI 8 8 4 8 28 2 OKULUN DİĞER SORUNLARIN ÖNCELİKLİ OLMASI 6 6 8 8 28 2 VELİ DESTEĞİNİN OLMAMASI 8 4 6 6 8 4 4 8 26 22 3 4 NEDENLER ÖĞRENCİLERİN TV BAĞIMLILIĞI ÖĞRENCİLERİN İSTEKSİZLİĞİ ÖĞRETMENLERİN YÖNLENDİRMEME Sİ VELİ DUYARSIZLIĞI MADDİ YETERSİZLİKLER NEDENLERE VERİLECEK DERECELER 0 – 1 – 2 – 3 – 4 – 5 – 6 – 7 - 8 70 DÜŞÜK GÜÇLÜ

İLİŞKİ DİYAGRAMI ÖĞRENCİLERİN TV BAĞIMLILIKLARI ÖĞRENCİLERİN İSTEKSİZLİĞİ ÖĞRETMENLERİN ÖĞRENCİLERİ YÖNLENDİRMEMESİ VELİLERİN DUYARSIZLIĞI KÜTÜPHANEDE KİTAP SAYISININ YETERSİZLİĞİ KÜTÜPHANENİN FİZİKİ KOŞULLARININ YETERSİZLİĞİ ANNE VE BABALARIN OKUMA ALIŞKANLIKLARININ OLMAMASI MADDİ YETERSİZLİKLER KÜTÜPHANE GÖREVLİSİNİN OLMAMASI VELİ DESTEĞİNİN OLMAMASI OKUL İLE İLGİLİ DİĞER SORUNLARIN ÖNCELİK KAZANMASI 71

ÇÖZÜM SÜRECİ

NEDEN-NASIL AĞAÇ DİYAGRAMI KİTAP SAYISININ YETERSİZLİĞİ NASIL KİTAP SAYISINI ARTTIRARAK KİTAP KAMPANYASI DÜZENLENMESİ EKSİK KAYNAKLARIN TESPİT EDİLMESİ ÖĞRENCİ VE VELİ KATKISININ SAĞLANMASI KÜTÜPHANENİN İŞLERLİĞİNİN OLMAMASI KÜTÜPHANENİN FİZİKİ KOŞULLARININ YETERSİZLİĞİ NASIL MADDİ YETERSİZLİKLER NASIL VELİ DESTEĞİNİN OLMAMASI NASIL KÜTÜPHANE GÖREVLİSİNİN OLMAMASI NASIL FİZİKİ KOŞULLARIN İYİLEŞTİRİLMESİ KÜTÜPHANENİN BOYATILMASI RAF, MASA, SANDALYE TEMİNİ TEKNİK DONANIMIN SAĞLANMASI MADDİ KAYNAK TEMİNİ BAĞIŞLARLA VELİLERLE İLETİŞİMİ GÜÇLENDİRME VELİ TOPLANTILARIYLA KÜTÜPHANE GÖREVLİSİNİN GÖREVE BAŞLATILMASI GÖNÜLLÜLÜK DUYURULAR 73

PÇE EKİBİNİN (BEYİN FIRTINASI YÖNTEMİYLE) SORUNA ÖNERDİĞİ ÇÖZÜMLER • Kitap sayısının arttırılması, - Kitap kampanyası düzenlenmesi, - Eksik kaynakların tespit edilmesi, - Öğrenci ve veli katkısının sağlanması, • Kütüphanenin fiziki koşullarının düzeltilmesi, - Kütüphanenin Boyatılması, - Raf, masa, sandalye temini, - Teknik donanımın sağlanması, • Maddi kaynak temininin sağlanması, - Bağışlarla • Velilerle iletişimin güçlendirilmesi, - Veli toplantılarının, - Duyuruların yapılması, • Kütüphane görevlisinin göreve başlatılması, - Gönüllü uzmanın bulunması. 74

TEŞEKKÜR EDERİM. 75