KURTULU SAVAI CEPHELER DOU VE GNEY CEPHELER KURTULU

KURTULUŞ SAVAŞI CEPHELER

DOĞU VE GÜNEY CEPHELERİ

KURTULUŞ SAVAŞI DOĞU VE GÜNEY CEPHESİ DOĞU CEPHESİ l l Ermeniler XIX. Yy`a kadar Osmanlı topraklarında huzur içinde yaşadılar, devletin çeşitli kademelerinde görev aldılar. Çarlık Rusya`nın etkisiyle Ermeniler, bağımsız devlet kurma düşüncesiyle çeşitli bölgelerde ayaklanmalar çıkardılar. Ermeni sorunu ilk defa 1878 Berlin Antlaşması ile uluslar arası bir sorun haline getirildi. Bu tarihten itibaren Rusya ve İngiltere Ermeni sorununu kendi çıkarları doğrultusunda kullanmaya başladılar.

DOĞU CEPHESİ l I. Dünya Savaşı başladığında Rusya, Doğu Anadolu`yu işgale başlayınca, Ermenileri bölgede huzursuzluk çıkarmak için kullandılar. l Ermeniler bağımsız bir devlet kurma hayaliyle Türklere saldırdılar. l Doğu Cephesi komutanı Kazım Karabekir komutasında Türk ordusu, Ermenilerle yaptığı savaşta; 30 Ekim`de Kars`ı, 7 Kasım`da da Gümrü`yü alarak Ermenileri yendi.

GÜMRÜ ANTLAŞMASI 2 ARALIK 1920 MADDELERİ l Ermeniler işgal ettikleri yerleri geri verdiler. l Doğu Anadolu`daki isteklerinden vazgeçtiler l Ardahan ve Artvin dışında doğu sınırı çizildi.

ÖNEMİ l l l Gümrü Antlaşması TBBM Hükümeti`nin uluslar arası alandaki ilk siyasi başarısıdır. Ermenistan, TBBM` tanıyan ilk devlet oldu. Sevr`in geçersizliğini gösteren ilk antlaşmadır. Doğu Cephesi kapanmış, buradaki kuvvetler batı ve güney cephesine kaydırıldı. Gümrü Antlaşması uzun yıllardan sonra Türkiye`nin galip sıfatıyla imzaladığı ilk antlaşmadır.

MONDROS ATEŞKES ANTLAŞMASI`NA GÖRE İŞGAL EDİLEN YERLER İngilizler Yunanlılar İtalyanlar Fransızlar İngilizler

GÜNEY CEPHESİ l Urfa, Antep, Maraş, Adana ve Mersin Mondros Ateşkes Antlaşması uyarınca önce İngilizler tarafından işgal edildi. Daha sonra İngilizlerle Fransızlar arasında yapılan bir antlaşma ile buralar Fransızlara bırakıldı. l Fransızlar bölgede Ermenilerle işbirliği yaparak halka zulmettiler. l Sivas Kongresi`nde güneydeki Kuvva-i Milliye direnişini örgütlemek için bölgeye subaylar gönderilmesi kararlaştırıldı.

GÜNEY CEPHESİ l Fransızlar, 12 Şubat 1920`de Maraş ve 11 Nisan 1920`de Urfa`yı boşaltmak zorunda kaldılar l Sakarya Savaşı`nın kazanılması üzerine Fransa TBBM Hükümeti ile Ankara Antlaşması`nı yapmak zorunda kalmıştır. (20 Ekim 1921)

NOT l Güneybatıda İtalyanlarla ciddi bir çatışma olmamıştır. İtalyanlar, Sakarya Zaferi sonunda Anadolu`yu tamamen terk etmişlerdir. (II. İnönü Zaferi ile terketmeye başladılar. )

BATI CEPHESİ SAVAŞLARI

6 -10 OCAK 1921 l NEDENLERİ: l Yeni kurulan düzenli orduyu yok etmek l Sevr’i TBMM’ye kabul ettirmek l Eskişehir’i alarak Ankara’ya girmek l Çerkez Ethem isyanından faydalanmak l Ankara`yı ele geçirip TBMM`ni

YUNANLILARIN AMACI l Çerkez Ethem ayaklanmasını fırsat bilen Yunanlıların 6 Ocak 1921 saldırısıyla başladı. l Bursa ve Uşak`tan hareket eden Yunanlılar; Eskişehir ve Afyon`u alarak demiryollarını ele geçirip ulaşımı denetim altına almak. l Ankara`ya ulaşarak TBMM `ni dağıtmak.

l SONUÇLARI l TBMM’nin batı cephesindeki ilk zaferidir. l TBMM’nin gücü ve otoritesi arttı. l Düzenli orduya katılım arttı. l İstiklal Marşı kabul edildi. (12 mart 1921) l Moskova Antlaşması (16 mart 1921) imzalandı l TBMM Londra Konferansına davet edildi.

l İtilaf Devletlerinin Konferanstaki Amaçları: l İngiltere, Fransa, İtalya ve Yunanistan katıldı l 1 - Sevr’i kabul ettirmek l 2 - İstanbul ve Ankara Hükümetinin görüş ayrılığından faydalanmak. l 3 - Yunan ordusunun toparlanması için zaman kazanmak

LONDRA KONFERANSI (21 ŞUBAT- 12 MART 1921) l TBMM’nin Konferanstaki Amacı: l Türk milletinin haklı davasını tüm dünyaya göstermek l Türk milletinin barış yanlısı olduğunu göstermek

LONDRA KONFERANSI (21 ŞUBAT- 12 MART 1921) Konferansın Sonuçları : l TBMM ilk defa bir konferansta hukuken tanınmıştır l TBMM barış yanlısı olduğunu göstermiştir l İtilaf Devletleri arasında görüş ayrılıkları ortaya çıktı l Yunan ordusu tekrar saldırıya

RUSYA`NIN OSMANLI DEVLETİ İLE ANTLAŞMA NEDENLERİ l Rusya ile İtilaf Devletleri`nin arasının açık olması l İtilaf Devletleri`nin Rusya`da kurulan yeni yönetimi tanımaması. l Anadolu`nun işgalinin Rusya`yı endişelendirmesi. l Bu yüzden TBMM ile yakınlaşması.

l İki taraftan birinin tanımadığı bir antlaşmayı diğeri de tanımayacak l Osmanlı ile Rus Çarlığı arasında yapılan antlaşmalar geçersiz sayılacak l Sovyet Rusya Misak-ı Milli’yi tanıyacak l Kapitülasyonların geçersizliğini kabul edecek l Batum’un, Gürcistan’a verilmesi şartıyla Gümrü Antlaşması tanınacak

l Sovyet Rusya yeni Türk devletini resmen tanıdı l Sovyet Rusya Sevr’i tanımadığını ilan etti l İlk defa bir Avrupa devleti Misak -ı Milli’yi tanıdı l Misak-ı Milli’den ilk taviz verildi

NEDENLERİ l Yunanlıların I. İnönü savaşının intikamını almak istemeleri l İtilaf Devletlerinin Londra Konferansı’nda istediklerini alamamaları l Yunanlıların Meclisi dağıtmak istemesi

SAVAŞIN GELİŞMESİ l Londra Konferans`ı sonuçsuz kalınca Yunanlılar taarruza geçti. l Uşak ve Bursa`dan başlatılan Yunan harekatı, Türk ordusu tarafından durduruldu.

“Siz orada sadece düşmanı değil, milletin makus talihini de yendiniz” Mustafa Kemal TBMM Başkanı

l Yunan ordusu yenildi. l Halkın orduya ve TBMM’ye olan güveni artmıştır. l İtalya ve Fransa işgal ettikleri bir kısım yerleri boşaltmaya başlamıştır. l İtilaf Devletlerinin Yunanistan’a olan güvenleri azalmıştır. l İsmet Paşa`ya generallik rütbesi

l II. İnönü Savaşı`n dan yıpranmış olarak çıkan Türk ordusu geri çekildi. Afyon, Kütahya ve Eskişehir Yunanlılar tarafından işgal edildi l Türk ordusu Sakarya nehrinin doğusuna çekildi l İyimser hava kayboldu l Meclisin Kayseri’ye taşınması istendi l Mustafa Kemal’e karşı muhalefet arttı

BAŞKOMUTANLIK YETKİSİ l TBMM `ne ait yasama ve yürütme yetkileri ile İstiklal Mahkemelerine ait yargı da Mustafa Kemal`e bağlandı.

TEKALİF-İ MİLLİYE l Tekalif-i Milliye emirleri bir seferberlik ilanıdır. l Tekalif-i Milliye emirleri ile ordunun ihtiyaçları karşılanmış, Yunan saldırılarına karşı takviye edilmiştir. Buna göre; 1 -Halk elindeki silah ve cephaneyi 3 gün içinde orduya teslim edecek, 2 - Her aile bir asker giydirecek, yiyecek ve giyeceklerin, her türlü makineli aracın %40`ına el konulacak l Tekalif-i Milliye emirlerinin uygulanması için İstiklal Mahkemeleri yeniden kuruldu.

l Yunanlıların Türk ordusunu yok etmek istemesi l Yunanlıların, Ankara`yı ele geçirmek, TBMM’yi dağıtarak, Batı Anadolu topraklarına sahip olmak istemesi l Savaş 22 gün 22 gece sürdü.

“Hattı müdafaa yoktur, sathı müdafaa vardır. O satıh bütün vatandır. Vatanın her karış toprağı vatandaşın kanıyla ıslanmadıkça bırakılamaz. ” Mustafa Kemal Başkomutan

l Fevzi Paşa komutasındaki Türk ordusu zafer kazandı. l Türklerin geri çekilişleri sona erdi. l TBMM Mustafa Kemal’e GAZİ unvanı ve MAREŞAL rütbesi verdi l Türk ordusu taarruza geçti l İtalyanlar Anadolu’dan tamamen çekildi l Kafkas Cumhuriyetleri ile KARS antlaşması imzalandı l Fransa ile ANKARA antlaşması imzalandı

l TBMM Hükümeti ile Azerbaycan, Gürcistan ve Ermenistan arasında imzalandı. l Doğu sınırlarımız kesinlik kazandı.

l Fransızlarla savaş durumu sona erdi. l Hatay’da özel bir yönetim kuruldu. ÖNEMİ l l l Güney Cephesi savaşları sona erdi. Hatay dışında Suriye sınırımız çizildi. İlk kez bir İtilaf Devleti Misak-ı Milliyi tanıdı. Bu antlaşma ile Fransa, İngiltere ile ittifakını bozmuş oldu. Misak-ı Milliden ikinci taviz verildi.

BÜYÜK TAARRUZ BAŞKOMUTANLIK MEYDAN SAVAŞI 26 AĞUSTOS 1922 l Düşmanı Anadolu`dan atmak. HAZIRLIKLAR l Doğu ve güney cephesi birlikleri batıya kaydırıldı. l Ordunun ihtiyaçları giderildi. l Planlamalar yapıldı.

SAVAŞIN GELİŞMESİ l 26 Ağustos 1922`de taarruz başladı. l 30 Ağustos 1922`de savaşı M. Kemal yönetti. Dumlupınar`da Yunanlılar bozguna uğradılar. l M. Kemal tarihi emrini verdi. ‘’Ordular, ilk hedefiniz Akdeniz`dir. İleri!. . . l 2 Eylül`de Uşak kurtarıldı. l 9 Eylül`de İzmir, 11 Eylül`de Bursa kurtarıldı. 18 Eylül`de tüm Batı Anadolu düşmandan temizlendi.

Ordular ilk hedefiniz Akdeniz’dir. ileri!

SONUÇLARI l Türk ordusu büyük bir zafer kazandı. l İtilaf Devletleri TBMM`ne şartsız ateşkes teklif etti. l Kurtuluş Savaşı başarıya ulaştı. l Yunan işgali son buldu. l Malazgirt Zaferi, Anadolu`nun kapılarını Türklere açmış, Başkomutanlık Meydan savaşı ise Anadolu`nun sonsuza kadar Türk

MUDANYA ATESKES ANTLAŞMASI 11 EKİM 1922 ATEŞKES ÖNCESİ GELİŞMELER l Batı Anadolu`nun kurtarılmasından sonra sıra, Doğu Trakya ve Boğazlar`a gelmişti. l İngilizler buraları vermek istemeyince Türk ordusu harekete geçti. l Fransa ve İtalya`dan destek göremeyince ateşkes görüşmelerini kabul etmek zorunda kaldı. l Görüşmelere Türkiye, İngiltere, Fransa, İtalya katıldı. (3 Ekim 1922)

ANTLAŞMA MADDELERİ l l l Türkiye ile Yunanistan arasındaki silahlı çatışmalara son verilecek. D. Trakya Meriç ırmağının sol kıyısına kadar boşaltılacak ve TBMM Hükümeti`ne teslim edilecek. Türkler barış imzalanana kadar D. Trakya`da 8000 jandarma bulunduracak. İstanbul ve Boğazlar TBMM hükümeti yönetimine bırakılacak. İtilaf Devletleri barış imzalanıncaya kadar İstanbul`da kalacak.

ANTLAŞMANIN ÖNEMİ l Türklerin askeri zaferlerini tamamlayan siyasi bir zaferdir. l Mondros Ateşkes Antlaşması geçersiz olmuştur. l Boğazlar, İstanbul ve D. Trakya savaş yapılmadan alınmıştır. l İstanbul ve Boğazların TBMM verilmesi, Osmanlı Devleti`nin hukuken sona erdiğini gösterir.