KTSAD VE DAR BLMLER FAKLTES LETME BLM 1955ten

İKTİSADİ VE İDARİ BİLİMLER FAKÜLTESİ İŞLETME BÖLÜMÜ 1955’ten bugüne yüksekögretimde bir gelenek Dünya Borsaları ve Endeksler Prof. Dr. Ahmet AKSOY

2

Fon Akımının Gerçekleşmesi 3 “ 1955’ten bugüne yüksekögretimde bir gelenek “

Sermaye Piyasalarının Ekonomiye Katkıları İç Tasarrufları Artırıcı Fonksiyonu Yatırım Hacmini Artırıcı Fonksiyonu Kaynakların Verimli Kullanılmasına Katkı Sağlama Fonksiyonu Yatırımlara Likidite Kazandırma Fonksiyonu Riski Azaltıcı Fonksiyonu Faiz Oranlarını Düşürücü ve Bölgesel Farklılıkları Giderici Fonksiyonu İşlem Maliyetlerini Düşürücü Fonksiyonu 4 “ 1955’ten bugüne yüksekögretimde bir gelenek “

Sermaye Piyasalarının Ekonomiye Katkıları 5 “ 1955’ten bugüne yüksekögretimde bir gelenek “

İMKB’den Borsa İstanbul 2013 1985 1981 İstanbul Menkul Kıymetler Borsası (İMKB) Borsa İstanbul Anonim Şirketi (BİAŞ) Sermaye Piyasası Kanunu 1866 Dersaadet Tahvilat Borsası 6 “ 1955’ten bugüne yüksekögretimde bir gelenek “ ?

Dünya Borsalarının Dönüşümü Bölgesel Borsalar Ulusal Borsalar Uluslar Üstü Borsalar 7 “ 1955’ten bugüne yüksekögretimde bir gelenek “

Gelişmiş Borsalar ABD 8 İNGİLTER E JAPONYA “ 1955’ten bugüne yüksekögretimde bir gelenek “

Birleşme, Satın Alma, Stratejik Ortaklık � Avrupa’nın İlk Borsa Birligi Euronext N. V. (2000); Paris, Brüksel, Amsterdam, Lizbon Borsalarının birleşmesi ile kuruldu. � Londra Borsa Grubu (LSEG) (2007); Londra Borsası, İtalya Borsasını bünyesine katarak LSEG oluşmuştur. � İlk Küresel Kıtalar Arası Borsa NYSE-Euronext (2007); Euronext N. V. ile NYSE’nin (New York Borsası) birleşmesi ile kuruldu. � Küresel Kıtalar Arası Borsa NASDAQ OMX Grubu(2007); NASDAQ; bünyesine Stockholm, Kopenhag, Vilnius, İzlanda, Oslo, Helsinki, Tallin, Riga ve Ermenistan Borsaları bulunan OMX Grubunu almıştır. � Japonya Borsası Grubu (Japan Exchange Group) (2013); Tokyo Borsa Grubu rakibi Osaka Borsasıyla birleşmiştir. � Borsa İstanbul (2013 -2014); Bakü, Kırgız, Saraybosna, Karadag Borsalarına ortak olmuştur. NASDAQ OMX Group arasında stratejik ortaklık başlatılmıştır. 9 “ 1955’ten bugüne yüksekögretimde bir gelenek “

İMKB’den Borsa İstanbul Halka Açılma ! 2013 1985 1981 İstanbul Menkul Kıymetler Borsası (İMKB) Borsa İstanbul Anonim Şirketi (BİAŞ) Sermaye Piyasası Kanunu 1866 Dersaadet Tahvilat Borsası 10 “ 1955’ten bugüne yüksekögretimde bir gelenek “

Borsaların Karşılaştırılması Büyüklük • Şirket Sayısı • Borsa Kapitilizasy on Değeri 11 Likidite • Derinlik “ 1955’ten bugüne yüksekögretimde bir gelenek “

Dünya Hisse Senedi Piyasaları 12 “ 1955’ten bugüne yüksekögretimde bir gelenek “

Borsa İstanbul Kapitalizasyon Değeri 13 “ 1955’ten bugüne yüksekögretimde bir gelenek “

Bazı Şirketlerin Piyasa Değeri (18. 04. 2015) 14 Şirket Milyar $ Apple Inc. 760. 5 Exxon Mobil Corp 367. 8 Google Inc 376. 1 Facebook 225. 8 Twitter 27. 6 “ 1955’ten bugüne yüksekögretimde bir gelenek “

Borsa İstanbul 15 “ 1955’ten bugüne yüksekögretimde bir gelenek “

Borsa İstanbul’da Piyasalar Pay Piyasası Gelişen İşletmeler Piyasası Borçlanma Araçları Piyasası Vadeli İşlemler ve Opsiyon Piyasası Kıymetli Madenler ve Kıymetli Taşlar 16 “ 1955’ten bugüne yüksekögretimde bir gelenek “

Borsa İstanbul Pay Piyasası Halka arz kavramı, sermaye piyasası araçlarının satın alınması için her türlü yoldan yapılan genel bir çağrıyı ve bu çağrı devamında gerçekleştirilen satışı ifade etmektir. Halka Açılma, halka kapalı bir anonim şirket tarafından ilk defa yapılan halka arzı ifade etmektir. Sermaye Piyasa Kanunun 16. maddesine göre; hisse senetleri borsada işlem gören şirketler ile pay sahibi sayısı beş yüzü aşan şirketlerin hisse senetleri halka arz olunmuş sayılmaktadır. Dolayısıyla, payların borsalar veya teşkilatlanmış diğer piyasalarda devamlı işlem görmesi de halka arz tanımına girmektedir 17 “ 1955’ten bugüne yüksekögretimde bir gelenek “

Borsa İstanbul Pay Piyasası Temel finansal yönetim kitaplarında halka açılma genel açıdan değerlendirilmekte ve şirketlerin gelişmesi ve büyüyebilmesi için gereken bir aşama olarak ele alınmaktadır. Ancak bir şirketin başarılı bir şekilde varlığını sürdürebilmesi ve sağlıklı bir biçimde büyüyebilmesi için halka açılma zorunluluğu yoktur. Halka açılma, şirketin tecrübe etmesi gereken bir aşamadan ziyade bir “seçim” olarak çıkmaktadır. 2012 yılında, ISO-1000 içinde yer alan sadece 127 şirket, Borsa İstanbul’da işlem görmektedir. Diğer ülkelerde de benzer şirketlere rastlamak mümkündür. Sonuç olarak halka açılma kararı; şirketin tüm politikalarını etkileyen, seçim niteliğinde olan, stratejik bir karardır. Şirketi halka açılma kararı vermeye yönlendiren birbirinden farklı koşullar bulunmaktadır. Halka açılmanın avantajları ve dezavantajları dikkate alınarak bir karara varılabilir. 18 “ 1955’ten bugüne yüksekögretimde bir gelenek “

Borsa İstanbul Pay Piyasası İlk Kotasyon Sonunda Bünyesinde İşlem Görülecek Pazarlar 19 “ 1955’ten bugüne yüksekögretimde bir gelenek “

Pay Piyasası Pazarları Ulusal Pazar : 217 Şirket • Borsa İstanbul kotasyon koşullarını tümüyle karşılayan şirketlerin paylarının işlem gördüğü pazardır. Kurumsal Ürünler Pazarı: 62 • Menkul kıymet yatırım ortaklıkları, gayrimenkul yatırım ortaklıkları ve girişim sermayesi yatırım ortaklıkları hisse senetleri ile borsa yatırım fonları katılma belgelerinin işlem gördüğü pazardır. İkinci Ulusal Pazar: 93 Şirket • Ulusal Pazar için geçerli kotasyon ve işlem görme koşullarını sağlayamayan şirketler, büyüme potansiyeli taşıyan küçük ve orta ölçekli şirketler ve Ulusal Pazardan geçici veya sürekli olarak çıkartılan şirketlerin paylarının işlem gördüğü pazardır. Gözaltı Pazarı: 29 Şirket • Gözaltı Pazarı, belirli koşulların ortaya çıkması sonucunda, şirketlerin izleme ve inceleme kapsamına alınması durumlarında sürekli gözetim, denetim ve izleme ortamında, yatırımcıların devamlı ve zamanında bilgilendirilmesini sağlayacak önlemlerle birlikte, hisse senetlerinin Borsa İstanbul bünyesinde işlem görebileceği pazardır. 20 “ 1955’ten bugüne yüksekögretimde bir gelenek “

Borsa İstanbul Pay Piyasası 21 “ 1955’ten bugüne yüksekögretimde bir gelenek “

Borsa Endekslerin Kullanım Alanları • Endeksler, hisse senedi piyasasının performansını ortaya koyarlar. • Piyasa portföyünün veriminin hesaplanmasında endekslerden yararlanılır. • Endeksler, hisse senedi piyasasındaki gelişmeler ile genel ekonomik göstergelerdeki değişmeler arasında karşılaştırma yapma imkanı sağlarlar. • Endekslerden yararlanarak, endekse dayalı opsiyon ve future sözleşmeleri ile yatırım fonları gibi yeni yatırım araçları geliştirilebilir. • Alternatif yatırım araçlarının getirilerinin karşılaştırılmasında endeksler yatırımcılara faydalı bilgiler sağlar. 22 “ 1955’ten bugüne yüksekögretimde bir gelenek “

Endekslerin Temel Kriterleri • Amaç • Veriler ve Verilerin Karşılaştırabilirliği • Kapsama Alınacak Örneklerin Seçimi • Baz Döneminin Tespiti • Hesaplama Yöntemi 23 “ 1955’ten bugüne yüksekögretimde bir gelenek “

Borsa Endekslerinin Hesaplama Yöntemleri Eşit Ağırlıklı Hesaplama Fiyat Ağırlıklı Hesaplama Piyasa Değeri Ağırlıklı Hesaplama 24 “ 1955’ten bugüne yüksekögretimde bir gelenek “

Endeks Hesaplama İki hisse senedine ait çeşitli bilgiler verilmiştir. Kapsamında iki hisse senedi ve baz değeri 100 olan bir endeks olduğu düşünülerek; a) Fiyat ağırlıklı yönteme göre b) Piyasa değeri ağırlıklı yönteme göre Hesaplayınız. 25 “ 1955’ten bugüne yüksekögretimde bir gelenek “

Diğer Borsa Endeksleri Endeks Ülke Borsa Kapsamı Hesaplama / Ağırlık Nasdaq 100 ABD NASDAQ 100 Şirket Piyasa Değeri A. S&P 500 ABD NASDAQ ve NYSE 500 Şirket Piyasa Değeri A. NYSE Composite Dow Jones Endeksi (DJIA) ABD NYSE Tüm Şirketler Piyasa Değeri A. ABD NASDAQ ve NYSE 30 Şirket Fiyat Ağırlıklı DAX Almanya Frankfurt Borsası 30 Şirket Piyasa Değeri A. S&P/ASX 200 Avustralya Borsası 200 Şirket Piyasa Değeri A. Shanghai Composite Çin Tüm Şirketler Piyasa Değeri A. CAC 40 Fransa Şanghay Borsası Paris Borsası (Euronext) 40 Şirket Piyasa Değeri A. BSE SENSEX Hindistan Bombay Borsası 30 Şirket Piyasa Değeri A. Hang Seng (HSI) Hong Kong Borsası 50 Şirket (Değişken) Piyasa Değeri A. FTSE 100 İngiltere Londra Borsası 100 Şirket Piyasa Değeri A. Nikkei 225 Japonya Tokyo Borsası 225 Şirket Fiyat Ağırlıklı TOPIX Japonya Tokyo Borsası Tüm Şirketler Piyasa Değeri A. IPC Meksika Borsası 35 Şirket Piyasa Değeri A. RTS Rusya Moskova Borsası 50 Şirket Piyasa Değeri A. 26 “ 1955’ten bugüne yüksekögretimde bir gelenek “

Karşılaştırılabilir Uluslararası Endeksler MSCI Tüm Ülkeler Dünya Endeksi 27 MSCI Dünya Endeksi MSCI Yükselen Piyasalar Endeksi Gelişmiş Piyasalar Yükselen Piyasalar Amerika Avrupa & Ortadoğu Amerika Avrupa, Ortadoğu & Afrika Asya Kanada ABD Avusturya Belçika Danimarka Finlandiya Fransa Almanya Yunanistan İrlanda İsrail İtalya Hollanda Norveç Portekiz İspanya İsveç İsviçre İngiltere Brezilya Şili Kolombiya Meksika Peru Çek Cumhuriyeti Mısır Macaristan Fas Polonya Rusya Güney Afrika Türkiye Çin Hindistan Endonezya Kore Malezya Filipinler Tayvan Tayland Pasifik Avustralya Hong Kong Japonya Yeni Zelanda Singapur “ 1955’ten bugüne yüksekögretimde bir gelenek “

Karşılaştırılabilir Uluslararası Endeksler 28 “ 1955’ten bugüne yüksekögretimde bir gelenek “

Borsa İstanbul’da Endeksler 29 “ 1955’ten bugüne yüksekögretimde bir gelenek “

BİST-100 Endeksinin Hesaplanması 30 “ 1955’ten bugüne yüksekögretimde bir gelenek “

BİST-100 Endeksinin Hesaplanması Fiili Dolaşımdaki Payların Piyasa Değeri = Toplam Piyasa Değeri x Fiili Dolaşımdaki Pay Oranı Düzeltme Nedeni Düzeltme Zamanı Nakit Karşılığı Sermaye Artırımı i) Rüçhan hakkı kullanarak Rüçhan hakkı başlama tarihi ii) Rüçhan hakkı kullanmayarak Satış işleminin bitiş tarihi Endekse Yeni Hisse Alınması Alındığı gün Endekse Hisse Çıkarılması Çıkarıldığı gün Fiili Dolaşımındaki Pay Oranın değişmesi Dönemsel Şirketlerin Birleşmesi İhraç edilen hisselerin dağıtım tarihi Şirketlerin Bölünmesi İhraç edilen hisselerin dağıtım tarihi Çağrı Yoluyla Hisse Toplanması Çağrı sonucunun Günlük Bülten’de yayınlanmasını takip eden ikinci gün 31 “ 1955’ten bugüne yüksekögretimde bir gelenek “

BİST-100 Endeksinin Hesaplanması (16. 04. 2014) TOPLAM PAY SAYISI KOD PAY FİİLİ DOLAŞIMDAKİ PAY FİYAT ORANI (FDPO) TOPLAM PİYASA DEĞERİ (TL) FDP KATSAYILI PİYASA DEĞERİ (TL) AĞIRLIK (%) 1 GARANTİ BANKASI 4, 200, 000 8. 74 0. 48 36, 708, 000 17, 619, 840, 000 9. 79 2 AKBANK 4, 000, 000 8. 11 0. 52 32, 440, 000 16, 868, 800, 000 9. 37 3 TURKCELL 2, 200, 000 12. 25 0. 35 26, 950, 000 9, 432, 500, 000 5. 24 4 BİM MAĞAZALAR 50. 2 0. 6 15, 240, 720, 000 9, 144, 432, 000 5. 08 5 SABANCI HOLDİNG 2, 040, 403, 931 10. 03 0. 44 20, 465, 251, 428 9, 004, 710, 628 5. 00 … … … … 96 … TEKNOSA İÇ VE DIŞ TİCARET 110, 000 8. 02 0. 11 882, 200, 000 97, 042, 000 0. 05 97 NET TURİZM 350, 000 1. 22 0. 22 427, 000 93, 940, 000 0. 05 98 ANADOLU ISUZU 25, 419, 707 22. 95 0. 16 583, 382, 265 93, 341, 162 0. 05 99 HÜRRİYET GZT. 552, 000 0. 77 0. 21 425, 040, 000 89, 258, 400 0. 05 100 MENDERES TEKSTİL 250, 000 0. 69 0. 46 172, 500, 000 79, 350, 000 0. 04 303, 600, 000 � 32 “ 1955’ten bugüne yüksekögretimde bir gelenek “

Borsa İstanbul’da Bazı Endeksler İMKB 50 Endeksi: Ulusal Pazar’da işlem gören şirketlerle, Kurumsal Ürünler Pazarı’nda işlem gören gayrimenkul yatırım ortaklıkları ve girişim sermayesi yatırım ortaklıkları arasından seçilen 50 hisse senedinden oluşmakta olup, İMKB 30 endeksine dâhil hisse senetlerini de kapsar. Kodu XU 050 olan endeks 1999 tarihinde 15. 208, 78 değeriyle başlamıştır. İMKB 30 Endeksi: Ulusal Pazar’da işlem gören şirketlerle, Kurumsal Ürünler Pazarı’nda işlem gören gayrimenkul yatırım ortaklıkları ve girişim sermayesi yatırım ortaklıkları arasından seçilen 30 hisse senedinden oluşur. Kodu XU 030 olan endeks 1996 tarihinde 976 değeriyle başlamıştır. İMKB 10 Banka Endeksi: Ulusal Pazar’da işlem gören bankalar arasından seçilen 10 hisse senedinden oluşur. Endeks 2009 yılında 119. 536, 52 değerinde işlem görmeye başlamıştır. İMKB 100 -30 Endeksi: İMKB 100 endeksine dahil olup, İMKB 30 endeksinde yer almayan 70 hisse senedinden oluşur. Endeks 2008 yılında 26. 864, 07 değerinde işlem görmeye başlamıştır. 33 “ 1955’ten bugüne yüksekögretimde bir gelenek “

Borsa İstanbul’da Bazı Endeksler İMKB Ulusal Endeksi: Ulusal Pazar’da işlem gören şirketlerin hisse senetlerinden oluşur. 31. 12. 2010 tarihinde başlanmış olup, başlangıç değeri 65. 912, 91’dir. İMKB İkinci Ulusal Endeksi: İkinci Ulusal Pazar’da işlem gören şirketlerin hisse senetlerinden oluşur. 27. 12. 1996 tarihinde başlanmış olup, başlangıç değeri 976’dir. İMKB Tüm Endeksi: Menkul Kıymet Yatırım Ortaklıkları hariç olmak üzere, İMKB pazarlarında işlem gören şirketlerin paylarından oluşur. Endeksin hesaplanmasına 1996 yılında başlanmış olup, başlangıç değeri 976’dır. İMKB Tüm-100 Endeksi: İMKB Tüm endeksine dâhil olup, İMKB 100 endeksinde yer almayan hisse senetlerinden oluşur. Endeksin hesaplanmasına 31. 12. 2008 tarihinde başlanmış olup, başlangıç değeri 26. 864, 07'dir. 34 “ 1955’ten bugüne yüksekögretimde bir gelenek “

Borsa İstanbul’da Bazı Endeksler KODU ENDEKS BAŞLANGIÇ XUSIN İMKB SINAİ 31. 12. 1990 = 32, 56 XGIDA İMKB GIDA, İCECEK 27. 12. 1996 = 1. 046 XTEKS İMKB TEKSTİL, DERİ 27. 12. 1996 = 1. 046 XKAGT İMKB ORMAN, KAĞIT, BASIM 27. 12. 1996 = 1. 046 XKMYA İMKB KİMYA, PETROL, PLASTİK 27. 12. 1996 = 1. 046 XTAST İMKB TAŞ, TOPRAK 27. 12. 1996 = 1. 046 XMANA İMKB METAL ANA 27. 12. 1996 = 1. 046 XMESY İMKB METAL EŞYA, MAKİNA 27. 12. 1996 = 1. 046 XUHIZ İMKB HİZMETLER 27. 12. 1996 = 1. 046 XELKT İMKB ELEKTRİK 27. 12. 1996 = 1. 046 XULAS İMKB ULAŞTIRMA 27. 12. 1996 = 1. 046 XTRZM İMKB TURİZM 27. 12. 1996 = 1. 046 XTCRT İMKB TİCARET 27. 12. 1996 = 1. 046 XILTM İMKB İLETİŞİM 24. 07. 2000 = 13. 719, 88 XSPOR İMKB SPOR 31. 03. 2004 = 20. 190, 83 XUMAL 31. 12. 1990 = 32, 56 XBANK İMKB BANKA 27. 12. 1996 = 914 XSGRT İMKB SİGORTA 27. 12. 1996 = 914 XFINK İMKB FİNANSAL KİR. FAKTORİNG 27. 12. 1996 = 914 XHOLD İMKB HOLDİNG VE YATIRIM 27. 12. 1996 = 914 XGMYO İMKB GAYRİMENKUL Y. O. 28. 12. 1999 = 21. 180, 77 XUTEK XBLSM 35 İMKB MALİ İMKB TEKNOLOJİ İMKB BİLİŞİM 30. 06. 2000 = 14. 466, 12 “ 1955’ten bugüne yüksekögretimde bir gelenek “

36 TESEKKÜRLER Ars. Gör. Y. Erdem ÇEVİK Isletme Bölümü 230 nolu Oda erdemcevik@gazi. edu. tr http: //websitem. gazi. edu. tr/site/erdemcevik