KT 503 SOSYAL BLMLERDE ARATIRMA YNTEMLER SOSYAL BLMLERDE

İKT 503 - SOSYAL BİLİMLERDE ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ SOSYAL BİLİMLERDE BİLİMSEL ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİNE GİRİŞ

İçerik Araştırma Nedir? Temel Kavramlar Araştırmanın Basamakları Araştırmanın Boyutları Araştırmanın Zaman Boyutu Veri Toplama Yöntemleri Literatür Çalışması Araştırma Soruları

SOSYAL BİLİMLERDE ARAŞTIRMA NEDİR? Araştırma dar anlamı ile olayları gözlemleme, bilgi, seri ve istatistik toplama eylemleri olarak ifade edilir. Oysaki araştırma, amaçlı, planlı ve sistemli olarak verilerin toplanması, analizi, sentezi, açıklanması, yorumlanması ve değerlendirilmesi işlemleriyle problemlere güvenilir çözüm yolları bulma sürecidir.

SOSYAL BİLİMLERDE ARAŞTIRMA NEDİR? Araştırmanın amacı: Olayların, Ø Neden ve niçinlerini ortaya koymak ØBirbirleri ile olan bağlantılarını bulmak ØOnları genelleştirmek ØKuramsallaştırmak ØBu kuramsal bilgi yardımı ile sonradan meydana gelecek olayların nasıl olacağını tahmin etmektir

SOSYAL BİLİMLERDE ARAŞTIRMA NEDİR? Sosyal bilimciler bir hipotezi test ettiklerinde bir açıklamadan yola çıkarak teoriyi destekleyecek ampirik bir kanıt bulmaya çalışırlar. Bu nedenle çeşitli kavramların ve değişkenlerin ölçümleri yapılır. Sosyal dünyanın çeşitli yönleri mesela yoksulluk analizleri, suç araştırmaları, IQ testleri iki temel yöntem kapsamında değişkenleri oluşturur ve ampirik bir sonuç ortaya koymaya çalışır.

SOSYAL BİLİMLERDE ARAŞTIRMA NEDİR? Araştırma dar anlamı ile olayları gözlemleme, bilgi, seri ve istatistik toplama eylemleri olarak ifade edilir. Oysaki araştırma, amaçlı, planlı ve sistemli olarak verilerin toplanması, analizi, sentezi, açıklanması, yorumlanması ve değerlendirilmesi işlemleriyle problemlere güvenilir çözüm yolları bulma sürecidir.

Kavramlar Olgu: Doğrululukları ispatlanmış önermeler ve beklenen eylemlerdir. Ekonomik kriz Olay: Olguları oluşturan vakalardır. 2008 yılında ABD’de taşınmaz mal piyasasındaki fiyat düşüşleri Kavram: Olgular arasındaki ilişkiler ve kalıpların tanımı Prensip ve Yasalar: Kavramlara arası ilişkilerden doğan genellemeler prensiptir. Prensipler test edilip farklı durumlar için doğrulanırsa yasa olur. Hipotezler: Deneylerden veya gözlemlerden beklenen olası sonuçlar ve bir problemi doğru sonuca ulaştırması beklenen çözüm yollarıdır. Kuramlar (teori): Bilim adamlarının oluşturduğu zihinsel önermeler setidir.

Figür 1: Araştırma Sürecinin Basamakları 7

Araştırmanın Boyutları Çalışmanın sonuçları nasıl kullanılacak? Çalışmanın birincil amacı ne olacak? Çalışmanın zaman boyutu nasıl olacak? Hangi spesifik veri toplama yöntemi ve araştırma tasarımı kullanılacak? 8

Araştırmanın Boyutları Araştırmanın hedefi ◦ Kavramları veya olguları keşfetmek (Exploratory research) ◦ Exploratory Study Example ◦ Kavramları veya olguları betimlemek, tanımlamak (Descriptive research) ◦ Kavramları veya olguları açıklamak (Explanatory research) 8

Exploratory research Kavramlar hakkında temel düzeyde fikir veya olay vardır Durum için genel düzeyde rasyonel bir çerçeve çizilir. Gelecek araştırmalar için yeni sorulara odaklanılır ve formulize edilir. Yeni fikirler ve hipotezler ortaya atılır. Gelecek veriler için ölçüm ve veri toplama yöntemleri geliştirilir.

Descriptive research Kavramlar hakkında detaylı bir çerçeve çizilir Geçmiş verilerden yola çıkarak yeni veriler oluşturulur. Yeni sınıflandırmalar ve kategori tipleri yaratılır. Olgu ve kavramın arka planı raporlanır.

Explanatory research Bir teorinin tahmin ya da prensibi test edilir. Teorinin açıklamaları genişletilip değerlendirilir. Teori yeni konular için zenginleştirilir. Teorinin prensipleri desteklenir ya da reddedilir. Durumlar veya konulara arasında ilişki kurulur, prensipler gözden geçirilir. Hangi açıklamanın daha geçerli olduğuna karar verilir.

Araştırmanın Zaman Boyutu ◦ Yatay-Kesit Analizler ◦ Panel Veri Analizleri ◦ Zaman- Serisi Çalışmaları

Araştırmanın Zaman Boyutu Panel Araştırmaları Kohort (Kuşak) Araştırmaları Durum Araştırmaları (Case-Study)

Figür 1. 2: Araştırmalarda Zaman Boyutu 16

Figür 1. 2: Araştırmalarda Zaman Boyutu 17

Figür 1. 2: Araştırmalarda Zaman Boyutu 18

Figür 1. 2: Araştırmalarda Zaman Boyutu 19

Figür 1. 2: Araştırmalarda Zaman Boyutu 20

Veri Toplama Yöntemleri ve Araştırma Dizaynı ◦ Nicel (kuantatif) Veri toplama Yöntemleri ve Araştırma Tasarımı ØDeney Araştırmaları ØAnket Araştırmaları Øİçerik Analizleri (Kadın statüsü algı çalışması- tv reklamları) 13

Veri Toplama Yöntemleri ve Araştırma Dizaynı ◦ Nitel (kalitatif) Veri toplama Yöntemleri ve Araştırma Tasarımı ØSaha Araştırmaları ØTarihsel-Karşılaştırmalı Araştırmalar 13

Nicel Araştırma Yöntemleri Kuantatif Araştırma Yöntemleri Deduksiyon Tümden Gelimci Araştırmanın tasarımı, ölçümü ve örneklemi ile ilgilenir. Veri toplamak ve analiz en önemli odak noktasıdır. Tümdengelim: Doğru olan ya da doğru olduğu sanılan önermelerden zorunlu olarak çıkan önermeler türetir. Öncüller doğruysa sonuç da mantıksal bir zorunlulukla doğrudur.

Nitel Araştırma Yöntemleri Kalitatif Araştırma Yöntemleri Endüksiyon Tümevarım Toplanılan veriden yola çıkarak genellemeler yapar. Görüşülen kişilerin hissettikleri önemlidir. Tümevarım: Tekil olandan, özel olandan genel olana giden, tek olgulardan genel önermelere varan yöntem; burada ve şimdi gözlemlenmiş olanlardan belli bir türün bütün durumları için geçerli olan yasaya gider. Tam olan tümevarımda olanaklı olan bütün durumlar araştırılmıştır

Güvenilirlik ve Geçerlilik Reliability (Güvenilirlik): Tutarlılık. Geçerlilik, aynı koşullar altında bir olay yeniden tekrarladığında aynı sonucu alma durumudur. Validity (Geçerlilik): Bir önermenin gerçek dünya ile ne kadar örtüştüğünü ifade eder.

Örneklem Araştırmasından Elde Edilen Bilgiler ØDavranışlar: Geçen seçimlerde oy kullandınız mı? veya Ne kadar sıklıkla akrabalarınızı ziyaret edersiniz? Øİnançlar/ Fikirler: Bugünlerde ülkelerin yüze oldukları en büyük problem sizce ne? ØKarakter Özellikleri: Evli misiniz? , Kaç yaşındasınız? ØBeklentiler: Önümüzdeki 12 ay içerisinde yeni bir araba almayı planlıyor musunuz? , Sizce bu kasabanın nüfusu artmaya devam mı edecek, aynı mı kalacak yoksa azalacak mı? ØKendini Tanımlamalar: Kendinizi liberal mi muhafazakar mı tanımlıyorsunuz? ØBilgi Düzeyi: Geçen seçimlerde bu ilçede seçilen belediye başkanının kim olduğunu biliyor musunuz?

ÖRNEKLEM ARAŞTIRMASI-VERİ TOPLAMA YÖNTEMLERİ-ANKET ÖRNEĞİ

Literatür Taraması ve Çalışmanın Planlanması

Literatür Taramasının Amaçları Bir konu hakkındaki birçok ana olgu ve olayların arka planını öğrenmemizi sağlar. Olaylar arasındaki bağlantıları görmemize yol açar. Bir alandaki konuların özetlenmesini sağlar. Başka çalışmalardan etkilenerek yeni fikirlerin oluşmasına yol açar.

Literatür Taraması Süreli Yayınlar Kitaplar Devlet belgeleri Raporlar Tezler

Literatür taraması Sistematik Literatür Taraması 1) Konu tanımlanır 2) Alandaki yayınlar taranır. ◦ Articles in Scholarly Journals ◦ Social Sciences Index 5

Literatür Taraması 3) Notlar organize edilir ◦ Araştırma ve İçerik Dosyaları Hazırlanır ◦ Notlar kaydedilir ve özetlenir.

Bir konunun araştırma sorusuna dönüştürülmesi 1) Literatür Taraması Bir önceki çalışmadan elde edilen beklenmedik sonuçlar Önceki çalışmanın genişlemiş ya da değiştirilmiş versiyonu Önceki çalışmanın sonuç ve önerileri Sonuçlar arasında ilişkileri gözden geçirme ve kurgulama Önceki çalışmanın bulgularının ortaya koyduğu ilişkileri doğrulama ya da reddetme 2) Alanda akademik çalışma yapanlarla konu ve literatür çalışması üzerine tartışma ve beyin fırtınası 3) Belirli bir içeriğe odaklanma (belli bir zaman diliminde belli bir konuya odaklanma, kategori ve araştırma birimlerinin oluşturulması) 4) Çalışmanın amacının belirlenmesi ve olası katkılarının oluşturulması (çalışmanın uygulamalı mı yoksa temel bir araştırmaya mı dayanacağı, nasıl bir analiz methodu içereceği)

Nicel Araştırma Tasarım Aşamaları 19