Krv i limfa tjelesne tenosti KRV Krv je

Krv i limfa – tjelesne tečnosti

KRV ▪ Krv je tjelesna tečnost stalnog organskog i neorganskog sastava, koja cirkuliše kroz zatvoreni sistem sudova karakterističan za više životinje i čovjeka. ▪ Boja krvi dolazi od hemoglobina u crvenim krvnim zrncima. ▪ Arterijska krv je bogata kiseonikom(oksidisana krv) i ima svijetlo crvenu boju. ▪ Venska krv je siromašnija kiseonikom(redukovana krv) i tamno crvene je boje.

Odrastao čovjek ima oko 5 litara krvi. Krv se sastoji od krvne tečnosti(krvna plazma) plazma u kojoj se nalaze bijela i crvena krvna zrnca i krvne pločice. Krv sadrži najviše vode(77% do 82%), zatim organske materije(17% do 22%) i neorganske( oko 1%) 90 80 70 77 60 50 40 30 20 10 17 1 0 Voda Organske materije Neorganske materije

Krv ima stalan osmotski pritisak, što je veoma važno za normalan tok životnih procesa u ćelijama. Do naglih i većih promjena u osmotskom pritisku krvi ne dolazi usljed toga što postoje regulatori koji dozvoljavaju promjene samo u izvjesnim uskim granicama. Među regulatorima osmotske stalnosti krvi najvažniju ulogu imaju: bubrezi, neki hormoni i nervni elementi. ▪ Crvena krvna zrnca(eritrociti) su krvne ćelije koturastog oblika. U njima se nalazi jedna bezbojna komponenta i crveni krvni pigment- H E M O G L O B I N. Eritrociti riba, gmizavaca, vodozemaca i ptica imaju jedra, dok čovječija nemaju. Oblik eritrocita i odsustvo jedra omogućuje bolje snabdjevanje kiseonikom. ▪ Eritrociti nastaju u crvenoj koštanoj srži. Njihov vijek je ograničen na dva do tri mjeseca, poslije čega se rastvaraju u slezini i jetri. ▪ Hemoglobin čine 9/10 težine crvenih krvnih zrnaca. On ima osobinu da se lako vezuje za kiseonik i gradi oksihemoglobin.

Bijela krvna zrnca(leukociti) su bezbojna tjelašca sa jedrom manje-više okruglog oblika. Imaju sposobnost ameboidnog kretanja koje im olakšava da prelaze iz kapilara u međućelijske prostore i tkiva. U 1 mm² krvi ima oko 6000 do 8000 leukocita. ▪ Leukociti imaju sposobnost da u svoju protoplazmu unose bakterije i druga strana tijela, razlažu ih fermentima ili talože u limfnim organima. ▪ Glavna su odbrana organizma od infekcija. ▪ Nastaju u limfnim čvorovima i koštanoj srži. ▪ U krvi čovjeka nalazi se više vrsta leukocita. Ona se međusobno razlikuju po veličini, obliku i unutrašnjoj građi. ▪ 1. monociti; 2. limfociti; 3. eozinofilni; 4. bazofilni 5. neutrofilni

Krvne pločice(trombociti) su sitna tjelašca koja imaju važnu ulogu u zgrušavanju krvi. Pri povredi krvnih sudova, trombociti se slijepe na ivicama rane, raspadaju se i pomažu u stvaranju ugrušaka koji sprječavaju dalje krvarenje. ▪ Zgrušavanje krvi: Po izlasku iz krvnih sudova krv se KRVNA PLAZMA • Krvna plazma je tečnost bez krvnih tjelašaca. Dobija se centrifugiranjem krvi čije je zgrušavanje spriječeno dodavanjem specijalnih materija. ▪ Krvni kolač se na vazduhu skuplja i iz sebe istiskuje žućkastu tečnost- krvni s e r u m. Zgrušavanje krvi se • Krvna plazma sadrži vodu, natrijumove, kalcijumove i fosforne soli, zatim krvne bjelančevine, sastoji se u prelasku krvne bjelančevine fibrinogena, koja je rastvorena u plazmi, u nerastvorljivi končasti produkte varenja, produkte ćelijskog metabolizma i oblik- fibrin. hormone. zgrušava, prelazeći u pihtijastu masu koja se naziva krvni kolač. Trombociti

Uloga krvi • Uloga krvi je višestruka. Krv je hranljiva tečna sredina koja ćelijama donosi hranljive materije i kiseonik, a odnosi proizvode ćelijskog metabolizma. U plućima se krv snabdjeva kiseonikom, a oslobađa se ugljen-dioksida. U crijevima krv prima hranljive materije, a preko bubrega se oslobađa proizvoda razmjene materija. • Krv cirkuliše kroz sva tkiva i povezuje različite organe u jedinstvenu funkcionalnu sredinu. • Hormoni, Hormoni koji su proizvod žlijezda sa unutrašnjim izlučivanjem, putem krvi dospijevaju do tkiva u svim dijelovima tijela i utiču na njihov rad. • Krv ima i odbrambenu ulogu koja se ostvaruje preko bijelih krvnih zrnaca i antitijela.

Limfa se formira od tkivne tečnosti i cirkuliše kroz poseban sistem kanala. L I M F O T O K. ▪ Sličnog je sastava kao krvna plazma, a od krvnih tjelašaca sadrži bijela krvna zrnca(leukocite). ▪ U limfnim čvorovima ona je prozirnija i bogatija limfocitima, a u probavnom sistemu je mliječnobijele boje jer obilije trigliceridima koji se stvaraju iz hrane bogate mastima. • Limfni čvorovi- sitni limfni sudovi i kapilari na izvjesnim mjestima u tijelu prolaze kroz limfne čvorove. To su posebne anatomske tvorevine koje se u grupama nalaze u predjelu vrata, prepona, ispod pazuha oko korijena pluca(hilusi), u trbušnoj duplji. • Limfni čvorovi imaju višestruku ulogu. U njima se stvaraju bijela krvna zrnca, zadržavaju bakterije i strana tijela. Pri infekcijama limfni čvorovi nateknu i mogu se opipati. • Slezena i tonzile (krajnici) takođe spadaju u limfne organe. U slezini se u embrionalnom životu stvaraju crvena krvna zrnca, ali rođenjem djeteta gubi tu ulogu. U slezini nastaju bijela krvna zrnca. Pored toga imaju ulogu depoa krvi, gvožđa i još nekih materija.

POLOŽAJ SLEZENE LIMFNI SISTEM KRAJNICI (TONZILE)

▪ Imuni sistem štiti organizam od napada stranih mikroorganizama(virusa, bakterija, gljivi ca i parazita), toksina i vlastitih izmijenjenih (tumorskih) i istrošenih ćelija. ▪ Imuni sistem sastoji se od organa razmještenih po čitavom tijelu i ćelija koje učestvuju imunim reakcijama, koje se mogu kretati po čitavom tijelu. ▪ Organi imunog sistema su: koštana srž, timus(prsna žlijezda) i limfni čvorovi. IMUNI SISTEM

• Specifična(stečena imunost), koja može biti stečena umjetnim ili prirodnim putem: Ø Prirodno stečena: • Pasivno-npr. antitijela majke koje novorođenče dobije majčinim mlijekom. • Aktivno-npr. antitijela koja imuni sistem proizvede i koja ostaju u tijelu nakon infekcije. Ø Umjetno stečena: • Pasivno-npr. gotovih proizvedenih antitijela, kako bi se spriječila infekcija ili trovanje(profilaksazmijski ujed, tetanus, bjesnilo) • Aktivno-npr. Imunizacija(vakcinacija) v Urođena imunost čini prvu liniju odbrane organizma, postoji prije kontakta sa uzročnicima bolesti i reagira na isti način prema svakom štetnom agensu. v Stečena imunost se razvija u kontaktu sa uzročnicima bolesti, ne postoji prije prvog kontakta i potrebni su dani, sedmice ili mjeseci da bi se razvila. • Hrana najbolje jača imuni sistem. Vrste imunosti Razlikujemo dvije vrste imunosti: • nespesifična(urođena imunost) • specifična(stečena imunost), koja može biti stečena aktivno ili pasivno, te stečena umjetnim ili prirodnim putem.

Tečnost koja život znači! 1 DONIRANA DOZA KRVI MOŽE SPASITI DO 3 ŽIVOTA! Jedna kap može promijeniti sve Darujte krv, poklonite život! 14. JUN SVJETSKI DAN DARIVANJA KRVI