Krlowie Elekcyjni Co to jest wolna elekcja Elekcja

Królowie Elekcyjni

Co to jest wolna elekcja? Elekcja – powoływanie monarchów oraz dostojników świeckich i duchownych przez obiór. Na elekcji szlachta głosowała województwami w obecności posłów, którzy odnosili jej głosy do senatu

Polscy Królowie Elekcyjni • • • Henryk Walezy 1573 – 1575 Stefan Batory 1575 – 1586 Zygmunt III Waza 1587 – 1632 Władysław IV Waza 1632 – 1648 Jan II Kazimierz 1649 – 1668 Michał Korybut Wiśniowiecki 1669 – 1673 Jan III Sobieski 1674 – 1696 August II Mocny 1697 – 1704 oraz 1709 – 1733 Stanisław Leszczyński 1704 – 1709 oraz 1733 – 1736 August III Sas 1736 – 1763 Stanisław August Poniatowski 1764 – 1795

Henryk Walezy • 19 września 1551 r. – na świat przychodzi Aleksander Edward, syn Henryka II i Katarzyny Medycejskiej. • 1572 r. – śmierć Zygmunta Augusta, ówczesnego władcy Polski. • 1573 r. - sejm konwokacyjny i konfederacja warszawska. • 16 maja 1573 r. – wybór Henryka Walezego na króla Polski. • 1574 r. – ucieczka Walezego do Francji. • 1575 r. – ostateczny termin powrotu Henryka do Polski. • 2 sierpnia 1589 r. – śmierć Henryka Walezego

Rex Henricus Spłatał Polsce Psikus Gdy w 1573 odbyło się głosowanie nad pretendentem do tronu polskiego, nikt nie myślał że wybór Walezego na króla okaże się ‘masakrą’. Kilka dni po elekcji podpisano artykuły henrykowskie i pacta conventa. W Krakowie Henryka witali senatorowie biskupi, dworzanie i ministrowie. 21 lutego 1574 roku arcybiskup gnieźnieński i prymas Jakub Uchański koronował Henryka na króla Polski. Henryk nie był ideałem w oczach poddanych. Lubował się w strojach damskich, nie stronił od makijażu i ‘ozdobiony’ był biżuterią ‘od stóp do głów’. Na obradach sejmu nudził się gdyż nie znał języka polskiego. Henrykowi zarzucano, że uwielbia hazard, a przegrane pokrywa pieniędzmi państwowymi. Natomiast Henrykowi nie za bardzo odpowiadała starsza aż o 30 lat narzeczona Anna Jagiellonka. W nocy z 18 na 19 czerwca opuścił Kraków w otoczeniu kilku Francuzów. Uciekł na wieść o chorobie Karola IX ówczesnego króla Francji. Jego stan nie wróżył poprawy, a Henryk miał ochotę na francuski tron.

Stefan Batory • 27 września 1533 r. – narodziny Stefana Batorego • 1571 r. – Batory zostaje wybrany na księcia Siedmiogrodu • 14 grudnia 1575 r. – szlachta wybiera Stefana na króla Polski • 1 maja 1576 r. – koronacja Stefana Batorego • 1577 -1582 r. – wojna Rzeczypospolitej z carem Iwanem IV Groźnym • 1586 r. – śmierć Batorego

Wojna z Iwanem W XV wieku granica litewsko – rosyjska niebezpiecznie zbliżała się do granicy polskiej. Zajęcie Inflant przez Zygmunta Augusta zaogniło tylko sytuację. Najazd na Rzeczpospolitą w styczniu 1575 roku odniósł sukces. Do lipca car zajął północne Inflanty. W lipcu 1577 roku Iwan IV Groźny ponownie wkroczył do Polski. Armia Rzeczpospolitej liczyła wtedy zaledwie 2000 żołnierzy. Car, który posiadał 40 tysięczne wojsko zgładził naszą armię. Batory rozpoczął zabiegi o zdobycie pieniędzy na wojnę z najeźdźcą. Król zadecydował przenieść walkę na terytorium wroga. Zajął kilka kluczowych twierdz w Rosji m. in. Połock i Wielkie Łuki. W 1581 roku postanowiono zająć Psków. Zaniedbano jednak przygotowania i ‘wielki atak’ okazał się porażką. Jednak zbliżała się zima i pospolite ruszenie wróciło do domów. Król opiekę nad twierdzami pozostawił Zamoyskiemu, sam wrócił do kraju, aby zdobywać fundusze. 15 stycznia 1582 roku Batory zawarł z carem Iwanem Groźnym 10 – letni rozejm w Jamie Zapolskim. Dzięki temu Polska odzyskała Inflanty i otrzymała Połock oraz ziemie sąsiednie.

Zygmunt III Waza • 1566 r. – narodziny Zygmunta • 1587 r. – Waza zasiada na tronie Polski • 1594 r. – zostaje wybrany na króla Szwecji • 1599 r. – detronizacja Zygmunta w Szwecji • 1600 -1601 oraz 1604 -1605 – wojny polsko – szwedzkie • 1611 r. – przeniesienie stolicy z Krakowa do Warszawy. • 1618 -1648 – wojna trzydziestoletnia • 30 kwietnia 1632 r. – śmierć Zygmunta III Wazy

Polska vs Szwecja Walkę o tron polski Zygmunt odbył z Maksymilianem Habsburgiem. Zwyciężył ‘wyścig’ na Wawel i natychmiast się koronował. Jednak Maksymilian nie dawał za wygraną, ale po przegranej pod Byczyną dostał się do niewoli Zamoyskiego. Zygmunt oddał jednak jeńca po zawarciu porozumienia z Rudolfem II. Od tamtej pory stosunki z Wiedniem polepszyły się. Po śmierci swego ojca, Waza udał się do Szwecji i otrzymał koronę szwedzką. Powrócił jednak do Polski a opiekę nad Szwecją pozostawił Karolowi Sudermańskiemu. Stryj nie był jednak lojalny i dążył do zerwania unii personalnej z Rzeczpospolitą. W 1598 r. Waza wyruszył na czele 4000 armii, ale po druzgocącej klęsce pod Linkoping wrócił do Polski. Rok później sejm szwedzki zdetronizował go. W odpowiedzi Zygmunt wypełnił pacta conventa i przyłączył do Rzeczpospolitej Estonię. W ten sposób rozniecił wojnę. W 1600 r. Karol Sudermański uderzył na Inflanty, lecz został pokonany przez Krzysztofa Radziwiłła pod Kockenhausen. Dzięki temu Inflanty znalazły się przy Polsce. W 1604 r. Sudermański, już jako król Karol IX zaatakował powtórnie Polskę, ale Jan Karol Chodkiewicz pokonał go pod Kircholmem w 1605 r. Ostatecznie zawarto rozejm w 1611 r. W 1617 r. Gustaw Adolf najechał na Inflanty. W 1622 r. Zawarto kolejny rozejm w Mitawie. Polska straciła Inflanty.

Władysław IV • 9 czerwca 1595 r. – na świat przychodzi Władysław • 1621 r. – udział Władysława w obronie Chocimia • 8 listopada 1632 r. – koronacja Władysława IV na króla Polski • 1633 -1634 r. – wojna z Moskwą • 1648 r. - bunt Kozaków • 20 maja 1648 r. – umiera Władysław IV

Tolerancyjny władca Władysław zasłynął jako król nakłaniający do religii i tolerancji. W 1645 r. Z jego inicjatywy zwołano colloquium charitativum w Toruniu, podczas którego wyznawcy wielu religii mieli ustanowić wspólną deklarację wiary. Jednak ta ‘tolerancja’ była tylko fragmentem układanki Władysława. Chciał on bowiem, jako przedstawiciel chrześcijańskiego świata, wystąpić przeciwko muzułmańskiej Turcji. Po zawarciu rozejmu ze Szwecja w Sztumskiej Wsi, Władysław, jako król nie budził już tak dużego respektu. Jedyną drogą do wzmocnienia swojej władzy było zwyciężenie w konflikcie z Turcją.

Jan Kazimierz • 22 marca 1609 r. – narodziny Jana • 1638 -1640 r. – areszt Jana Kazimierza • 1646 r. – powrót do Polski • 1649 r. – koronacja Jana Kazimierza na króla Polski • 1652 r. – pierwsze ‘liberum veto’ • 1655 r. – początek potopu szwedzkiego • 1660 r. – pokój w Oliwie • 1668 r. – abdykacja Jana Kazimierza • 16 grudnia 1672 r. – śmierć Jana

Barwny życiorys Jan Kazimierz brał udział w wojnie trzydziestoletniej jako pułkownik wojsk cesarskich. W 1638 r. został oskarżony przez Francuzów o szpiegostwo i osadzony w więzieniu. Po dwóch latach powrócił do Rzeczpospolitej. Od 1643 r. spędził trzy lata swojego życia w zakonie Jezuitów w Rzymie. W 1646 r. został mianowany na kardynała. Jednak bardzo szybko zrzekł się tego tytułu i powrócił do Polski. Tron polski objął w bardzo trudnej sytuacji. Cała Ukraina była objęta powstaniem Chmielnickiego. Król nie dawał sobie rady i na kilka miesięcy opuścił Polskę. W 1652 r. sejm po raz pierwszy został zerwany przez liberum veto. W 1665 i 1666 r. rokoszanie pobili wojska króla. Nie mając innej możliwości 16 września 1668 r. abdykuje. Przenosi się do Francji, a w 1672 r. umiera. W 1675 r. jego ciało sprowadzono do Polski.

Michał Korybut Wiśniowiecki • 31 lipca 1640 r. – na świat przychodzi Michał • 19 czerwca 1669 r. – Korybut zostaje wybrany na króla Polski • 27 sierpnia 1672 r. – Turcy zdobywają Kamieniec Podolski • 10 listopada 1673 r. – śmierć Michała Korybuta Wiśniowieckiego

Książęce nazwisko Michał Korybut Wiśniowiecki był synem Jaremy, który był ‘pogromcą’ Chmielnickiego. Jego dziadem zaś był Jan Zamoyski. Jednak mimo szlachetnych przodków, Wiśniowiecki nie odziedziczył ani waleczności, ani mądrości i talentu politycznego. Władzę w jego imieniu, a można by powiedzieć, że ‘za niego’ sprawował Andrzej Olszowski. Na dodatek jego władza upłynęła pod znakiem haniebnego pokoju z Turcją w Buczaczu. Wtedy też Rzeczpospolita została zobowiązana do płacenia haraczu Turcji i do oddania części ziem. Michał Korybut Wiśniowiecki zmarł w przeddzień bitwy pod Chocimiem w 1673 r. Został pochowany na Wawelu.

Jan III Sobieski • 17 sierpnia 1629 r. – narodziny Jana • 10 -11 listopada 1673 r. – bitwa pod Chocimiem • 21 maja 1674 r. – koronacja Jana III Sobieskiego na króla Polski • 1677 r. – sojusz polski-szwedzki • 1683 r. – odsiecz wiedeńska • 1684 r. – powołanie Ligi Świętej 17 czerwca 1696 r. – śmierć Jana III Sobieskiego

Najświetniejszy król Sobieski w latach młodości studiował na Akademii Krakowskiej. Był też miłośnikiem podróży. Zwiedził kraje takie jak: Francja, Niemcy, Anglia i Niderlandy. W 1666 r. został hetmanem polnym koronnym. Sobieski dowodził wojskiem polskim pod Chocimiem i Podhajcami. 21 maja 1674 r. został wybrany na króla Polski. Sobieski dążył do odzyskania Prus Książęcych i zawarcia pokoju z Turcją. W 1683 r. wyruszył pod Wiedeń na prośbę króla Leopolda I. Wtedy też miała miejsce tzw. Odsiecz Wiedeńska. W 1684 r. Polska przyłączyła się do Ligi Świętej – przymierza antytureckiego. Za czasów Sobieskiego podpisano ostateczny pokój z Rosją.

August II Mocny • 12 maja 1670 r. – na świat przychodzi Fryderyk August • 1694 r. – obejmuje tron w Saksonii • 27 czerwca 1697 r. – August zostaje wybrany na króla Polski • 26 stycznia 1699 r. – pokój w Karłowcach • 1706 r. – kapitulacja Augusta • 1709 r. – powrót na tron dzięki poparciu cara Piotra I • 1717 r. – Sejm Niemy zatwierdza układ między królem a konfederatami • 1733 r. – śmierć Augusta

Za króla Sasa jedz, pij i popuszczaj pasa August II Sas był pierwszym Wettynem na tronie Polski. Był to ród pochodzący z Saksonii. Sas był przyzwyczajony do zachodnioeuropejskiego modelu rządów. Chciał on mieć władzę absolutną. August przystąpił do koalicji duńsko-rosyjskiej wymierzonej w Szwecję. Spodziewał się nie tylko szybkiej wygranej na Karolem XII – królem Szwecji – ale także wzmocnienia swojej pozycji na tronie polskim. Jednak zamiast wygranej nad Szwecją, został zmuszony do zrzeczenia się korony. W momencie śmierci Augusta II Rzeczpospolita była prawie całkowicie zależna od Rosji. August II Mocny zmarł w 1733 r. Został pochowany na Wawelu.

Stanisław Leszczyński • 20 października 1677 r. – narodziny Stanisława • 1704 r. – detronizacja Augusta II – pierwsza koronacja Leszczyńskiego • 1733 r. – wybór Leszczyńskiego na króla Polski • 1736 r. – abdykacja Stanisława • 23 lutego 1766 r. – śmierć Stanisława Leszczyńskiego

Możnowładca Stanisław Leszczyński pochodził z jednego z najmożniejszych rodów wielkopolskich. W młodości odbył podróż po Europie. Zwiedził m. in. Niemcy, Francję i Włochy. Dzięki temu poznał elitę zachodnio-europejską. 3 października 1704 r. Stanisław Leszczyński, z rozkazu króla Szwecji Karola XII został koronowany na króla Polski. Jednak zwycięstwo Rosji nad Szwecją doprowadziło do utraty tronu przez Leszczyńskiego i odzyskania władzy przez Augusta II. Stanisław opuścił kraj. Po śmierci Mocnego, nadarzyła się okazja do odzyskania tronu. Jednogłośnie został okrzyknięty królem. Jednak gdy wojska rosyjskie wkroczyły do Polski, Leszczyński musiał uciekać. Zamieszkał we Francji. Jego zięć Ludwik XV przyjął go z otwartymi ramionami i oddał Lotaryngię pod wodzę Stanisława.

August III Sas • 7 października 1696 – narodziny Augusta • 5 października 1733 r. – wybór Fryderyka na króla Polski • 1734 r. – koronacja w Krakowie • 1736 r. – sejm pacyfikacyjny • 5 października 1763 r. – śmierć króla

Ostatni Wettyn August III Mocny objął tron Polski nie do końca sprawiedliwie. Gdy królem wybrano Leszczyńskiego, wojska rosyjskie wkroczyły do Rzeczpospolitej, aby narzucić swojego kandydata. Leszczyński uciekł z kraju, a August objął tron. August nie był traktowany jako król godny zaufania. Tak samo on zaczął traktować swoich poddanych. Oddalał się coraz bardziej od spraw państwowych, a władza w kraju sprawowana była przez jego zaufanych ministrów. Tym samym władza królewska miała coraz to mniejsze znaczenie. Tylko jeden sejm w ciągu całego panowania Augusta nie został zerwany i doprowadził do uchwalenia konstytucji. August III Mocny zmarł 5 października 1763 r. Wtedy też rozpoczęło się w Polsce ostatnie bezkrólewie.

Stanisław August Poniatowski • 17 stycznia 1732 r. – narodziny Stanisława • 1764 r. – elekcja Poniatowskiego na tron Polski • 1768 r. – konfederacja barska • 1770 r. – detronizacja Poniatowskiego • 3 listopada 1771 r. – zamach na króla • 1772 r. – I rozbiór Polski • 1773 r. – powołanie KEN • 1791 r. – uchwalenie Konstytucji 3 maja • 1793 r. – II rozbiór Polski • 1794 r. – insurekcja kościuszkowska • 1795 r. – III rozbiór Polski. Abdykacja Poniatowskiego • 12 lutego 1798 r. – śmierć Stanisława Augusta Poniatowskiego

Ostatni król Poniatowski wywodził się ze średniej szlachty, jednak jego ojciec szybko wyrósł na jednego z liderów dominującego w czasach panowania Augusta III. Na dodatek w 1752 r. Zdobył urząd kasztelani krakowskiej. Pozycja ojca umożliwiła Stanisławowi naukę i zdobycie wykształcenia. Dzięki poparciu carycy Katarzyny, August Stanisław Poniatowski został wybrany na króla Polski w 1764 r. Podczas konfederacji barskiej 22 X 1770 r. konfederaci ogłosili detronizację króla. Nie miało to większego znaczenia praktycznego, lecz było wyrazem niechęci szlachty do Poniatowskiego. Stanisław przyczynił się do założenia KEN-u, sfinansowania licznych budowli oraz do pełnienia mecenatu nad artystami. Uchwalenie Konstytucji 3 maja jest zwieńczeniem jego prób reformowania kraju. 25 listopada 1795 r. Poniatowski został zmuszony do abdykacji. Zmarł na wygnaniu 12 lutego 1798 r.