Kresel Isnma Kresel Isnma Nedir Sera gazlarnn atmosferde

  • Slides: 48
Download presentation
Küresel Isınma

Küresel Isınma

Küresel Isınma Nedir? • Sera gazlarının atmosferde birikmesi ile yeryüzüne yakın atmosfer tabakalarında sıcaklığın

Küresel Isınma Nedir? • Sera gazlarının atmosferde birikmesi ile yeryüzüne yakın atmosfer tabakalarında sıcaklığın artması Küresel İklim Değişimi Nedir? • Küresel ısınmaya bağlı olarak, diğer iklim elemanlarının değişmesi

Sera Etkisi Nedir? • Kömür, doğalgaz ve fuel gibi fosil yakıtlar, yüksek basunç altında

Sera Etkisi Nedir? • Kömür, doğalgaz ve fuel gibi fosil yakıtlar, yüksek basunç altında oluşmuş ve karbondioksit içeriği bakımından çok zengin organik maddelerdir. Bu yakıtların kullanımı sonucunda açığa çıkan CO 2 gazı, atmosfere karışır. • Normalde karbon döngüsünün bir parçası olan bu olay, fosil yakıtların kullanımının artması ile atmosferdeki CO 2 miktarının normalden yüksek seviyelere çıkmasına neden olur. Havanın başlıca iki bileşeni olan oksijen ve azot gazları, güneşin gözle görülebilen dalga boylu ışınlarını yansıtır ve morötesi ışımaların bir kısmını da absorblar (soğurur). Dünya yüzeyine ulaşabilen güneş ışınları, yeryüzü tarafından soğurularak ısıya dönüştürülür.

Sera Etkisi Nedir? Bu ısı, yeryüzündeki atomların titreşimine ve kızılötesi ışıma yapmalarına neden olur.

Sera Etkisi Nedir? Bu ısı, yeryüzündeki atomların titreşimine ve kızılötesi ışıma yapmalarına neden olur. Bu kızılötesi ışımalar, oksijen veya azot gazı tarafından soğurulmaz. Ancak havada bulunan CO 2 ve CFC (kloroflorokarbon) gazları, kızılötesi ışımaların bir kısmını soğurarak, atmosferden dışarı çıkmalarını engeller. Bu soğurma olayı, atmosferin ısınmasına yol açar. Bunun sonucunda dünya, güneşin altına park edilmiş bir arabanın içi gibi ısınır. İşte bu etkiye, "sera etkisi" adı verilir. Sera etkisi dünya yüzeyinin ortalama sıcaklığını değiştireceği için, uzun vadede iklimlerde değişiklikler, buzulların erimesi, mevsimlerin kayması ve tarım alanlarının verimsizleşmesi gibi çok ciddi sorunlara neden olabilir.

SERA ETKİSİ

SERA ETKİSİ

Binlerce, milyonlarca yıllık buzullar erimeye başladı Kuzey Kutbu 1918 Patagonya Buzulları 1928 Kuzey Kutbu

Binlerce, milyonlarca yıllık buzullar erimeye başladı Kuzey Kutbu 1918 Patagonya Buzulları 1928 Kuzey Kutbu 2002 Patagonya Buzulları 2004

Küresel Isınmaya Biz Sebep Oluyoruz • Denizlerdeki bitkisel planktonların yok olmasına sebep oluyoruz •

Küresel Isınmaya Biz Sebep Oluyoruz • Denizlerdeki bitkisel planktonların yok olmasına sebep oluyoruz • Ormanları yok ediyoruz, yakıyoruz. • Hızlı sanayileşiyoruz • Çarpık kentleşiyoruz • Yanlış tarım yapıyoruz

 • Sera gazlarını fazla üretiyoruz Karbondioksit Petrol Kömür Doğal gaz Halokarbonlar Buzdolapları İtici

• Sera gazlarını fazla üretiyoruz Karbondioksit Petrol Kömür Doğal gaz Halokarbonlar Buzdolapları İtici gazlar Klimalar

 • Sera gazlarını fazla üretiyoruz Karbondioksit Petrol Kömür Doğal gaz Halokarbonlar Buzdolapları İtici

• Sera gazlarını fazla üretiyoruz Karbondioksit Petrol Kömür Doğal gaz Halokarbonlar Buzdolapları İtici gazlar Klimalar

Metan Bataklıklar Pirinç Tarlaları Hayvan Gübresi Çöp Yığınları Diazot monoksit Yaşam düşmanı ozon Ozon

Metan Bataklıklar Pirinç Tarlaları Hayvan Gübresi Çöp Yığınları Diazot monoksit Yaşam düşmanı ozon Ozon Egzoz Gazları Azotlu Gübreler Anız Yakma

Peki, “Suçlu” Gazların Payları Ne Kadar? Azot oksitler Ozon %7 %5 Metan % 13

Peki, “Suçlu” Gazların Payları Ne Kadar? Azot oksitler Ozon %7 %5 Metan % 13 Halokarbonlar (CFC, HFC) % 17 Karbondioksit % 50

Küresel Isınmanın Etkileri

Küresel Isınmanın Etkileri

Geleceğimiz daha sıcak ve daha kurak olabilir. Aşırı sıcaklık ve yangınlar Kuraklık

Geleceğimiz daha sıcak ve daha kurak olabilir. Aşırı sıcaklık ve yangınlar Kuraklık

Gıda üretim düzeni bozulacak Örnek olarak; orta kuşak iklim bölgesinde bulunan buğday yetiştirme alanları

Gıda üretim düzeni bozulacak Örnek olarak; orta kuşak iklim bölgesinde bulunan buğday yetiştirme alanları kutuplara doğru kayacak. Bu durum bir çok ürün için de geçerlidir.

Bizleri bekleyen tehlikelerin gerçekten farkında mıyız? Önce adalar, sonra kıyılar sular altında kalacak

Bizleri bekleyen tehlikelerin gerçekten farkında mıyız? Önce adalar, sonra kıyılar sular altında kalacak

 • Küresel sıcaklık ortalamalarının hızla yükseleceği bir senaryonun gerçekleşmesi halinde 2080'lerde yılda fazladan

• Küresel sıcaklık ortalamalarının hızla yükseleceği bir senaryonun gerçekleşmesi halinde 2080'lerde yılda fazladan 2, 5 milyon kişi daha kıyı şeritlerindeki sellerden etkilenecek. • Çeşitli senaryolara göre 2070'lerde akarsu potansiyelleri Avrupa'nın Akdeniz kısmında yüzde 20 -50 arasında düşerken, Kuzey ve Doğu Avrupa kısımlarında yüzde 15 -30 arasında artacak.

 • Nehir yatağı havzalarının, şiddetli ve tehlikeli akıntılara sahip kısımları yüzde 19'dan, 2070

• Nehir yatağı havzalarının, şiddetli ve tehlikeli akıntılara sahip kısımları yüzde 19'dan, 2070 yılında yüzde 34 -36'ya çıkacak. • Batı Avrupa'da muhtemelen milyonlarca insan, sulak alanlarla iç içe yoksunluk içerisinde yaşayacak. • Akdeniz'e yönelik turizm yazın düşerken, ilkbahar ve sonbaharda artacak.

 • Kuzey kutbundaki deniz buzulları 2100'e kadar yüzde 22 -33 arasında azalacak, •

• Kuzey kutbundaki deniz buzulları 2100'e kadar yüzde 22 -33 arasında azalacak, • Antarktika'da ise tamamen ortadan kalkabilecek. • Alp buzullarının küçük olanları ortadan kalkacak, büyükleri 2050 itibariyle yüzde 3070 arasında eriyecek.

 • Deniz dışı alanlardaki buzullarda önemli incelme olacak ve bu, yeryüzündeki deniz seviyesini

• Deniz dışı alanlardaki buzullarda önemli incelme olacak ve bu, yeryüzündeki deniz seviyesini yükseltecek. • 2100 yılına kadar deniz seviyesindeki yükselmenin 18 -59 santimetre arasında olabileceği tahmin ediliyor. • Şu anda 500 bin kilometre kare olan Himalaya buzul alanı, 2030'da 100 bin kilometre kareye kadar gerileyebilecek.

 • Asya'da birçok ülkede açlık sorunu olacak. küresel ısınma nedir küresel ısınmanın sebepleri

• Asya'da birçok ülkede açlık sorunu olacak. küresel ısınma nedir küresel ısınmanın sebepleri küresel ısınmanın nedenleri küresel ısınmanın etkileri • Asya'da 2020 yılında su sıkıntısı çeken kişi sayısı 1, 2 milyar kişiye kadar yükselebilecek. • Ada devletlerde genellikle kıyılara inşa edilen uluslararası havaalanları ve yollar su altında kalabilecek.

 • küresel ısınmanın dünya üzerinde etkileri nasıl olacak? Küresel ısınma sebebiyle dünyanın her

• küresel ısınmanın dünya üzerinde etkileri nasıl olacak? Küresel ısınma sebebiyle dünyanın her yerinde olumsuz değişiklikler yaşanacak. • Afrika: • Kullanılabilir su kaynakları iyice azalacak. Özellikle Güney, Kuzey ve Batı Afrika'da ortalama yıllık yağışlarda büyük azalma görülecek. Nijerya, Senegal, Gambiya, Mısır ve Güneydoğu Afrika kıyı kesimindeki yerleşim bölgelerinde deniz seviyeleri yükselecek ve erozyonlar artacak.

 • Asya: • Sıcaklıklar, kuraklık ve seller artacak. Besin maddelerinin üretimi, toprakların verimsizleşmesi

• Asya: • Sıcaklıklar, kuraklık ve seller artacak. Besin maddelerinin üretimi, toprakların verimsizleşmesi sebebiyle oldukça azalacak. Kuzey bölgelerde yağış miktarında bir artma olabilir. Şiddetli kasırgalar ve seller deniz kıyısında yer alan yerleşim bölgelerini olumsuz etkileyecek. • Avrupa: • Güney bölgelerde kuraklıklar artacak. Diğer alanlarda tehlikeli sel baskınları oluşacak. Isı farklılıkları oluşacak. Tarımsal üretim kuzeyde artabilir ancak güney kesimlerde azalma olacak.

Küresel Isınmanın Türkiye’ye Etkileri • Küresel ısınma aynı şekilde devam ederse, • 2070’te Türkiye

Küresel Isınmanın Türkiye’ye Etkileri • Küresel ısınma aynı şekilde devam ederse, • 2070’te Türkiye genelinde sıcaklıklar 6 derece kadar yükselecek. • Ekosistem değişecek, canlı türleri yok olma tehlikesi yaşayacak. • Yaz aylarında Türkiye’nin batısında sıcaklıklar 5 ila 6 derece, Orta ve Doğu Anadolu ile Güneydoğu Anadolu bölgelerinde ise 3 ila 4 derece yükselecek. • Kış aylarında da sıcaklıklar 2 ila 3 derece yükselecek • Bölgesi’nde yağışlar yüzde 10 ila 20’lik artış gösterecek, güneyde ise yüzde 30’a kadar azalacak

Bu Tehlikeden Korunmak için Neler Yapabiliriz? Herkesin yapabileceği bir şeyler var ! • Petrol,

Bu Tehlikeden Korunmak için Neler Yapabiliriz? Herkesin yapabileceği bir şeyler var ! • Petrol, kömür ve doğal gaz (fosil yakıtlar) kullanımını sınırlandıralım • Enerjiyi tasarruflu kullanalım • Güneş, rüzgâr ve jeotermal gibi yenilenebilir enerji kaynaklarına yönelelim. Güneş pilli lamba

Ormanları koruyalım ve miktarını arttıralım 1, 7 kg Oksijen 2, 3 kg CO 2

Ormanları koruyalım ve miktarını arttıralım 1, 7 kg Oksijen 2, 3 kg CO 2 1 saatte Yetişkin bir ağaç 1 saatte 2, 3 kg karbondioksiti alıp 1, 7 kg oksijen verir. Plansız ve çarpık kentleşmeye izin vermeyelim

Enerjiyi tasarruflu kullanın Enerji tasarruflu ampulleri kullanın. Enerji tasarruflu lamba akkor lamba göre %

Enerjiyi tasarruflu kullanın Enerji tasarruflu ampulleri kullanın. Enerji tasarruflu lamba akkor lamba göre % 80 kadar enerji tasarrufu sağlar. Tasarruf ampullerin kullanılması konusunda dünya çapında bir karar alınsaydı ; kömürle çalışan yüzlerce santral kapatılırdı. Buzdolabınızın kapağının iyi kapanıp kapanmadığını kontrol ederek enerji tasarruf edin. Buzdolabınızı güneş alacak yere, soba veya radyatör yanına yerleştirmeyiniz. Yeni bir buzdolabı 8 -10 yaşında olandan çok daha az enerji tüketir. Üstü açık sıvı yiyecekler nem oranını arttırarak kompresörün daha fazla çalışmasına neden olur. Buzdolabına sıcak malzeme koymayınız.

Televizyon, bilgisayar, yazıcı, VCD, CD gösterici, gibi elektronik aletleri “bekleme durumunda” (stand-by) bırakmayın. Bu

Televizyon, bilgisayar, yazıcı, VCD, CD gösterici, gibi elektronik aletleri “bekleme durumunda” (stand-by) bırakmayın. Bu tip enerji tüketimine sızıntı adı verilmektedir ve aletin açık iken harcadığı enerjinin yaklaşık % 5'i kadardır. Energy Star etiketli yeni teknoloji TV ve VCR'lar kayıp enerjiyi %75'e kadar azaltmaktadırlar. Yüksek sıcaklıkta yıkamak yerine ılık veya soğuk suyla yıkamalı, durulama ise soğuk su ile yapılmalıdır. Çok kirli değil Ilık su Eğer mümkünse çamaşırlar dışarıda güneş ve rüzgardan yararlanarak kurutulmalıdır.

Geri dönüşümü mümkün olan şişe ve kutulardaki yiyecek ve içecekleri tüketin. Kağıtları geri dönüşüm

Geri dönüşümü mümkün olan şişe ve kutulardaki yiyecek ve içecekleri tüketin. Kağıtları geri dönüşüm çöp kutusuna atın. Çöplerin yüzde 50’si geri dönüşüme uğrasa, daha az karbondioksit gazı açığa çıkar. 5 dakikalık duşla yetinin. Daha az su tüketirsiniz. Damlayan bir musluk ayda 2250 litre, günde 75 litre su kaybına neden olur. Bu suyla yılda 900 kere duş yapılabilir.

Havayı değil binalarımızı ısıtalım. Binaların yalıtımı ile %25 den %50’ye varan yakıt tasarrufu sağlar.

Havayı değil binalarımızı ısıtalım. Binaların yalıtımı ile %25 den %50’ye varan yakıt tasarrufu sağlar. Çatı, kapı ve pencerelerinizin yalıtımını yapınız. Pencereler ve kapılar, ısının dörtte birinin kaybına neden olmaktadır. Çift cam veya ısıcam ısı kaybını yarıya azalmaktadır. Pencere bandı ve süngerler kullanınız. Evinizin dış cephesini koyu renkle boyamak sıcaklığı muhafaza eder. Evinizin duvarlarını yalıtın.

Fosil yakıt tüketiminizi azaltın. Kaloriferin derecesini çok açmayın. +ºC 20 8 6 0 Oda

Fosil yakıt tüketiminizi azaltın. Kaloriferin derecesini çok açmayın. +ºC 20 8 6 0 Oda sıcaklığını 1°C arttırmak için yaklaşık % 6 oranında daha fazla yakıt gerekmektedir. Oda sıcaklığı • 23 °C iken ısı kaybı 100 ise; • 22 °C olursa % 6 tasarruf • 21 °C olursa % 12 tasarruf • 20 °C olursa % 18 tasarruf sağlanabilir. Fazla sıcakta pencereleri açmak yerine radyatör musluğunu kısınız. 2 saat açık duran pencerelerden 50 -75 k. W/m 2 yıl ısı kaybı olduğu söylenebilir. Oda ısısına duyarlı termostatik vanalar kullanın.

Araçlar da fosil yakıt kullanır! Aracınızı gerekmediği zamanlarda kullanmayın. Toplu ulaşım araçlarını kullanın. Lastiklerinizin

Araçlar da fosil yakıt kullanır! Aracınızı gerekmediği zamanlarda kullanmayın. Toplu ulaşım araçlarını kullanın. Lastiklerinizin hava basınçları düşük ise yakıt tüketimi artar. Gereksiz yere ani fren ve gaza basmak benzin tüketimini % 5 arttırır. Camları açık olarak Saatte 100 Km'lik bir hızla otomobilinizi sürmeniz % 4 aşırı yakıt tüketimine sebep olur. Tatilinizi yakın yerlerde yapın. Böylece kişi başına harcanan yakıt azalmış olur. Mevsim sebze ve meyvesi tüketin. Dış ülkelerden ithal edilen ürünler çok yakıt tüketilmesine neden olur.

Devlet Olarak küresel ısınmaya karşı yapılabilecekler : • Öncelikle Türkiye'nin gerçekçi bir sera gazı

Devlet Olarak küresel ısınmaya karşı yapılabilecekler : • Öncelikle Türkiye'nin gerçekçi bir sera gazı değerlerini belirlemek • Hidrolik enerjiden en fazla yararlanmak. • Rüzgar enerjisi, güneş enerjisi, jeotermal enerji ve diğer yenilenebilir enerji kaynaklarını teşvik etmek. • Boş arazileri ağaçlandırmak. • Orman yangınlarını kontrol etmek.

 • Termik santrallerde, iyi yakma metotlarını geliştirmek ve kaliteli yakıt kullanmak. • Isınma

• Termik santrallerde, iyi yakma metotlarını geliştirmek ve kaliteli yakıt kullanmak. • Isınma amaçlı yakıtları kontrol etmek. • Halkı bilinçlendirmek. • Tarım politikasını gözden geçirmek • Turizm planlamasını yeniden yapmak.

Yerel Yönetimlerin Küresel Isınmaya Karşı Yapabilecekleri : • İklim değişiminin etkilerini çocuklarımız ve onların

Yerel Yönetimlerin Küresel Isınmaya Karşı Yapabilecekleri : • İklim değişiminin etkilerini çocuklarımız ve onların çocukları daha çok yaşayacaklar. Bu nedenle, okullarda iklim değişimi konusunda eğitici programlar düzenlemek. • Enerji ve su tasarrufunu projelendirerek uygulamaya sokmak. • Yeni su kaynakları ve yenilenebilir enerji kaynakları bulmak.

 • Sera gazlarını azaltacak önlemleri ve denetimleri artırmak. • Altyapı ve yerleşim planlamalarında

• Sera gazlarını azaltacak önlemleri ve denetimleri artırmak. • Altyapı ve yerleşim planlamalarında iklim değişimi etkilerini göz önüne almak. • Büyük şehirlere göçü cazip halden çıkartmak, geri göçü özendirmek.

Hava Kirleticilerin Etkileri Kirleticilerin Bitkilere Olan Tesirleri, Hava kirleticilerinin bitkiler üzerindeki tesiri 3 şekilde

Hava Kirleticilerin Etkileri Kirleticilerin Bitkilere Olan Tesirleri, Hava kirleticilerinin bitkiler üzerindeki tesiri 3 şekilde ortaya çıkar. 1 - yaprak dokularının tahrip edilmesi 2 - yaprakların sararak yeşilliğini kaybetmesi 3 - büyümenin yavaşlaması

Çeşitli kirleticilerin bitkiler üzerindeki etkisi aşağıda gösterilmiştir

Çeşitli kirleticilerin bitkiler üzerindeki etkisi aşağıda gösterilmiştir

Hava kirleticilerin bitki örtüsü üzerindeki etkileri aşağıda açık bir şekilde görülmektedir;

Hava kirleticilerin bitki örtüsü üzerindeki etkileri aşağıda açık bir şekilde görülmektedir;

Hava Kirlenmesinin Hayvanlar Üzerindeki Etkisi Hava kirlenmesi insanların yanı sıra hayvanların sağlığına da tesir

Hava Kirlenmesinin Hayvanlar Üzerindeki Etkisi Hava kirlenmesi insanların yanı sıra hayvanların sağlığına da tesir etmektedir. Geçmişte kaza ile meydana gelen büyük hava kirlenmesi vakaları kirleticilerin hayvanları öldürebileceğini doğrulamıştır. Bununla ilgili geçmişte bir çok örnek meydana gelmiştir. (1952 Londra, 1930 Belçika, 1948 Pensilvanya)

Hava Kirlenmesinin Eşyalar Üzerine Tesiri En çok bilinen tesiri bina cephelerinde kumaşlar ve diğer

Hava Kirlenmesinin Eşyalar Üzerine Tesiri En çok bilinen tesiri bina cephelerinde kumaşlar ve diğer eşyalar üzerinde lekeler meydana gelmesidir. Hava kirlenmesinin malzemeler üzerindeki bir diğer tesiri korozyonu hızlandırmasıdır. Bilhassa SO 2 çürümeyi hızlandırmaktadır. Ozon, kauçuk, lastik malzemeler üzerine son derece zararlı tesir yapmaktadır. Bunun yanında H 2 S kurşunlu boyalar üzerine çok büyük zararlı tesir yapmaktadır.

Hava Kirlenmesinin İnsanlar Üzerine Tesiri : 1950’ler den beri hava kirliliğinin insan sağlığına etkilerini

Hava Kirlenmesinin İnsanlar Üzerine Tesiri : 1950’ler den beri hava kirliliğinin insan sağlığına etkilerini gösteren kanıtlar vardır. 1980 sonları 1990’lar da ise yeni epidemiyolojik çalışmalarla hava kirliliğinin sağlığa etkileri gösterilmiştir. Bu çalışmalar önce ABD ve Avrupa ülkelerinde yapılmış, daha sonra pek çok ülkede de benzer çalışmalar ile sağlığın olumsuz etkilendiği gözlenmiştir. Bu çalışmalarda ölümler, hastaneye başvurular gibi sağlık göstergeleri ile havadaki kirleticilerin konsantrasyonunun ilişkisi aranmış ve her ikisinin birlikte artış veya azalış gösterdiği belirlenmiştir.

 Hava kirleticilerindeki günlük artışlar çeşitli akut sağlık sorunlarına neden olmaktadır. Örneğin kirletici konsantrasyonunda

Hava kirleticilerindeki günlük artışlar çeşitli akut sağlık sorunlarına neden olmaktadır. Örneğin kirletici konsantrasyonunda artma astıma, ataklarında artışa yol açmaktadır. Kirleticilere uzun süreli maruz kalım ile sağlıkta kronik etkiler ortaya çıkmaktadır. ABD ve Hollanda'da yapılan çalışmalarda hava kirliliği olan bölgelerde yaşayanların ömrünün, kirliliğin olmadığı bölgelerde yaşayanlara göre 1 -2 yıl daha kısa olduğu belirlenmiştir. Yalnızca gelişmekte olan ülkelerde havada bulunan partiküler madde ve kükürt dioksit nedeniyle yılda 500, 000 kişinin öldüğü tahmin edilmektedir.

 Havadan solunan karbon monoksit, kandaki oksijenin yerini alarak vücuttaki hücrelere taşınan oksijen miktarının

Havadan solunan karbon monoksit, kandaki oksijenin yerini alarak vücuttaki hücrelere taşınan oksijen miktarının azalmasına yol açar. Kentlerin havasında bulunma miktarına göre karbon monoksit, zihinsel yetilerin gerilemesine ve en sağlıklı insanlarda bile tepkilerin ağırlaşmasına neden olur. Ayrıca kansızlık, kalp yetersizliği ve kronik akciğer rahatsızlığı çeken insanlar üzerinde normalden fazla olumsuz etkiler meydana getirir.

Hava Kirliliğini Önlemek için Alınabilecek Önlemler 1. Sanayi merkezlerinin sebep olduğu hava kirliliğinin azaltılması

Hava Kirliliğini Önlemek için Alınabilecek Önlemler 1. Sanayi merkezlerinin sebep olduğu hava kirliliğinin azaltılması amacıyla, sanayi ve iş merkezlerinin toplu yerleşim alanlarının dışına çıkarılması, 2. Kişisel vasıta kullanımı yerine toplu taşımacılığın yaygınlaştırılması, 3. Egzoz gazlarından çıkan kirletici etkenlerin azalmasını sağlayacak tedbirlerin hayata geçirilmesi ve uygulamaların denetlenmesi, 4. Ömrü dolmuş motorlu taşıtların trafikten men edilmesi, 5. Araba yakıtı olarak kurşunsuz benzin kullanımının özendirilmesi, 6. Konutlarda yakıt yakma tekniklerinin modernleşmesi ve özellikle sanayi alanlarındaki bacalara, hava filtrelerinin veya baca gazlarının havaya karışmasını engelleyici baca süzücülerinin takılması,

7. Isınmak için kaliteli kömür ve tercihen doğal gaz kaynaklarının kullanılması, merkezi ısıtma sistemlerinin

7. Isınmak için kaliteli kömür ve tercihen doğal gaz kaynaklarının kullanılması, merkezi ısıtma sistemlerinin yaygınlaştırılması, 8. Şehir merkezlerindeki yoğun trafiğin çevre yollara aktarılması, 9. Ağaçlandırma çalışmalarının artırılması, hava kirliliğinin yoğun olduğu yerlerde yeşil alanların oluşturulması, 10. Şehir yerleşim planlarında meteorolojik faktörlerin özellikle rüzgar durumunun göz önünde bulundurulması, 11. Şehir çöplüklerinin, şehirlere ve diğer yerleşim bölgelerine uzak yerlerde oluşturulması ve çöplerin uygun yöntemlerle imha edilmesi, 12. Hava kirliliği ve nedenleri konusunda bilinçlendirme programlarının hazırlanması.