KPRLLER DEVR BESTE GRGN KPRLER DEVR 1656 1691

KÖPRÜLÜLER DEVRİ BESTE GİRGİN

KÖPRÜLÜER DEVRİ (1656 -1691) • XVII. Yüzyılın II. Yarısında Osmanlı Devletinde sadrazamlık görevinde bulunan Köprülü ailesi, bu devre adına vermiştir. Bunlardan ilki ilerlemiş yaşına rağmen IV. Mehmed Döneminde sadrazamlığı bazı şartlarla kabul eden Köprülü Mehmed Paşa olmuştur.

KÖPRÜLÜ MEHMED PAŞA’NIN ŞARTLARI • 1 -Saray-devlet işlerine karışmayacaktır. • 2 -Devlete ait önerileri kabul edilecektir. • 3 -Memurluklara istedğini tayin edebilecektir. • 4 -Kendisi hakkında şikayet alındğında önceden fikri alınacaktır.

KÖPRÜLÜ MEHMED PAŞA’NIN ISLAHATLARI • A) Ulema ve tarikat mensupları arasındaki mücadeleyi sona erdirdi. • B) Bütçe açığını kapattı • C) Rüşvet ve iltiması engellemeye çalıştı. • D) Anadoluda güven ve düzeni sağladı. • E) Askeri birlikleri disiplin altına aldı. • F) Eyalet ayaklanmalarından Erdel’de Rakoci, Anadoluda Abhaza Hasan Paşa isyanlarını bastırdı. • G) Çanakkaleyi Venedik ablukasından kurtardı. Böylece Girit’i kuşatan Osmanlı ordu donanmasına yardım gönderidi

KÖPRÜLÜ FAZIL AHMED PAŞA (1661 -1676 • Babasının sağadığı ortamdan yararlandı. 1664 VASVAR ANTLAŞMASI , 1669 GİRİT’İN FETHİ ve 1672 BUCAŞ ANTLAŞMASI döneminin önemli olaylarıdır. • Ayrıca Çemberlitaş’ta kütüphane açıldı.

1664 VASVAR ANTLAŞMASI • Avusturya’nın Erdel Beyliği’nin iç işlerine karışması nedeniyle IV. Mehmed’in buyruğu üzerine Köprülü Fazıl Ahmed Paşa sefere çıkarak Uyvar Kalesini almıştır. Burada gösterilen üstün başarının ardından Avrupada ‘Uyvar önünde bir Türk gibi güçlü’ deyimi kullanılmaya başlanmıştır. • 1664 VASVAR ANTLAŞMASI • 1. Erdel , Osmanlı Devletine bağlı kalacak ve Avusturya ile Osmanlı Kuvvetleri buradan çekilecektir. • 2. Osmanlı Devletinin gösterdiği aday Avusturya tarafından tanınacaktır. • 3 -Avusturya 200. 000 kara kuruş savaş tazminatı ödeyecektir. • 4 -Uyvar ve Novigrand kaleleri Osmanlı Devletinde kalacak, yıkılan Zerinvar kalesi Avusturyaya verilecek ancak onarılmayacaktır. • ÖNEMİ • Erdelin Osmanlı egemenliğinde kalması kabul edilmiştir. Avusturya karşısında 17. yy da kazanılan antlaşma.

GIRIT’IN FETHI (1669) Venedik Girit'i, Ege ve Akdeniz ticaretinde bir üs olarak kullanmış. Akdeniz korsanları ile işbirliği yaparak Osmanh Devleti'nin güvenliğini tehdit etmiştir. Bu nedenle Girit Adası kuşatılmıştır (1645). Ada 24 yıllık bir kuşatmadan sonra Köprülü Fazıl Ahmed Paşa’nın düzenlediği sefer sonucunda ele geçirilmiştir (1669). NOT: Bu kuşatma döneminde Osmanlı Padişahları Sultan İbrahim (1640— 1648) ve IV. Mehmed’tir (1648— 1687). Sultan İbrahim'in ölümünden sonra ülkede çıkan karışıklıklar, Köprülü Mehmed Paşa’nın Sadrazam olmasıyla sona ermiştir. UYARI: 1. Osmanlı donanması ilk defa kış şartlarında savaşmıştır. Fakat daha sonralarda donanma ihmal edilmiştir. 2. Girit’in 24 yıllık bir kuşatma sonunda alınması Osmanlı denizciliğini gerilediğinin de göstegesidir. Uyarı: Merzifonlu Kara Mustafa Paşa'nın, ll. Viyana Kuşatması’ndaki başarısızlığı sonucunda kurulan Kutsal ittifak’a Venedik de katılmıştır. Savaşlar sonucunda imzalanan 1699 KARLOFÇA ANTLAŞMASI ile Mora Yarımadası ve Dalmaçya Kıyıları Venedik'e verilmiştir.

LEHİSTAN SEFERİ VE BUCAŞ ANTLAŞMASI (1672 -1676) • Uzun süren barış döneminden sonra , Lehistan’ın Osmanlı Devletini’nin himayesindeki Ukrayna kazaklarına saldırması ve bunların da Osmanlı Devleti’nden yardım istemesi uzerine: IV. Mehmed ve Sadrazam Fazıl Mehmed. Paşa sefere çıkmışlardır. Bölgenin içlerine ulaşılması üzerine Lehistan, barış istemiştir. 1672 de yapılan BUCAŞ ANTLAŞMASI’na göre; 1 -Podolya arazisi Osmanlı Devleti'ne bırakılacaktır. 2 -Ukrayna bölgesi Osmanlı Devleti'nin himayesinde kalacak Lehistan kuvvetleri bu bölgeden çekilecektir. 3 -Lehistan, Kırım'a vergi vermeyi sürdürecektir. 4 - Lehistan, Osmanlı Devletine yıllık vergi verecektir NOT: Osmanlı Devleti, bu antlaşma ile Batı'da son kez yeni toprak kazanarak Batı da en eniş sınırlara ulaşmış ve prestij üstünlüğü elde etmiştir.

MERZIFONLU KARA MUSTAFA PAŞA (1676 -1683) • Zeki ve kabiliyetli, devlet işlerini kimseye. danışmadan idare eden bir yöneticidir. • Rusya’ya karşı, Cehrin zaferini elde edip, Lehistan üzerinde de başarılı olunca ll. Viyana Seferi’ne çıkmış ancak istenilen neticeyi elde edememiştir. (1683)

II. VİYANA KUŞATMASI • BUCAŞ ANTLAŞMASI ile kaybettiği Podolya arazisinı geri almak için fırsat kollayan Lehistan'ın, II. VİYANA KUŞATMASl'nda (1683) düzenlediği ani baskınla, Osmanlı orduları bozguna uğramıştır. Bu gelişme. Papa'nın da girişimleri ile Kutsal ittifak'ın kurulmasına neden olmuştur. UYARI • 1683— 1699 arasmda Kutsal ittifak Savaşlarına katılan Lehistan, diğer ittifak üyeleri ile birlikte sağladığı başarının ardından 1699'da imzalanan KARLOFÇA ANTLAŞMASI’y. Ia Podolya ve Ukrayna’yı Osmanlı Devletinden geri almıştır.

KÖPRÜLÜ FAZIL MUSTAFA PAŞA • Ağır vergileri kaldırdı. Hıristiyan halktan alınan vergileri düzene koydu. • Celali İsyanlarını sert yöntemlerle bastırdı (Anadolu'daki aşiretlerden askeri güç olarak faydalanmıştır. ) • Celali İsyanları ile boşalan yerleri tekrar iskana açtı. • NOT: Köprülü ailesinden Amcazade Hüseyin Paşa (1697— 1701) XVIII. yüzyılda görev yapan bir sadrazam olup; • a) Askeri ve idari kurumlarda ıslahat yaptı. • b) Qsmanlı denizciliğinin düzenlenmesi için kanunname hazırlattı. • C) Ünlü ‘NAİMA TARİHİ ’ adlı eser bu kişinin isteği ile kaleme alındı. • Uyarı • Duraklama döneminde sadrazamlık yapıp ıslahatları ile pek öne çıkmamış biri olan ‘Kemankeş Kara Mustafa Paşa tımar sisteminin mutlaka düzeltilmesi konusunda projeler hazırlamıştır. (Sultan İbrahim Döneminde)