KPEKLERDE PYOMETRA TEDAVSNDE AGLEPRSTONE VE INTRAUTERN ANTBYOTK KULLANILMASI

KÖPEKLERDE PYOMETRA TEDAVİSİNDE AGLEPRİSTONE VE INTRAUTERİN ANTİBİYOTİK KULLANILMASI Gürbulak K , Pancarcı MŞ , Ekici H , Konuk C , Kırşan İ , Uçmak M 1 1 2 2 2 Ka. Ü. Veteriner Fakültesi Doğum ve Jinekoloji Ab. D-KARS 2 -İ. Ü. Veteriner Fakültesi Doğum ve Jinekoloji Ab. D-İSTANBUL 1 - 2

Kistik endometriyal hiperplazi veya pyometra kompleks, uzun süre progesteron etkisine maruz kalınması sonucu patolojik değişikliklere uğramış anormal uterus mokozası ile bakterilerin karşılıklı etkileşimi sonucu oluşan bir luteal dönem hastalığıdır. ü ü Her yaştaki köpekte görülmesine karşılık, daha çok hiç doğum yapmayan yaşlı hayvanlarda görülür(8 -10). Pyometranın şekillenmesinde eksojen östrojen ve progesteron uygulamaları rol oynamaktadır.

Pyometranın klinik belirtileri hastalığın şiddetine, süresine, cervixin açıklığına, hastanın genel sağlık durumuna göre farklılıklar gösterir. Açık pyometrada gözlenen klinik bulgular, vaginadan gelen sanguinoz ve mukoprulent karekterdeki akıntı, uyuşukluk, depresyon, iştahsızlık, poliüri, Polidipsi kusmadır. Kapalı pyometrada ise klinik bulgular çok daha şiddetlidir. karın hacminde artış, iştahsızlık, depresyon, uyuşukluk, polidipsi, poliüri kusma diyare görülür. Şayet müdahale edilmez ise, bütün bu semptomlar giderek ilerler, şok ve ölüm şekillenebilir.

n Pyometranın tedavisinde n n n şirujikal tedavi medikal tedavi uygulanmaktadır. Medikal tedavide daha çok Androgenler, n Ergot alkaloidleri, n Oksitosin, n PGF 2 alpha, n Aglepristone n geniş spekturumlu antibiyotikler

Bilinilen Antiprogesteron hormonları Mifepristone (RU 38486) n Aglepristone (RU 46534) n Onapristone (ZK 98299) n

q Medikal tedavide Avantajı hayvan tekrar gebe kalabilir. Dezavantajı ise prostoglandinler’in yanetkisi, Tekrar pyometra şekillenebilir q Cerrahi Operasyonun Avantajı tekrar nüks etmemesi Dezavantajı anestezi ve operasyon riski olması, Hatalı operasyonlardan sonra stump pyometra

Bu çalışmada, pyometralı köpeklerin tedavisinde aglepristone+intrauterin antibiyotik tedavisi uygulanarak sonuçların değerlendirilmesi amaçlandı

2001 -2004 yılları arasında İ. Ü. Veteriner Fakültesi Doğum ve Jinekoloji Ab. D. Ka. Ü. Veteriner Fakültesi Doğum ve Jinekoloji Ab. D. anemnez, klinik muayene, ultrasonografik muayene, vaginal muayene, hematolojik ve biyokimyasal parametreler 5 -12 yaşlı 24 farklı ırklardan pyometralı köpekler oluşturmuştur.

Klinik olarak pyometra teşhisi konulan köpekler Grup I’de (n=13, 7 açık ve 6 kapalı pyometra) 0. 33 ml/kg dozda aglepristone(Antiprogestin, Alizine®, Virbac-France) 1, 2, 7, 14. günlerde subkutan olarak uygulandı. Grup II’de(n=11, 6 açık ve 5 kapalı pyometra) ise aynı gün ve dozda aglepristone ve antibiyogram sonuçlarına göre 1, 2, 4, 6, 8. günlerde intrauterin antibiyotik tedavisi yapıldı.

n İntrauterin antibiyotik seçimi açık pyometrada direkt vaginal swab alınarak antibiyogram sonuçlarına göre yapıldı. Antibiyogram sonuçlarına göre uterustaki patojen etkenlere göre • • Amoxycillin/Clavulonic Asit, Ampicillin/Sulbaktam, Ciprofloxacin, Enrofloxacin, Erythromycin, Gentamycin, Linkomicin vb.

n n Kapalı pyometrada ise aglepristone uygulaması takiben (çoğu kez uygulamada 24 saat sonra cervix açıldı) cervix açıldıktan sonra vaginal swab alınarak antibiyogram sonuçları değerlendirilerek seçildi. İntrauterin tedaviyi, köpeklerde kullanılan İskoç suni tohumlama kateteri’nden esinlenerek (Scandinavian artificial insemination catheter of dog), ekibimiz tarafından kendi kliniğimizde geliştirdiğimiz, çift katlı yarı esnek plastik köpek intrauterin kateterini, vaginaskop içinden rehberli bir şekilde yerleştirerek gerçekleştirdik (Şekil 1, 2).

Şekil 1: İntrauterin kateter ve vaginaskop görülmekte

n n n Vaginaskop içinde kateter cervixe kadar ilerletildikten sonra kateterin içindeki daha ince kateter cervixe zarar vermeden içinde ilerletilerek verildi. İntrauterin tedavide köpek sağına yada soluna yatırılarak ve arka tarafı biraz daha yüksekte tutularak verildi. Yaklaşık 10 dakika bu pozisyonda bekletilerek intrauterin verilen ilacın cornu uterilere daha çok dağılması sağlandı. Verilen ilacın dozu ve sulandırma oranı köpeğin kilosuna göre ve cornu uterilerin çapına göre ayarlandı(genellikle 1/5 oranında sulandırıldı ve min 1 ml, max 6 ml IU verildi). Büyük ırk köpeklere intrautrein antibiyotik uygulaması, vaginaskopu ve kateteri yerleştirmek daha kolay olduğundan, küçük ırk köpeklere göre daha kolay uygulandı.

Şekil: 2: Sağına yatırılmış bir köpekte intauterin antibiyotik verilmesi.

n n Teşhis ve tedavi süresince kanda bazı hematolojik ve biyokimyasal parametrelere bakıldı. Yine tedavi süresince uterusun ultrasonografik muayenesi (Şekil 3 -4) ve vaginal muayenede akıntının azalması ve kaybolması gözlendi. Ultrason muayeneleri 5 Mhz’lik real-time ultrasonografi cihazı ile köpek sırt üstü pozisyonda, transabdominal olarak gerçekleştirildi. Tedavi sonrası hasta sahibiyle periyotik olarak görüşülerek östrus gösterip göstermediği, çiftleşip çiftleşmediği soruldu. Gerek şikayetleri devam eden hastalarda gerekse çiftleşen hastalarda tekrar rutin muayene ve gebelik muayeneleri ultrasonla yapıldı

Tablo 1. Aglepristone (Grup I) ve Aglepristone+İntrauterin Antibiyotik (Grup II) tedavilerinden sonra 15. günde bazı Hemotolojik ve Biyokimyasal Analiz sonuçları. S. H. Standart Hata, n. s. Önemli Değil Grup I (Ort±SH Eritrosit(x 106/µl) Grup II (Ort±SH İstatistik Önem 6. 131. 710± 27141 6. 914. 532± 52115 P<0. 001 Total lökosit (x 103/µl) 9179± 1423 7563± 112 P<0. 005 Üre(mg//dl) 37. 12± 2. 11 30. 29± 4. 51 n. s Kreatinin (mg/dl) 1. 13± 0. 41 0. 85± 0. 03 n. s

Tablo 2. Aglepristone (Grup I) ve Aglepristone+İntrauterin Antibiyotik (Grup II) tedavilerinde, tedavi oranları ve yüzdeleri. Group I (n=13) Group II (n=11) Open Close (n=7) (n=6) (n=5) 5/7 %71. 4 1/6 %16. 6* 5/6 %83. 3 4/5 %80* 6/13 (%46. 6) (p<0. 07) 9/11 (%81. 1)

n n Gruplar karşılaştırıldığında Grup II, Grup I’e göre iyileşme oranları rakamsal olarak yüksekti ama istatistiksel olarak fark bulunamadı. Yalnız cervixleri kapalı olanlar dikkate alındığında Grup II, Grup I’e göre iyileşme oranları yönünden rakamsal olarak yüksekti ve aradaki farklılık istatistiksel olanakta önemlilik derecesine yakındı (p<0. 07). Grup I ve II’de kapalı pyometralar, açık pyometralara göre daha inatçı bir iyileşme tablosu gösterdiler. Grup I’deki kapalı pyometralı köpeklerden bir tanesinin tedaviden sonra genel durumu bozularak öldü. Her iki grupta ta tedavi edilen köpeklerin %54’ü (24/13) kızgınlık gösterdi ve Grup I’de iki köpek Grup II’de üç köpek gebe kaldı.

Şekil 3: Pyometra teşhisi konulan (a) ve Aglepristone+İntrauterin antibiyotik tedavi sonrası gebe kalan bir köpeğin yavrusunun kalp adımının ultrasonografik görüntüsü (b). Şekil 3 a. Şekil 3 b.

n n Prognozu kötü olan kapalı pyometra vakalarında antiprogesteron tedavisine ek olarak verilen intrauterin AB tedavisinin nasıl etkili olduğu tam olarak bilinmemekle beraber uterus içi enfeksiyonu hızla düzeldiği ve dolayısıyla iyileşme şansını artırdığı düşünülmektedir. Ayrıca antiprogesteron tedavisiyle uterus içindeki progesteron baskısıda kaldırılıp, progesteronun bölgesel bağışıklık üzerine olan etkisi azaltılmış olabileceğinden uterus içi enfeksiyonun antibiyotik tedavisiyle hızla yok edilmiş olabilir. Ancak tedavi grupları içerisinde sadece intrauterin antibiyotik tedavisi olmadığı için bu iyileşmenin sadece I. U. Antibiyotik tedavisinden mi yoksa antibiyotik tedavisi ile antiprogesteron tedavisinin synerjik etkisiyle mi olduğu bilinmemektedir. Çünkü sadece antiprogesteron tedavisi uygulanan cervixi açık köpeklerde spondan bir iyileşme (%71, 4) görülmesi ve kapalı pyometralarda görülmemesi, antibiyotik tedavisinin özellikle kapalı pyometralarda gerekliliğini ortaya koymuştur.

Aglepristonu köpeklerde açık yada kapalı pyometrada rahatlıkla kullanılabileceğini ve İntrauterin antibiyotik tedavisiyle desteklendiği zaman şirujikal tedaviye alternatif bir tedavi olabileceği kanaatine vardık.