Korzenie tosamoci osobistej i spoecznej Prof AJP dr
Korzenie tożsamości osobistej i społecznej Prof. AJP dr hab. Beata A. Orłowska www. rodm-gorzowwielkopolski. pl rodm@rodmgorzowwielkopolski. pl
Tożsamość „tożsamość jest procesem stawania się, w którym zawarty jest stosunek do innych ludzi”
Tożsamość z perspektywy wspólnoty � możemy analizować ją albo jako wspólnotę pewnego losu, albo jako wspólnotę życia. � Siegfried Kracauer zwracał uwagę, że życie członków wspólnoty odbywa się na zasadzie ścisłej przynależności. Przynależność ta ma swoje odzwierciedlenie zarówno w tożsamości jednostkowej, jak i społecznej. Z. Bauman, Tożsamość. Rozmowy z Benedetto Vecchim, op. cit. , s. 13 -14.
J. Turner, twórca teorii kategoryzowania samego siebie � „tożsamość społeczna to rezultat dzielenia świata społecznego na grupy własne i grupy obce (z którymi nie czujemy więzi). � Ludzie należący do kategorii MY, to INNI. � Taki proces identyfikacji ma 2 cechy: 1/ wiedzę, że należy się do jakiejś grupy i określa się siebie członkiem tej grupy, 2/ ta grupa wzbudza w nas emocje, zaangażowanie, uczucie przynależności, poczucie bliskości i odczuwanie więzi z jej członkami, jesteśmy skłonni do współpracy z nimi oraz traktujemy cele i wartości tej grupy jako własne”
Tożsamość a poczucie tożsamosci �E Banaszak-Karpińska zwraca uwagę, że kontekst pojęcia tożsamości społecznej (osobistej) jednostkowej „odnoszony jest do tych cech i atrybutów, które mogą być rozpoznawane i przypisywane jednostce z zewnątrz, a identyfikacja ta czy identyfikacje dokonują się właśnie na tych dwóch płaszczyznach – odrębności i identyczności”.
Tożsamość jednostkowa (osobista) � Wskazuje na odrębność i pewną indywidualność jednostki w stosunku do innych ludzi. � Dotyczy ona procesów samorozwoju jednostki oraz wykształcenia jednocześnie poczucia własnej indywidualności. � To na tym etapie zaczynamy rozumieć, co to znaczy być sobą. Jednak jest to możliwe tylko wtedy, kiedy wchodzimy w ciągłe interakcje ze światem zewnętrznym.
� Znaczenie tożsamości osobistej jest bardzo duże ze względu na fakt, że to dzięki niej możemy mieć poczucie ciągłości, a jednocześnie czuć się kimś wyjątkowym i niepowtarzalnym. � „Jestem kimś jedynym, niepowtarzalnym, odróżniającym się tym samym od wszystkich innych – jestem Ja”.
Tożsamość społeczna � jest powiązany z tożsamością jednostkową. � Jej zakres stanowią cechy, jakie są przypisywane jednostce przez innych ludzi. � Pojmuje się je często jako swego rodzaju wyznaczniki, które wskazują na to, kim jest ta jednostka. � W praktyce oznacza to, że każdy człowiek może mieć wiele tożsamości.
Tożsamość społeczna jako pewien zbiór samookreśleń � „nie różnicując pomiędzy Ja a » my «, a zarazem różnicując pomiędzy » my « a » inni ludzie « � w kategoriach My versus nie-My (ONI) (jestem cząstką pewnej zbiorowości, identyfikuję się z nią, posiadam cechy wspólne dla członków mojej grupy – jestem MY)”.
Zdaniem Jerzego Nikitorowicza � „Tożsamość społeczna jest definiowana z perspektywy przynależności do jakiejś zbiorowości społecznej i wiąże się z potrzebą przynależności, odniesień i podobieństwa do innych. � Pojawia się najwcześniej w ontogenetycznym rozwoju człowieka, będąc pierwszym efektem przypisania, naturalnego zanurzenia w określonej kulturze.
� Jest niezbędna do kreowania tożsamości jednostkowej, dostarcza jej treści i doświadczeń. � Tożsamość społeczna kształtuje się poprzez przypisanie do grupy (tożsamość przypisana – nadana), a następnie poprzez wyzwalanie się spod narzuconych przez grupę norm i zasad, co w efekcie prowadzi do wzrostu autonomii człowieka, wychodzenia spod wpływów kontroli społecznej, do przezwyciężania egocentryzmu”
Walencja kulturowa � „oznacza poczucie związku z własną kulturą i może wynikać z dziedzictwa kulturowego, jakie zostało przekazane w procesie socjalizacji, oraz wiązać się z kompetencjami nabytymi poprzez uczestnictwo w życiu społecznym”
Może ona występować w postaci różnych typów „przyswajania kultury narodowej: � uniwalencja – gdy jednostka przyswoi tylko jedną kulturę, � biwalencja – gdy ma miejsce dwoistość, przyswajanie treści dwóch kultur, � poliwalencja – gdy występuje poczucie związku z większą liczbą kultur, � ambiwalencja – gdy ma miejsce brak wyraźnego poczucia związku z konkretną kulturą”
Jerzy Nikitorowicz dokonał podziału ze względu na występowanie czterech typów tożsamości kulturowej � „silna identyfikacja z dwiema kulturami (bikulturalizm, człowiek pogranicza), � silna identyfikacja z dominującą kulturą (akomodacja, tożsamość negatywna do socjalizacji rodzinnej, przeciwstawienie się dziedzictwu przodków), � silna identyfikacja z etniczną grupą mniejszościową (separacja, etnocentryzm, dążenie do zachowania własnej tożsamości, odnalezienie i zrozumienie siebie i swojej kultury), � brak identyfikacji z którąkolwiek z grup”.
Zdaniem Jerzego Nikitorowicza � „tożsamość można określić jako spotkanie teraźniejszości z przeszłością i antycypowaną przyszłością. Wyrasta ona ze świadomego orientowania się ludzi na wartości grupy, które decydują o jej swoistości i odrębności, a wyrażają się w emocjonalnym stosunku do tych wartości”.
Oba rodzaje tożsamości nawzajem się uzupełniają i dopełniają „tożsamość jest skazana definitywnie na wpisanie w obszar pośredni pomiędzy” � tym, co pojedyncze i tym, co zbiorowe, � tym, co wewnętrzne i tym, co zewnętrzne, � bytem i działaniem, � ego i alter, � defensywą i ofensywą, � zakorzenieniem i migracją, � asymilacją i dyskryminacją, � wrośnięciem i marginalnością”.
� Do zobaczenia
- Slides: 17