KONU 8 BRNC DNYA SAVAI VE EKM DEVRM

KONU- 8: BİRİNCİ DÜNYA SAVAŞI VE EKİM DEVRİMİ UMUT VE DEHŞET YÜZYILI AÇILIYOR

Giriş n 20. yüzyıla gelindiğinde Pax- Britannica’nın erozyona uğradığından ve sömürgecilik yarışına geç başlayan Almanya ve İtalya’nın hızla mesafe kat ederek Britanya hegemonyasına karşı meydan okumaya başladığından söz etmiştik. n Bu süreç bilindiği gibi dünyada daha önce eşi görülmemiş ölçekte ve şiddete bir savaşa neden oldu. n Bu bölümde bu savaşı ele alacağız.

Topyekün Savaş n Emperyalist güçler arası rekabet 1914 yılıına gelindiğinde patlamaya hazır bir bomba halini almıştı. n Avusturya-Macaristan İmparatorluğu veliahtının bir Sırp milliyetçisi tarafından öldürülmesi bu bombanın fitilini ateşleyen olay oldu. n 1914 Temmuzunda cepheye güle oynaya giden askerlerin önemli bir kısmı aynı yılın Noel döneminde zafer kazanarak evlerine dönmüş olmayı umuyorlardı. Ne var ki savaş dört yıl sürdü ve tarihin o zamana kadar gördüğü en şiddetli savaş oldu. n.

Dünya Savaşının Tarihsel Özgünlükleri n Savaşın uzun sürmesinin bir sebebi savaşan bloklar arasında büyük bir güç asimetrisinin bulunmayışıydı. n Her iki blok da son derece yüksek teknolojiye sahip gelişkin savaş makinelerini test ettiler. Bu yıkımı arttıran etkenlerden bir tanesiydi. n Savaş aynı zamanda çok büyük nüfusların uzun süre mobilize edilmesini sağlayacak bir maddi ve organizasyonel güç gerektirmekteydi. n Savaşa katılan devletler, geniş halk kitlelerini seferber edebilmek için modern propaganda yöntemlerine başvurdular.

Cephede ve Cephe Gerisinde Huzursuzluk n Uzun süren savaşın asıl yükünü emekçi sınıflar sırtlanmaktaydı. Yönetici sınıfların vaad ettiği zaferin gecikmesi cephedeki dehşeti giderek dayanılmaz hale geliyordu. n Tüm kaynakların savaş ekonomisine seferber edilmesi, cephe gerisinde de açlık ve sefaletin yoğunlaşmasına neden oluyordu. n Bu durum, savaşa katılan ülkelerin birçoğunda savaş hükümetlerine karşı irili ufaklı başkaldırılara sebebiyet verdi.

Rusya’nın Özgün Durumu n Savaş hükümetine karşı muhalefetin en güçlü olduğu ülkelerden bir tanesi Rusya’ydı. n Rusya’nın kazanan tarafta olmasına karşın, İngiltere ve Almanya gibi ülkelere göre daha geri bir kapitalizme sahip olması, halkın sefaletini arttırıcı bir etki yapmaktaydı. n Buna ek olarak, despot Çarlık yönetimi geniş halk kitlelerini rıza ile değil korku ve baskıyla yönetmeye dayalı bir siyasal rejim kurmuştu. n Rusya’nın iki büyük şehri St. Petersburg ve Moskova’yla sınırlı olsa da, savaşa başından beri karşı çıkan bir işçi hareketi mevcuttu.

Şubattan Ekime 1917 n 1917 yılının Şubat ayında St. Petersburg’daki kadın işçiler kendiliğinden bir hareketle bir isyan dalgası başlatarak Çarlık hükümetinin sonunu getirdiler. n Geniş halk kitleleri savaşın bitmesini ve sefaletin son bulmasını istiyorlardı. Çarlığın yerine kurulan Geçiçi Hükümet, bu talepleri yerine getirebilecek kapasiteye sahip değildi. n Ortaya çıkan boşluğu iyi değerlendiren Lenin önderliğindeki Bolşevikler, 7 Kasım 1917 Tarihinde (Gregoryen Takvimde Ekim ayına denk geldiği için Ekim Devrimi adını almıştır. ) Petersburg’daki Kışlık Sarayı ele geçirerek iktidara gelmişlerdir.

Ekim Devriminin Dünya-Tarihsel Önemi n Ekim Devrimi dünyada ilk büyük ölçekli sosyalizm deneyimini temsil etmektedir. n Bolşevik iktidar, derhal savaşı sonlandırmış ve de Çarlık hükümetinin diğer devletlerle yaptıkları gizli anlaşmaları kamuoyuna açıklamışlardır. n Ekim Devrimi, 20. Yüzyıla damgasını vuran en önemli tarihsel olaylardan bir tanesidir. Ekim Devrimi ve ardından kurulan SSCB’nin varlığı hesaba katılmadan 20. Yüzyıl tarihi anlaşılamaz.

Avrupa’da Yenilen Devrim n Bolşevik Devrimi aslında tekil bir olay değil, dünya devrimi dalgasının bir momentidir. n Savaşın yarattığı yıkım Almanya, İtalya, Macaristan gibi birçok Avrupa ülkesinde benzer bir devrimci dalgaya neden olmuştur. n Bu hareketlenmeler var olan hükümetleri alaşağı etseler de tutunamamışlar ve 1921 itibariyle devrim Rusya’ya sıkışmıştır.